Theo quy định phân cấp quản lý hàng hóa, danh mục sản phẩm hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm ngành KH và CN quản lý gồm: xăng, nhiên liệu điêzen, nhiên liệu sinh học gốc; mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, xe máy; các sản phẩm điện, điện tử; đồ chơi trẻ em. Những sản phẩm này đều là mặt hàng thiết yếu trong cuộc sống thường ngày nhưng chứa đựng nhiều yếu tố dễ gây mất an toàn cho người sử dụng. Do đó, Bộ KH và CN đã ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia quy định về quản lý Nhà nước, yêu cầu an toàn cũng như yêu cầu kỹ thuật đối với từng sản phẩm nhằm bảo vệ sức khỏe, con người và bảo vệ môi trường cũng như điều chỉnh hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh nhóm hàng hóa này. Tuy nhiên trên thực tế tình trạng vi phạm các quy định về chất lượng hàng hóa nhóm 2 (đặc biệt là mũ bảo hiểm; các sản phẩm điện, điện tử; đồ chơi trẻ em) diễn ra phổ biến gây mất an toàn sức khỏe, thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng và uy tín của các doanh nghiệp sản xuất chân chính.
 |
| Cán bộ Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (Sở KH và CN) kiểm soát mặt hàng đồ chơi trẻ em trên thị trường Thành phố Nam Định. |
Trên địa bàn tỉnh, mặc dù chưa có doanh nghiệp sản xuất nhưng có nhiều đơn vị, cơ sở kinh doanh các nhóm sản phẩm hàng hóa này với quy mô nhỏ lẻ. Để tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước cũng như chấn chỉnh tình trạng vi phạm pháp luật trong kinh doanh hàng hóa có nguy cơ gây mất an toàn cao, Sở KH và CN đã chỉ đạo lực lượng thanh tra, Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát thị trường kinh doanh. Qua đó đã phát hiện nhiều vi phạm về chất lượng sản phẩm hàng hóa cũng như điều kiện lưu thông sản phẩm như: ghi thiếu các thông tin về nhãn hàng hóa; không lưu hoặc lưu không đầy đủ hồ sơ chất lượng sản phẩm; không dán tem hoặc giả mạo tem hợp quy dán trên sản phẩm hàng hóa. Lực lượng chức năng đã tiến hành lấy mẫu kiểm nghiệm và phát hiện nhiều sai phạm về chất lượng ở hầu hết các sản phẩm hàng hóa nhóm 2 do ngành KH và CN quản lý. Trong đó, nhóm sản phẩm xăng, nhiên liệu điêzen thường phát hiện các lỗi vi phạm: xăng không đạt chỉ số octan, hàm lượng chì vượt ngưỡng cho phép; nhiên liệu điêzen chứa hàm lượng lưu huỳnh cao so với mức quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN 1:2015/BKHCN). Nhóm hàng thiết bị điện, điện tử thường mắc phải lỗi vi phạm đối với các sản phẩm dây dẫn điện bọc nhựa không đạt chỉ tiêu (điện trở một chiều của ruột dẫn, chiều dày cách điện, chiều dày vỏ bọc, đường kính ruột dẫn); máy sấy tóc, nồi cơm điện, dụng cụ đun nước, quạt điện, bàn là không đạt công suất tiêu thụ so với mức quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn QCVN 4:2009/BKHCN. Nhóm hàng mũ bảo hiểm còn tồn tại nhiều sản phẩm giả mạo các hãng uy tín; trà trộn mũ thời trang, mũ không đạt chuẩn (vỏ mũ, đệm hấp thụ xung động bên trong, quai đeo) so với quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, xe máy QCVN 4:2009/BKHCN. Nhóm sản phẩm đồ chơi trẻ em bị nhiễm hóa chất và kim loại độc hại so với quy định hóa học theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đồ chơi trẻ em QCVN 3:2009/BKHCN. Cá biệt, có nhiều sản phẩm đồ chơi trẻ em như búp bê tắm, bóng gai, mèo tôm… có xuất xứ Trung Quốc chứa độc tố được làm bằng nhựa tái chế có sử dụng các hóa chất công nghiệp như Phthalates để hóa dẻo; sơn màu có chứa cadimi, chì cao gấp nhiều lần mức cho phép… là những hóa chất độc hại với cơ thể con người. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật về tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm hàng hóa nhóm 2 hiện nay là do tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại đối với nhóm sản phẩm này còn diễn biến phức tạp. Lực lượng chức năng còn quá mỏng và thiếu các điều kiện đảm bảo cho công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường và kiểm nghiệm chất lượng mẫu sản phẩm hàng hóa có dấu hiệu sai phạm. Quy định pháp luật xử lý vi phạm về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sản phẩm hàng hóa còn chồng chéo, chưa thống nhất dẫn đến sự lúng túng trong việc xử lý của các cơ quan chức năng. Và một nguyên nhân quan trọng từ phía người tiêu dùng là tâm lý muốn mua rẻ và thiếu thông tin về hậu quả do sử dụng những hàng hóa kém chất lượng ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng và cộng đồng.
Để công tác quản lý Nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 đi vào nền nếp, cùng với việc đẩy mạnh tuyên truyền các quy định của pháp luật, tăng cường kiểm soát thị trường, nâng cao mức phạt đối với vi phạm, Sở KH và CN tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc thực hiện các quy định về công bố tiêu chuẩn áp dụng; ghi nhãn hàng hóa; lưu giữ hồ sơ chất lượng trong quá trình sản xuất, kinh doanh; thử nghiệm chất lượng các sản phẩm hàng hóa nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tăng cường công tác thông tin, cảnh báo tiêu dùng đối với các cơ sở vi phạm, sản phẩm chất lượng kém cũng như dấu hiệu nhận biết trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết và tránh mua phải hàng kém chất lượng. Đồng thời khuyến khích người tiêu dùng thông báo đến cơ quan chức năng khi phát hiện những hành vi gian lận trong sản xuất, kinh doanh hàng hóa tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây nguy hiểm cho người sử dụng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của chính mình và làm cho thị trường ngày càng lành mạnh./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
