Hàng khuyến mại được tặng miễn phí kèm theo hàng hóa cho khách hàng nhằm kích thích tiêu dùng, giới thiệu sản phẩm mới (được nhận biết qua hình thức: quy cách đóng gói nhỏ, thường kèm dòng chữ sản phẩm tặng, không bán bằng tiếng Việt hoặc tiếng Anh). Tuy nhiên hiện nay khách hàng thấy các sản phẩm khuyến mại của các thương hiệu lớn như Panasonic, Omo, Nivea, PS, Knoor, Unilever, Cô gái Hà Lan, Nutifood… được bán với giá rẻ. Thị trường nhóm hàng này hoạt động ngày càng sôi động, thu hút một lượng lớn người tiêu dùng bởi vì nhiều lý do khác nhau như giá rẻ, hàng chất lượng cao…
Chủ nhật, thấy tôi được nghỉ ở nhà, chị hàng xóm háo hức mang sang khoe một lô hàng hoá, đồ dùng xô chậu, hộp nhựa, rổ liền đáy, nồi đất, bát đĩa, cốc chén… Cái nào cũng rất đẹp, kiểu dáng độc đáo, trên mỗi sản phẩm đều in lô-gô như: hộp đựng thức ăn Lock & Lock do hãng sữa Milo tặng kèm sản phẩm; bình nước là sản phẩm tặng kèm khi mua kem đánh răng PS, bát thuỷ tinh có in lô-gô thương hiệu của hạt nêm Knorr, sữa rửa mặt… Chị vô cùng háo hức cho biết tất cả đều có giá rẻ hơn giá thị trường 5-7 lần. Chị cho biết tại cửa hàng chị mua, các sản phẩm giá đều rẻ nhưng lại là hàng tốt. Như chiếc hộp nhựa bảo quản thực phẩm Lock & Lock ngoài thị trường có giá khoảng 100-200 nghìn đồng, nhưng tại đây chỉ dao động 20-30 nghìn đồng/hộp; khăn giấy ướt chỉ có giá 25 nghìn đồng/2 hộp 100 tờ, chỉ bằng nửa giá thị trường… Cá biệt có máy làm sữa chua giá thị trường tại các siêu thị điện máy gần 600 nghìn đồng nhưng chị cũng chỉ mua có 120 nghìn đồng… Thấy tôi chưa thật tin, chị lấy điện thoại mở website giới thiệu bán hàng khuyến mại trên mạng với vô vàn sản phẩm như đồ gia dụng dùng sinh hoạt hằng ngày, cao cấp hơn là bàn là, quạt điện, máy sấy tóc, bình đun nước… của đủ mọi hãng với giá bán được định sẵn kèm theo địa chỉ liên lạc khi khách hàng có nhu cầu trao đổi thông tin mua sắm. Ngoài gian hàng này còn rất nhiều trang web khác cũng đang rao khá nhiều loại hàng khuyến mại với giá vô cùng hấp dẫn. Như nước giặt Omo có giá 320 nghìn đồng/thùng 40 gói 200ml, nước xả vải Comfort có giá 210 nghìn đồng/thùng 40 gói 120ml… Khảo sát tại nhiều đại lý lớn, những quầy hàng nhựa trong các chợ dân sinh cho thấy ở các đại lý hàng công nghệ phẩm hay điện máy, hàng khuyến mại được bóc tách ra bày gọn gẽ tại một góc quầy. Người bán hàng mau mắn giới thiệu nào là bộ hộp nhựa cao cấp bát đĩa - hàng khuyến mãi của Panasonic, ấm đun nước của LG, nồi đất của Nutifood, xe đạp của sữa Friso, nước xả vải của Omo... Ngoại trừ một số sản phẩm khuyến mại có giá trị lớn như: Xe đạp trẻ em, bình đun nước, bàn là có số lượng không nhiều, còn các loại hàng hóa khác hầu như không hạn chế số lượng bán ra nếu khách hàng có nhu cầu.
