Trước đây, công tác bảo vệ môi trường (BVMT) trên địa bàn tỉnh chưa được quan tâm thực hiện đúng mức nên nhiều tập thể, cá nhân chưa nhận thức được trách nhiệm BVMT. Một số doanh nghiệp, cơ sở sản xuất còn cố tình chây ỳ, né tránh, không nghiêm túc thực hiện công tác BVMT. Tại Thành phố Nam Định, không ít hộ dân chưa thực hiện tốt quy định đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định. Tại một số tuyến phố, người dân vẫn đổ rác xuống lòng đường, vỉa hè ngay khi xe thu gom rác vừa đi qua, hoặc lén lút đổ rác ra đường vào ban đêm, gây ô nhiễm môi trường, làm mất mỹ quan đô thị và làm cho lực lượng công nhân thu gom rác rất vất vả. Tại một số công trình xử lý nước thải công nghiệp tại KCN Hoà Xá, CCN An Xá (TP Nam Định), CCN Yên Xá (Ý Yên)… đã được đầu tư hàng chục tỷ đồng để xây dựng hạ tầng, trang thiết bị máy móc, đã chạy thử và đạt chuẩn nhưng đến nay vẫn chưa được đưa vào sử dụng chính thức do không có tiền chi trả kinh phí vận hành và chi phí cho cán bộ kỹ thuật.
 |
| Đoàn viên thanh niên Trường THPT Nguyễn Khuyến (TP Nam Định) tham gia dọn vệ sinh môi trường tại Công viên Vỵ Xuyên. |
Trước thực trạng trên, thời gian qua, các ngành chức năng của tỉnh đã thực hiện nhiều chương trình nhằm thay đổi hành vi BVMT của người dân. Sở TN và MT đã sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ của dự án “Nâng cao năng lực sử dụng nguồn tài nguyên nước" để xây dựng mô hình “Đoạn sông tự quản” tại các phường Cửa Nam, Trần Tế Xương (TP Nam Định) nhằm xoá bỏ tình trạng xả rác bừa bãi xuống lòng sông của các hộ dân sinh sống trên địa bàn. Dự án hỗ trợ kinh phí thành lập các tổ thu gom rác với đầy đủ phương tiện, dụng cụ, quần áo bảo hộ lao động và hỗ trợ kinh phí duy trì hoạt động của tổ thu gom trong thời gian 6 tháng đầu. Nhờ đó, rác của các hộ dân đã được thu gom ngay tại cửa nhà; góp phần ngăn chặn được hành vi xả rác xuống sông của người dân. Bên cạnh đó, trong quá trình thu gom rác, đội thu gom rác còn tuyên truyền, góp ý để nhân dân tự giám sát, nhắc nhở nhau tự giác đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định. Cả hai mô hình này đã làm thay đổi hành vi BVMT của các hộ dân, góp phần bảo đảm vệ sinh môi trường cho toàn khu phố và bảo đảm an toàn vệ sinh cho nguồn nước của sông Đào. Từ nhiều năm nay Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh Thành phố Nam Định đã phát động chương trình chung tay xây dựng thành phố xanh - sạch - đẹp. Chương trình không chỉ dừng lại ở các hoạt động tuyên truyền về BVMT, mà hằng quý, hằng tháng và đặc biệt là vào các dịp lễ tết, các đợt diễn ra các sự kiện chính trị văn hoá quan trọng của tỉnh, thành phố, các tổ chức đoàn thể đều huy động đông đảo hội viên tham gia các hoạt động BVMT. Trong dịp Lễ kỷ niệm 750 năm Thiên Trường - Nam Định vừa qua, các đoàn thể của thành phố đều huy động đoàn viên, hội viên đồng loạt ra quân thực hiện các chiến dịch thu gom, quét dọn rác tại các điểm công cộng. Từ năm 2007, Cty CP Nước sạch và vệ sinh nông thôn Nam Định đã thực hiện hợp phần thay đổi những tập quán giữ vệ sinh không tốt, nhằm thực hiện các hoạt động can thiệp, cải thiện điều kiện, thói quen vệ sinh, sử dụng hiệu quả các công trình vệ sinh. Trong 5 năm qua, Cty đã tổ chức tập huấn về vệ sinh môi trường cho nhân dân tại 38 xã và hỗ trợ cho 25 xã 240 xe rác, đồng thời vận động các hội, đoàn thể của các địa phương thành lập các tổ thu gom rác, qua đó giúp người dân thay đổi hành vi BVMT. Bên cạnh đó, Cty còn thực hiện chương trình giảm tình trạng ô nhiễm do phân người và gia súc chưa được xử lý, làm ô nhiễm môi trường, cũng như giảm ô nhiễm hữu cơ các nguồn nước bằng cách giúp các hộ dân thay đổi hành vi, chủ động lựa chọn quyết định xây nhà tiêu hợp vệ sinh. Phương pháp thay đổi hành vi trong hai chương trình BVMT của Cty CP Nước sạch và vệ sinh nông thôn Nam Định có nhiều điểm mới, trong đó sử dụng cách tiếp cận dựa trên nhu cầu người sử dụng, các cơ quan nhà nước chỉ giữ vai trò tư vấn và quản lý, còn người sử dụng tự quyết định lựa chọn công nghệ, địa điểm, mức chi trả và tổ chức thực hiện. Do tự chủ trong quyết định nhu cầu và nguồn vốn đầu tư, nhận thức người dân có nhiều thay đổi thể hiện qua việc nhiều hộ dân đăng ký tham gia dịch vụ thu gom rác và đầu tư xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh.
Hiệu quả từ các chương trình thay đổi hành vi BVMT đã nâng cao nhận thức, ý thức BVMT trong các cơ quan, đơn vị và cá nhân, góp phần hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường, nâng cao sức khoẻ người dân./.
Bài và ảnh: Thanh Thuý
