Xã Hải Đường (Hải Hậu) những năm gần đây phát huy lợi thế của địa phương, mỗi năm bán ra thị trường hàng trăm tấn cau quả, thu về hàng chục tỷ đồng, chưa kể bán cây cau giống cho các địa phương khác cũng cho nguồn thu đáng kể. Tuy nhiên, ở trong nước, quả cau mới chỉ sử dụng cho bào chế các bài thuốc cổ truyền từ ngạt cau và một phần cho sinh hoạt cưới hỏi, ăn trầu… Khi được thị trường các nước trong khu vực như Trung Quốc, Đài Loan, Ma-lai-xi-a và một số nước châu Âu biết đến, việc dùng cau sấy khô để bào chế thành sản phẩm kẹo cau dùng cho những nơi có khí hậu lạnh đã được thương lái từ Trung Quốc đến tham quan và trực tiếp ký hợp đồng bao tiêu, xuất đi các nước. Ban đầu tất cả các khâu sản xuất chế biến mới chỉ là thủ công nhỏ lẻ, từ 3 rồi 5 cơ sở, đến nay, xã Hải Đường đang có 16 cơ sở thu mua sản xuất cau sấy khô. Đặc biệt vào mùa cau, tất cả được chuyển sang sản xuất cau sấy theo công nghệ mới được thương lái đặt hàng. Theo các hộ nông dân là đại lý thu mua cau, nếu sản xuất theo phương pháp thủ công sấy bằng than củi, than tổ ong bình thường phải 5 ngày mới cho ra lò 10 tấn. Nhưng nếu sấy theo công nghệ mới bằng lò hơi thì chỉ 3 ngày đã cho ra lò 20 tấn. Cau sấy bằng nhiệt theo công nghệ mới đạt năng suất cao hơn so với sấy thủ công và đảm bảo chất lượng sạch, an toàn. Còn sản xuất theo phương pháp thủ công qua lửa và khói than nhiều độc tố, tỷ lệ thành phẩm cau sấy khô chất lượng thấp hơn. Chính vì vậy mà các đại lý có lò sấy cau đã sớm tiếp cận với phương pháp sấy theo công nghệ mới và đã được khách hàng đặt mua với số lượng lớn mà giá thành lại cao hơn so với hàng năm. Một số người còn đi thu mua cau ở các huyện trong tỉnh và các tỉnh Thanh hoá, Ninh Bình nhập về hàng chục tấn mỗi ngày. Với lượng cau quả và giá như hiện nay gần 30 nghìn đồng/kg quả tươi, nhiều hộ nông dân ở Hải Đường đã có doanh thu từ 50-70 triệu đồng, cá biệt có hộ đạt gần 100 triệu đồng/tháng. Riêng đối với các chủ cơ sở sản xuất sấy cau khô, mỗi lò trừ chi phí, ước tính thu nhập đạt 700-900 triệu đồng/1 vụ cau. Ngoài ra còn tạo việc làm cho hàng trăm lao động ở địa phương có thu nhập từ 7-8 triệu đồng/người/tháng. Hải Đường đang phát huy thế mạnh sẵn có của địa phương, tiếp tục tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế theo hướng hàng hoá và xây dựng các làng nghề truyền thống nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng xã NTM bền vững và phát triển.
 |
| Làng nghề trồng và xuất khẩu các sản phẩm từ cau xã Hải Đường. |
Đối với làng nghề đan lưới xóm Tân Triều, xã Hải Triều, mặc dù không phải là nghề truyền thống và mới chỉ ra đời cách đây 10 năm và được công nhận làng nghề năm 2014 nhưng làng nghề đan lưới xóm Tân Minh đã nổi tiếng với cheo lưới được các ngư dân đánh giá là rất bén cá, chắc chắn và có độ bền cao. Xóm Tân Minh hiện có gần 250 hộ với gần 1.000 nhân khẩu sống chủ yếu bằng nghề khai thác cá biển và nghề đan, buộc lưới khai thác. Ban đầu nghề đan lưới nơi đây chỉ để phục vụ tại chỗ nhưng giờ đây, tấm lưới đã trở thành thương hiệu “Lưới chấp” Hải Triều và là nghề giúp người dân tăng thu nhập và ổn định cuộc sống. Hiện nay, lưới Hải Triều đã có sự cải tiến đáng kể để phù hợp với điều kiện đánh bắt cá xa bờ. Từ những tấm lưới nhỏ, chỉ có thể đánh bắt vài tạ thủy hải sản, ngư dân Hải Triều đã nghiên cứu, rút kinh nghiệm và hoàn thiện những tấm lưới với hàng chục tay lưới, có thể thu về cả chục tấn cá.