 |
| Người dân huyện Trực Ninh tham gia chương trình khuyến mại do nhãn hàng Sunhouse cung cấp. |
Thị trường hàng khuyến mại đã tồn tại khá lâu và được phân khúc theo 2 dòng rõ rệt gồm: sản phẩm mẫu nhà sản xuất dành làm quà tặng dành cho khách hàng, thường đính kèm với mặt hàng có sức tiêu thụ mạnh nhất của nhãn hàng đó để khách hàng dùng thử với mục tiêu giới thiệu sản phẩm trước khi chính thức tung sản phẩm mới vào thị trường. Nhóm hàng khuyến mại này thường có chất lượng cao. Phân khúc thứ hai là hàng khuyến mại do nhà sản xuất hoặc đơn vị phân phối cung ứng hàng hóa tổ chức nhằm tri ân khách hàng đã ủng hộ tiêu thụ sản phẩm trong thời gian dài, kích thích tiêu dùng. Hàng khuyến mại này có thể do doanh nghiệp sản xuất hoặc đặt hàng những cơ sở uy tín sản xuất quà tặng riêng mang biểu tượng của đơn vị phát quà tặng; cũng có khi do các nhà phân phối tự sắp xếp, lấy hàng hóa của đơn vị này sản xuất tặng kèm sản phẩm khác trong rổ hàng hóa của mình (trường hợp này là nhằm kích thích tiêu thụ một nhóm hàng bán chậm để tránh tồn kho). Đối với nhóm hàng khuyến mại này thường sản phẩm chính và hàng khuyến mại đều được sử dụng hàng cận date (gần hết hạn sử dụng). Các đại lý cấp dưới lại “nhanh trí” cất đi, không phát cho khách hàng khi mua hàng hóa trong thời gian khuyến mại. Cũng có trường hợp thời gian chương trình khuyến mại kết thúc mà sản phẩm còn nhiều nên quà tặng được đại lý bóc để bán riêng (loại hàng này thường được khách hàng “săn lùng” vì giá thấp, chất lượng tốt).
Hành vi bóc tách, bán riêng hàng khuyến mại để hưởng lợi của các cấp phân phối trung gian đã vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng và làm thiệt hại lớn đến mục tiêu tăng trưởng, chiến lược phát triển của doanh nghiệp và văn minh thương mại. Người tiêu dùng bị mất quyền lợi chính đáng khi mua sản phẩm nhưng không được hưởng đầy đủ ưu đãi của nhà sản xuất. Đối với các trường hợp khuyến mại dùng thử, nhà sản xuất không thể nhận được những phản hồi cần thiết của thị trường đối với sản phẩm muốn giới thiệu để có những điều chỉnh phù hợp trong chiến lược sản xuất, kinh doanh của mình. Việc hàng khuyến mại không đến được đúng địa chỉ, mục đích có phần trách nhiệm của cả cơ quan quản lý Nhà nước về thương mại, nhà sản xuất và chính người tiêu dùng. Trong đó, nhà sản xuất là người đầu tư cho chiến dịch khuyến mại với đầy đủ kế hoạch tổ chức, mục tiêu nhưng không kiểm soát đến cùng hoạt động này cũng như khiếu nại với cơ quan chức năng khi có hiện tượng gian lận của các kênh phân phối trung gian. Người tiêu dùng không tìm hiểu kỹ sản phẩm định mua và thông tin thị trường khi đi mua sắm để nắm được các chương trình khuyến mại và tự bảo vệ quyền lợi của mình. Cơ quan quản lý Nhà nước không kiểm soát chặt việc tổ chức khuyến mại nên dẫn đến các vi phạm của nhà sản xuất, đơn vị tổ chức khuyến mại…
Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp làm ăn chân chính, thời gian tới, Sở Công thương cần tiếp tục tổ chức tuyên truyền những quy định về hoạt động khuyến mại cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Công khai quy trình đăng ký, việc tổ chức các hoạt động khuyến mại cũng như bố trí nhân lực tiếp nhận hồ sơ thông báo, đăng ký hoạt động khuyến mại. Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận thương mại, bán hàng kém chất lượng. Các doanh nghiệp cần nghiêm chỉnh chấp hành các quy định về hoạt động khuyến mại như: Công khai các thông tin về tên gọi, địa bàn hoạt động, thời gian khuyến mại, ngày bắt đầu, ngày kết thúc và số lượng quà tặng, khuyến mại… Các chương trình khuyến mại phải được thực hiện hợp pháp, trung thực, công khai, minh bạch, được tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng và không được xâm hại đến lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, mỗi khách hàng trước khi đi mua hàng cần tìm hiểu kỹ về chương trình khuyến mại, yêu cầu người bán hàng thực hiện nghiêm túc chương trình như đã cam kết, mạnh dạn thông báo đến Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh và yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý, giải quyết, yêu cầu bồi thường các thiệt hại khi phát hiện quyền lợi của mình bị vi phạm./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
