Với nhiều ưu điểm như rau không trồng trên đất, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học, được tưới bằng hệ thống bơm nước mạch ngầm và phun sương tự động, là loại thực phẩm sạch được người tiêu dùng rất ưa chuộng… Đó là mô hình trồng rau theo phương pháp thủy canh hồi lưu của cơ sở sản xuất rau Anh Khôi Farm tại xã Nam Phong (TP Nam Định).
Nói về cơ duyên đến với rau thủy canh, anh Phạm Ngọc Tùng, chủ cơ sở sản xuất tâm sự: Trước vấn nạn thực phẩm bẩn tràn lan khắp nơi, người tiêu dùng ngày càng có xu hướng đi tìm những nguồn thực phẩm an toàn để sử dụng, anh Tùng đã nảy ra ý định trồng rau an toàn để cung cấp nguồn rau sạch cho những người có nhu cầu. Nhưng ngặt nỗi nhà không có đất vườn, nên ý định của anh mãi chưa thể thực hiện được. Trong một lần tình cờ biết đến mô hình rau thủy canh qua ti vi, Tùng cảm thấy rất thích thú và bắt đầu tìm hiểu về trồng rau bằng phương pháp mới này. Càng tìm hiểu, Tùng càng thấy đam mê đến mức đã có một quyết định táo bạo: nghỉ công việc là nhân viên của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bưu điện Liên Việt Thành phố Nam Định với mức lương ổn định về khởi nghiệp trồng rau thủy canh. Quyết định của Tùng nhận được sự ủng hộ của gia đình, bạn bè. Do vậy, Tùng càng quyết tâm hơn để thực hiện thành công mô hình trồng rau thủy canh của mình. Để có được mô hình rau thủy canh thương hiệu Anh Khôi Farm như hiện nay, Tùng đã phải bán ô tô mua mảnh đất 300m2 tại xã Nam Phong và đi tham quan, học hỏi hầu hết các mô hình trồng rau thủy canh lớn ở Việt Nam. Tùng cất công vào tận Đà Lạt, ở lại đó một tháng trời để mua và học tập công nghệ. Sau đó, Tùng bắt tay vào thực hiện. Sau hơn 5 tháng đi vào sản xuất, cơ sở đang cung cấp cho thị trường chủ yếu các loại rau ăn lá. Ngoài các loại rau phổ biến như rau muống, rau dền, cải canh… cơ sở cũng đang trồng thử nghiệm các giống rau mới chất lượng cao của Nhật Bản như cải bó xôi, su hào tím, củ cải đỏ mini... Bằng cách xuống giống xen kẽ, ngày nào vườn rau thủy canh của Tùng cũng có rau sạch xuất đi tiêu thụ, mỗi tháng cung ứng ra thị trường từ 600-700kg rau với giá bán dao động từ 35-60 nghìn đồng/kg. Giá rau trồng theo phương pháp thủy canh tuy cao hơn so với giá bán các loại rau khác nhưng là rau sạch, đảm bảo chất lượng nên sẽ giúp người tiêu dùng yên tâm lựa chọn. Tùng sử dụng hiệu quả mạng xã hội tiếp cận thị trường, quảng bá sản phẩm và nhận các đơn hàng qua điện thoại. Mặt khác, cơ sở còn cung cấp dịch vụ đưa rau tận nhà khách hàng nên rất thuận tiện cho người tiêu dùng, nhất là những gia đình bận rộn, không có thời gian đi chợ. Với quy mô, diện tích hiện tại, sản phẩm rau sạch thủy canh của cơ sở mới chỉ đủ đáp ứng nhu cầu hằng ngày cho một bộ phận khách lẻ. Nhiều cửa hàng rau sạch trong Thành phố Nam Định và các vùng lân cận đã tìm đến đặt hàng, song nhà vườn chưa có rau để cung cấp. Bên cạnh rau thương phẩm, cơ sở còn đang cung cấp, lắp đặt và chuyển giao công nghệ trồng rau thủy canh cho các hộ gia đình có nhu cầu để cùng nhau sản xuất rau sạch vì sức khỏe cộng đồng.
