Làng nghề chạm khắc gỗ La Xuyên, xã Yên Ninh (Ý Yên) được hình thành cách đây gần 10 thế kỷ. Theo thần tích của làng thì ông tổ nghề của làng nghề La Xuyên là Ninh Hữu Hưng, quê ở xã Chi Phong, huyện Gia Viễn (Ninh Bình). Ông về đây lập ấp, truyền nghề cho nhân dân địa phương. Từ nơi đây đã có nhiều nghệ nhân thành tài đi xây dựng cố đô Hoa Lư, kinh đô Thăng Long, kinh thành Huế và nhiều đình, đền, chùa, miếu, lăng, phủ ở mọi miền đất nước. Tinh hoa của làng nghề cho đến nay còn được lưu giữ ở các chi tiết kiến trúc của ngôi đình làng với nhiều bức phù điêu, mảng chạm còn lưu truyền mãi với thời gian.
 |
| Ảnh minh họa/Internet |
Nghề mộc truyền thống ở La Xuyên, mà đỉnh cao là nghệ thuật chạm khắc đã đạt đến độ hoàn hảo. Người thợ nơi đây đã từng đi "xứ Đông, xứ Đoài" làm đẹp cho biết bao làng quê với những sản phẩm phong phú và thông dụng như: sập gụ, tủ chè, đồ vật trang trí nội thất đến đồ thờ cúng, cuốn thư được chạm khắc khéo léo, tinh xảo, lộng lẫy, nổi rõ chủ đề chính. Dưới con mắt nghệ thuật của những nghệ nhân La Xuyên, tất cả đều thể hiện trình độ kỹ thuật cao. Với truyền thống là một làng nghề lâu đời (nghìn năm tuổi), hiện nay La Xuyên đã hình thành CCN và đang góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương phát triển. Mặc dù có truyền thống, lịch sử phát triển lâu đời cũng như có tiềm năng phát triển mạnh nhưng qua điều tra sơ bộ cho thấy, từ trước tới nay các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất ở Yên Ninh vẫn phải tự tìm đầu ra cho sản phẩm của mình theo kiểu "mạnh ai nấy làm". Mặc dù đã nhận thức rõ được nhược điểm của cách làm đó nhưng các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tại địa phương vẫn chưa tìm được hướng đi để tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá và tiếp thị cho sản phẩm của mình. Để góp phần khắc phục những khó khăn, vướng mắc trên, qua Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ, Sở KH và CN đã chủ động đề xuất dự án "Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận La Xuyên dùng cho sản phẩm làm từ gỗ của thôn La Xuyên, xã Yên Ninh, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định”. Mục tiêu của dự án là xây dựng một thương hiệu mạnh cho sản phẩm đồ gỗ La Xuyên, giúp nâng cao giá trị kinh tế, đảm bảo cho làng nghề phát triển bền vững, tăng thu nhập, cải thiện đời sống người thợ địa phương. Ngày 23-3-2012, Bộ KH và CN ký Quyết định số 474/QĐ-BKHCN phê duyệt Danh mục các dự án thuộc Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ để tuyển chọn cho thực hiện trong năm 2013. Dự án được xây dựng với mục tiêu chung là: Sử dụng công cụ sở hữu trí tuệ phục vụ việc phát triển bền vững kinh tế - xã hội của địa phương; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho cộng đồng các hộ sản xuất sản phẩm của làng nghề gỗ La Xuyên trong việc sử dụng nhãn hiệu tập thể (NHTT); góp phần nâng cao thu nhập, đảm bảo đời sống cho người sản xuất, bảo vệ môi trường và gìn giữ danh tiếng cho làng nghề. Mục tiêu cụ thể của dự án là: Xác lập quyền sử dụng đối với NHTT "gỗ La Xuyên" dùng cho các sản phẩm làm từ gỗ của làng nghề La Xuyên; Thiết lập và vận hành mô hình, cơ chế quản lý NHTT “gỗ La Xuyên” trên thực tế với mô hình thí điểm; Nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm mang NHTT, tạo lập và phát triển các kênh thương mại nhằm đảm bảo tính ổn định của đầu ra cho sản phẩm...
Dự án sẽ góp phần phát huy danh tiếng, uy tín của các sản phẩm gỗ La Xuyên, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm gỗ La Xuyên trên thị trường trong nước và quốc tế. Thiết lập được kênh tiêu thụ sản phẩm ổn định, đảm bảo đầu ra cho các sản phẩm của các nhà sản xuất gỗ La Xuyên; gìn giữ và phát triển làng nghề truyền thống và thương hiệu đồ gỗ mỹ nghệ La Xuyên, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất cho người dân; quảng bá giới thiệu sản phẩm trên thị trường, quyền lợi được pháp luật bảo vệ. Kết quả của dự án về phương pháp xây dựng hệ thống tổ chức quản lý, thương mại và phát triển giá trị NHTT có thể dùng làm tài liệu để tham khảo, áp dụng cho việc xây dựng NHTT cho các sản phẩm làng nghề truyền thống khác của tỉnh./.
Khôi Nguyên