Để hỗ trợ các làng nghề phát triển, huyện Hải Hậu đã có dự án quy hoạch làng nghề tầm nhìn đến năm 2020 gắn với quá trình xây dựng NTM, trong đó tập trung bảo tồn và phát triển các làng nghề mang đậm nét văn hóa truyền thống, các làng nghề có khả năng phát triển độc lập, bền vững, đồng thời xây dựng thí điểm một mô hình làng nghề nông thôn tập trung nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư, phát triển. Theo đó, thực hiện nghị quyết của Huyện uỷ, UBND huyện Hải Hậu đã xây dựng đề án “Phát triển CN-TTCN, giải quyết việc làm trên địa bàn huyện giai đoạn 2015-2020”. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, giá trị sản xuất CN-TTCN của huyện đạt 6.872 tỷ đồng (giá so sánh năm 2010), tăng 4,5 lần so với năm 2015; phát triển sản xuất CN-TTCN trở thành ngành kinh tế chủ lực, chiếm 35,3% cơ cấu kinh tế toàn huyện. Phấn đấu mỗi xã, thị trấn ít nhất có 1 làng nghề, mỗi gia đình có một nghề. Với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp như: quan tâm, chú trọng công tác đào tạo nghề, truyền nghề, chuyển giao kỹ thuật để cung ứng nguồn lao động ổn định, tay nghề cao cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trong các làng nghề; Phát huy tối đa kinh nghiệm, vai trò và uy tín của đội ngũ nghệ nhân làng nghề để nhân rộng, phổ biến tinh hoa kỹ thuật nghề nghiệp cho lao động, thợ trẻ tại các làng nghề; Củng cố, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các Ban điều hành làng nghề trong công tác điều hành thúc đẩy các hoạt động làng nghề; đồng thời chủ động tiếp cận thông tin, thị trường và phối hợp với cơ quan chuyên môn của huyện, tỉnh và chính quyền địa phương để tranh thủ sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp, hộ sản xuất trong làng nghề về: thủ tục hành chính, mặt bằng, tiếp cận nguồn vốn, hỗ trợ đào tạo nghề… để phát triển sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm, chủ trương phát triển làng nghề ở Hải Hậu đã có bước đột phá mạnh mẽ. Đến nay toàn huyện có 44 làng nghề, tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 10 nghìn lao động. Trong đó có 14 làng nghề sản xuất CN-TTCN; 20 làng nghề trồng hoa - cây cảnh; 3 làng nghề nuôi thủy sản; 5 làng nghề trồng cây dược liệu; 2 làng nghề xây dựng… Số hộ và số lao động tham gia sản xuất ở các làng nghề tăng theo từng năm, có làng nghề thu hút tới hơn 80% số hộ tham gia làm nghề như: làng nghề mộc xã Hải Minh, làng nghề cán kéo sợi PE Thị trấn Thịnh Long, làng nghề đan lưới xã Hải Triều; trồng và xuất khẩu các sản phẩm từ cau ở Hải Đường... Doanh thu từ các làng nghề: mộc, đan lưới, sản xuất sợi PE, nuôi thủy sản và trồng cây dược liệu ổn định và có bước tăng trưởng, chiếm 50% đến trên 90% doanh thu của địa phương. Có thể khẳng định các làng nghề ở Hải Hậu không chỉ góp phần phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập mà còn giữ gìn, phát huy các giá trị văn hoá của địa phương, góp phần tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp, cơ cấu lao động ở nông thôn theo hướng CNH-HĐH.
Để các làng nghề truyền thống hoạt động hiệu quả, thời gian tới, huyện Hải Hậu tích cực triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách để duy trì làng nghề như khôi phục hỗ trợ phát triển các làng nghề tiểu thủ công nghiệp, quy hoạch cụm công nghiệp, làng nghề tiểu thủ công nghiệp để thu hút các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ sản xuất vào sản xuất tập trung. Bên cạnh đó hỗ trợ đào tạo thợ lành nghề, truyền nghề, chuyển đổi mặt hàng sản xuất, từ sản xuất những sản phẩm phục vụ tiêu dùng trong nước sang những sản phẩm xuất khẩu./.
Bài và ảnh: Thanh Tuấn