 |
| Anh Phạm Ngọc Tùng, chủ cơ sở sản xuất rau Anh Khôi Farm (bên phải) hướng dẫn cách thu hoạch rau thủy canh cho khách. |
Hiện nay, trồng rau bằng phương pháp thủy canh đang được nhiều hộ gia đình chọn lựa vì nó có những ưu điểm vượt trội so với trồng rau truyền thống như: không phải làm đất, không có cỏ dại; không phải sử dụng thuốc trừ sâu bệnh, trừ cỏ; sản phẩm hoàn toàn sạch đồng nhất; mọi đối tượng đều có thể tham gia có hiệu quả; không tích lũy chất độc, không gây ô nhiễm môi trường… Có hai hình thức thủy canh cơ bản, đó là thủy canh hồi lưu và thủy canh tĩnh. Như mô hình trồng rau của cơ sở Anh Khôi Farm đang áp dụng là thủy canh hồi lưu tuần hoàn. Thủy canh hồi lưu là phương pháp đem lại hiệu quả cao nhất khi trồng rau trong các ống nhựa (có đục lỗ) được nối thành một hệ thống giàn, chia thành nhiều tầng, bên trong các ống nhựa có chứa dung dịch thủy canh. Dung dịch được tự động bơm lên để tưới cho các loại rau trong giàn trồng bằng máy bơm nước, nước sẽ được luân hồi trong giàn để đảm bảo sự phát triển của cây trồng. Tùy theo diện tích không gian nhà mà lựa chọn lắp một trong 3 dạng giàn. Dạng giàn hình chữ A phổ biến hơn cả vì vững chắc và dễ di chuyển. Trong khi đó, mô hình kiểu giàn treo dành cho gia đình có diện tích “khiêm tốn” nhưng vẫn muốn sở hữu một mảng xanh để trồng rau sạch. Hệ thống giàn thủy canh ngang dành cho những gia đình có diện tích sân thượng tương đối rộng và nhu cầu dùng rau nhiều. Trên cùng một diện tích nhưng do trồng theo tầng nên thủy canh trồng được nhiều rau hơn so với thổ canh, từ đó cho năng suất cao hơn. Theo anh Tùng, trồng rau thủy canh bằng giàn chỉ cần 3m2 (chi phí khoảng 7,5 triệu đồng) có thể trồng được 150 rọ rau, sản lượng rau có thể cung cấp đủ cho một gia đình. Bên cạnh đó, trồng rau thủy canh bằng giàn có hệ thống bơm tưới tự động nên rất tiện ích cho các nhà phố muốn trồng rau sạch tại nhà mà không có đất, đồng thời đem lại không gian xanh mát, góp phần cải thiện môi trường sống xanh, sạch và đẹp. Tuy nhiên, nhược điểm của thủy canh hồi lưu là giá thành lắp đặt ban đầu hơi cao. Do vậy, một số hộ lại chọn cho mình cách trồng rau bằng thủy canh tĩnh. So với thủy canh hồi lưu, người trồng có thể tốn công chăm sóc hơn, tuy nhiên, với thủy canh tĩnh chi phí ban đầu đỡ tốn kém hơn nhiều. Những vật liệu để trồng rau thuỷ canh tĩnh rất dễ kiếm và có thể tận dụng như: hộp xốp đựng hoa quả, khay nhựa, chai lọ, xơ dừa… nên chi phí đầu tư ban đầu thấp, chỉ khoảng 15-30 nghìn đồng/1 hộp trồng rau. Trong đó, với hộp xốp cần phải sơn đen ở mặt trong hoặc được phủ một lớp nilon đen, nhằm hạn chế tổn thương bộ rễ dưới tác dụng của ánh sáng, nhiệt độ cao và hạn chế tảo phát triển trong dung dịch. Bề mặt của hộp xốp được đục lỗ để làm giá đỡ cho các rọ nhựa. Trồng rau thủy canh tĩnh trong quá trình chăm sóc rau cần khuấy đảo dung dịch, tránh làm đứt rễ; thường xuyên kiểm tra hộp trồng rau để tránh rò rỉ dung dịch mất dinh dưỡng; cần bổ sung nước sạch cho đến khi thu hoạch đối với loại rau thu hoạch một lần như rau cải ngọt, rau cải canh... Đối với các loại rau thu hoạch nhiều lần trên cây như rau muống, ớt… cần bổ sung lượng dinh dưỡng sau mỗi lần thu hoạch.
Nhìn chung, phương pháp trồng rau thủy canh đơn giản, dễ thực hiện. Để trồng rau thủy canh, người trồng rau cần chuẩn bị hệ thống giàn hoặc các hộp xốp để chứa dung dịch dinh dưỡng; những chiếc rọ nhựa dùng để ươm các loại cây con và nâng đỡ cây trong quá trình sinh trưởng và phát triển; dung dịch thủy canh là dung dịch dinh dưỡng được tìm mua dễ dàng trên thị trường (cần chọn cơ sở sản xuất uy tín và làm theo chỉ dẫn cụ thể khi pha chế); giá thể xơ dừa, cây con hoặc hạt giống rau cần trồng; bút đo nồng độ pH và bút đo hàm lượng chất rắn hòa tan trong nước... Do luôn đảm bảo đủ dinh dưỡng và nước nên trồng rau thủy canh thời gian sinh trưởng nhanh hơn so với cách trồng thổ canh truyền thống từ 7-10 ngày. Ví dụ, đối với rau cải canh, nếu trồng trên đất phải sau hơn 30 ngày mới cho thu hái thì trồng rau thủy canh chỉ mất 25 ngày. Trồng rau bằng phương pháp thủy canh đang là hướng đi mới giúp người dân ở thành phố hoặc những gia đình có diện tích chật hẹp có thể tận dụng sân thượng, ban công… để tự trồng rau sạch ăn. Ngoài ra, thời gian chăm sóc rau là cách thư giãn, giải tỏa “stress” của những người có cường độ làm việc cao như hiện nay. Rau trồng bằng phương pháp thủy canh đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm đang hết sức cấp thiết, góp phần mang lại bữa cơm an toàn cho mỗi gia đình bởi đây là thành phần không thể thiếu trong cơ cấu mỗi bữa ăn./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
