Cách đây không lâu, một số tiểu thương ở khu vực chợ Rồng, chợ Mỹ Tho (TP Nam Định) bỗng dưng “lao đao” vì bị mẹ con Đặng Thị Sim và Đặng Thị Huyền trú tại xóm 4, xã Mỹ Hưng (Mỹ Lộc) “xù nợ” với số tiền hàng chục tỷ đồng. Tìm hiểu nguồn tin từ Công an tỉnh cho biết: Lợi dụng mối quan hệ bạn bè thân quen trong giao thương, làm ăn buôn bán với nhau hàng chục năm nay, 2 mẹ con Sim, Huyền đã “huy động” được hàng chục tỷ đồng với nhiều lý do khác nhau, trong đó có việc thành lập các nhóm hụi, họ để hỗ trợ nhau nguồn vốn kinh doanh… Sự việc này đã diễn ra trong suốt thời gian dài, với sự tham gia tích cực của các “hụi viên” bất chấp những nguy cơ, hậu quả và những hệ lụy khôn lường do “vỡ hụi, đổ họ” gây ra khiến nhiều người, nhiều gia đình rơi vào tình cảnh khốn đốn… Vụ việc bị đổ bể sau khi nhiều người dân là nạn nhân trực tiếp có đơn thư gửi lên Công an tỉnh tố cáo mẹ con Sim, Huyền. Qua một thời gian vào cuộc điều tra, xác minh, Công an tỉnh đã có đầy đủ hồ sơ, chứng cứ và quyết định chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Nam Định để đề nghị truy tố 2 bị can trên…
Đây chỉ là một trong số nhiều vụ vỡ hụi, họ trong thời gian gần đây bị vỡ lở khiến dư luận xã hội không khỏi lo ngại. Qua quá trình tìm hiểu về một số vụ vỡ hụi, họ ở các huyện Nghĩa Hưng, Trực Ninh, Vụ Bản và Thành phố Nam Định, chúng tôi nhận thấy, hầu hết những người tham gia vào các “dây hụi, họ” đều không tìm hiểu và nắm vững các quy định của pháp luật về quyền, lợi ích hợp pháp của những người tham gia chơi họ được pháp luật bảo vệ. Theo đó, ngày 27-11-2006 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 144/2006/NĐ-CP về hụi, họ, biêu, phường (gọi chung là họ). Cụ thể, tại Điều 5 của nghị định này quy định: Chủ họ là người tổ chức, quản lý họ, thu các phần họ và giao các phần họ đó cho thành viên được lĩnh họ trong mỗi kỳ mở họ cho tới khi kết thúc họ, trừ trường hợp có thoả thuận khác. Chủ họ phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Còn tại Điều 6 quy định về thành viên là người tham gia họ, góp phần họ và được lĩnh họ. Thành viên có thể góp một hoặc nhiều phần họ trong một họ. Điều 7 của nghị định quy định về hình thức thoả thuận về họ, theo đó thỏa thuận về họ được thể hiện bằng lời nói hoặc bằng văn bản. Văn bản thoả thuận về họ được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia họ có yêu cầu. Bên cạnh đó, tại khoản 2, Điều 9 của nghị định còn quy định về nội dung sổ họ. Cụ thể, tuỳ theo từng loại họ, sổ họ có các nội dung bao gồm: tên, địa chỉ của chủ họ và các thành viên trong họ; phần họ, kỳ mở họ, thể thức góp họ và lĩnh họ; số tiền, tài sản khác đã góp họ hoặc đã lĩnh họ; việc chuyển giao phần họ; việc ra khỏi họ và chấm dứt họ; chữ ký hoặc điểm chỉ của các thành viên khi góp họ và lĩnh họ; các nội dung khác liên quan đến hoạt động của họ. Với những quy định rõ ràng, cụ thể trên thì bản chất tốt đẹp của việc “góp họ” chính là nhằm tương trợ nhau, nhiều người cùng “góp sức, góp tiền” hỗ trợ một người. Tuy nhiên, trong thực tế nhiều người dân tham gia họ chủ yếu vẫn “nhắm mắt chơi họ” và trông chờ vào “sự tự giác” của những chủ họ. Hiện nay có nhiều phương cách khác nhau để tham gia họ nhưng phổ biến nhất vẫn là dùng tiền mặt để làm chuẩn và ràng buộc các thành viên tham gia. Theo đó có thể họ theo ngày, theo tuần, theo tháng, thậm chí là nộp theo quý. Ngày nộp họ được thống nhất vào giờ, ngày cố định theo thỏa thuận “bất thành văn” của các thành viên tham gia. Thông thường, người chủ họ (hay còn gọi là chủ cái) là những người có uy tín, có công việc và thu nhập ổn định. Chủ họ có trách nhiệm thu tiền của các thành viên, sau đó giao lại cho người đến lượt nhận họ… Mục đích tối thượng là vậy nhưng trong thực tế, nhiều người (chủ yếu là chủ họ) đã lợi dụng “sự tin tưởng” của các thành viên để lừa đảo, chiếm đoạt “tiền” của người khác bằng nhiều “chiêu trò” khác nhau. Và, phần lớn sau khi các vụ vỡ họ xảy ra, các “hụi viên” còn rất ít cơ hội để nhận lại số tiền mà bấy lâu bản thân, gia đình dành dụm đã bị chủ họ chiếm đoạt; hoặc nếu có thì phần nhận lại cũng còn rất ít vì các chủ hụi thường “âm thầm” phát tán tài sản nên chẳng còn gì để có thể bồi hoàn cho các nạn nhân, thậm chí họ chấp nhận đi tù để “xóa nợ”?!.
Thật khó để kiểm đếm hết những hậu quả từ những vụ vỡ họ gây ra cho bản thân, gia đình những người tham gia họ. Những vụ vỡ họ xảy ra trong thời gian gần đây đã gây xôn xao dư luận và làm mất an ninh trật tự, an toàn xã hội ở các địa phương trong tỉnh. Vì vậy đề nghị chính quyền các địa phương cần tăng cường công tác quản lý, giám sát, nắm bắt tình hình để kịp thời ngăn chặn, xử lý những người tham gia chơi họ bất hợp pháp. Đồng thời, người dân cần nâng cao tinh thần cảnh giác tránh để lợi dụng, dụ dỗ tham gia chơi họ để không lâm vào cảnh “tiền mất tật mang”./.
Văn Đại
