Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, trong bộn bề công việc của đất nước, ngày 11-4-1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư gửi điền chủ, nông gia cả nước kêu gọi mọi người tham gia HTX nông nghiệp. Trong thư Bác viết: “Việt Nam là một nước sống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc. Trong công cuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp một phần lớn. Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh. Nông dân muốn giàu nông nghiệp muốn thịnh, thì cần phải có HTX”. Người tha thiết kêu gọi “Hỡi đồng bào điền chủ, nông gia! Anh em ta ai chẳng mong được đầy đủ, giàu có, ai chẳng mong cho nước thịnh, dân cường. Vậy chúng ta hãy mau mau chung vốn góp sức, lập nên HTX nông nghiệp ở khắp nơi; từ làng mạc cho đến tỉnh, thành đâu đâu cũng phải có HTX”.
Hưởng ứng thư kêu gọi của Bác, HTX thủy tinh dân chủ là HTX đầu tiên của cả nước đã ra đời tại tỉnh Thái Nguyên, sau đó hàng loạt các HTX khác ở miền Bắc được thành lập và phát triển rộng khắp. Việc tuyên truyền, vận động, xây dựng HTX đã trở thành phong trào cách mạng rộng lớn thu hút đại bộ phận hộ nông dân, hộ kinh tế cá thể và người lao động tham gia. Đến năm 1975, ở miền Bắc đã có tới hơn 46 nghìn HTX thuộc nhiều lĩnh vực: nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, mua bán, tín dụng... Hoạt động trong điều kiện chiến tranh vô cùng ác liệt, phong trào HTX giai đoạn này vẫn được củng cố và phát triển; các HTX vừa tổ chức sản xuất, vừa huy động cao độ “sức người, sức của” với tinh thần “tất cả cho tiền tuyến” vì miền Nam ruột thịt. Các HTX còn làm nòng cốt trong cuộc vận động toàn dân thực hiện công tác hậu phương quân đội và tham gia giáo dục, nâng cao ý thức chính trị cho xã viên, xây dựng nếp sống văn hóa, đề cao tình làng nghĩa xóm, tương trợ, giúp đỡ nhau trong hoạn nạn, khó khăn. Thông qua việc xây dựng và phát triển HTX, đã hình thành quan hệ sản xuất mới, khai thác và sử dụng có hiệu quả tư liệu sản xuất nhỏ, thợ thủ công, tiểu thương hợp tác làm ăn trong các HTX theo đường lối của Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc và giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Bước vào thời kỳ đổi mới, khu vực kinh tế tập thể tiếp tục được củng cố, góp phần cùng cả nước đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường định hướng XHCN. Các HTX chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX năm 1996. Năm 2002, Hội nghị lần thứ 5 BCH Trung ương Đảng (khoá IX) đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”; Quốc hội khóa XI ban hành Luật HTX năm 2003; Chính phủ đã ban hành chính sách nhằm hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể phát triển. Đến nay cả nước đã có trên 371 nghìn tổ hợp tác, trên 19.500 HTX, thu hút trên 13 triệu xã viên và người lao động. Kinh tế tập thể đã phát triển trên tất cả các lĩnh vực nông - lâm - ngư - diêm nghiệp, CN-TTCN, xây dựng, GTVT, dịch vụ thương mại - du lịch... góp phần quan trọng giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội trong thời kỳ CNH-HĐH đất nước và hội nhập quốc tế. Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng ta về phát triển kinh tế, đó là “kinh tế Nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân”. Để ghi nhận những thành tựu, sự đóng góp to lớn của khu vực kinh tế tập thể, mà nòng cốt là HTX, ngày 27-7-2011 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1268/QĐ-TTg lấy ngày 11-4 hằng năm là Ngày HTX Việt Nam.
 |
| Xã viên HTXDVNN xã Hải Phúc (Hải Hậu) chăm sóc cây thìa canh. Ảnh: Thanh Tuấn |
Tỉnh ta là một trong những địa phương hưởng ứng phong trào phát triển kinh tế tập thể sớm và có nhiều HTX. Trải qua hơn 65 năm xây dựng và phát triển, khu vực kinh tế hợp tác, HTX tỉnh ta đã đóng góp tích cực vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của đất nước, góp phần quan trọng xóa đói, giảm nghèo. Được sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành Trung ương, của các cấp ủy Đảng và chính quyền; sự phối hợp của các sở, ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở, kinh tế hợp tác, HTX tỉnh ta tiếp tục vượt qua khó khăn, thử thách, không ngừng đổi mới, phát huy nguồn lực, chủ động thích ứng, từng bước khẳng định được vị thế trong cơ chế thị trường. Theo kết quả khảo sát của Liên minh HTX tỉnh cuối năm 2013, toàn tỉnh có 404 HTX và Quỹ TDND đang hoạt động ổn định. Các HTXDVNN đã tích cực chuyển đổi hoạt động và thích ứng với mô hình, cơ chế mới, tăng dịch vụ phục vụ sản xuất. Trong lĩnh vực CN-TTCN, các HTX đã khai thác được tiềm năng, thế mạnh ở các địa phương để phát triển kinh tế và giải quyết việc làm cho nhiều lao động nông thôn. Ngoài các lĩnh vực truyền thống, những năm gần đây tỉnh ta đã phát triển thêm các HTX trong lĩnh vực xây dựng, vệ sinh môi trường, thương mại - dịch vụ, chăn nuôi. Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, từ năm 2013, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức hoạt động thiết thực kỷ niệm Ngày HTX Việt Nam tổ chức tuyên dương HTX điển hình, phát động phong trào thi đua trong khối HTX.
Bên cạnh hiệu quả kinh tế - xã hội đã đạt được, kinh tế hợp tác ở tỉnh ta vẫn còn những hạn chế, yếu kém. Các cơ sở còn nhỏ bé, thiếu vốn đầu tư (nguồn lực hỗ trợ), năng lực quản lý còn hạn chế. Nhiều cán bộ, đảng viên, nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về mô hình HTX kiểu mới và các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước đối với việc phát triển kinh tế tập thể trong việc đảm bảo an sinh xã hội, đặc biệt là trong nông nghiệp, nông thôn hiện nay… Vì vậy, các cấp ủy Đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở cần tăng cường chỉ đạo, tạo điều kiện bằng những chính sách cụ thể, kịp thời để thực hiện hiệu quả Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX và Kết luận số 56 ngày 21-2-2013 của Bộ Chính trị; Chỉ thị số 16 ngày 25-10-2013 của Ban TVTU về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”. Tỉnh cần sớm thành lập Ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể các cấp, đồng thời thành lập Quỹ Hỗ trợ HTX, tạo cơ hội, động lực để các HTX, xã viên phát huy tiềm năng, thế mạnh để phát triển, góp phần xây dựng, phát triển kinh tế.
Để thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể, Liên minh HTX tỉnh cùng đội ngũ cán bộ, xã viên và người lao động trong HTX quyết tâm vươn lên tiếp tục kế thừa, phát huy những truyền thống lịch sử vẻ vang của các HTX Việt Nam, vận dụng sáng tạo tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát triển HTX vào điều kiện cụ thể trong giai đoạn hiện nay. Tham mưu, đề xuất thực hiện tốt các văn bản chỉ đạo của Trung ương và của tỉnh về phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Nêu cao tinh thần chủ động, sáng tạo, đoàn kết, đổi mới, hợp tác, nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, đưa kinh tế hợp tác, HTX, Quỹ TDND trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển, góp phần tích cực thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh./.
Vũ Đình Mạc
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh
