Đền Lựu Phố, xã Mỹ Phúc (Mỹ Lộc) thờ Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ, Linh Từ quốc mẫu Trần Thị Dung; Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Công chúa Trần Bạch Hoa, hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả và đức Bản cảnh Thành Hoàng. Đền Lựu Phố cũng được xây dựng trên địa danh cổ Lựu Viên, tương truyền lúc sinh thời Thái sư Trần Thủ Độ đã từng sống và làm việc nơi đây mỗi khi ông về chầu, yết kiến vua Trần và Thái thượng hoàng tại cung điện Trùng Quang và Trùng Hoa ở phủ Thiên Trường.
 |
Hiện nay, đền Lựu Phố có quy mô tương đối lớn, gồm nhiều hạng mục được xây dựng trong khuôn viên rộng trên 13.000m2, mặt quay về hướng tây. Di tích đền được bố trí lần lượt từ ngoài vào trong: Nghi môn đền, sân đền, trung tâm đền, nhà tổ, phủ Mẫu, nhà khách và sân sau. Nghi môn đền Lựu Phố xây dựng bằng gạch vữa kiến trúc kiểu tứ trụ. Cổng chính được tạo dựng bởi hai đồng trụ cao 5m. Đền Lựu Phố có kiến trúc kiểu "tiền chữ nhất, hậu chữ đinh". Toàn bộ mặt bằng công trình có cốt đất cao hơn mặt sân 0,5m. Tiền đường của đền có kích thước dài 13,25m, rộng 6,8m chia thành 5 gian. Bộ mái công trình lợp ngói nam, giữa bờ nóc tiền đường đắp trang trí họa tiết lưỡng long chầu nguyệt, hai bờ hồi đắp trang trí họa tiết lá lật hóa long bằng vật liệu gạch vữa. Trên hiên bên đầu hồi xây hai cột hoa biểu cao 4,50m, đỉnh cột đắp nghê chầu, thân cột nhấn câu đối chữ Hán với nội dung ca tụng công lao, sự nghiệp của Thái sư Trần Thủ Độ. Hiện nay tại đền còn lưu giữ 4 chân tảng đá cánh sen kép, chạm khắc tinh xảo mang phong cách nghệ thuật thời Trần, thế kỷ XIII-XIV. Bộ cửa tiền đường của di tích được gia công bằng gỗ lim theo kiểu bức bàn, chạy hết chiều dài của 5 khoang cửa. Trung đường chia thành 3 gian xây nối mái tiền đường thông qua hệ thống máng nước, bộ khung trung đường lắp dựng bằng gỗ lim kiểu 3 hàng chân cột. Để làm tăng giá trị thẩm mỹ cho các cấu kiện kiến trúc, trên các ván mê, các nghệ nhân đã soi chỉ, chạm khắc họa tiết triện tàu lá dắt. Bộ cửa trung đường gia công theo kiểu thượng chấn song, hạ bức bàn chạy hết 3 gian công trình, bộ mái công trình lợp ngói nam. Đền Lựu Phố còn bảo lưu được phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn. Tại di tích còn lưu giữ được một số mảng chạm khắc: lá lật, trúc hóa long đã góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật cho công trình kiến trúc. Cung cấm đền Lựu Phố xây xoay dọc mái giao mái với tòa trung đường tạo thành mặt bằng kiến trúc kiểu chữ "đinh" truyền thống. Công trình có kích thước dài 9,70m, rộng 4,50m, chia thành 4 gian. Ngăn cách 3 gian ngoài với gian trong của cung cấm là một bức thuận. Bộ cửa cung cấm được gia công kiểu thượng song hạ bản bằng gỗ lim, mỗi khoang gồm hai cánh. Qua bức thuận là vào tới gian trong cung cấm bài trí ngai và tượng thờ Thái sư Trần Thủ Độ, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả.
Đền Lựu Phố còn bảo lưu được một số di vật, cổ vật có giá trị như khám và tượng thờ Thái sư Trần Thủ Độ được bài trí trang trọng trên ban thờ tại tòa trung đường; ngai và bài vị thờ Thái sư Trần Thủ Độ, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả và 5 đạo sắc phong ghi nhận công đức của Thái sư Trần Thủ Độ, Trần Hưng Đạo và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả, trong đó có 4 đạo niên hiệu Khải Định 9 (1924) và 1 đạo niên hiệu Duy Tân 5 (1911)... Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng đến nay di tích đền Lựu Phố vẫn bảo lưu được phong cách kiến trúc cổ truyền của dân tộc.
Lễ hội đền Lựu Phố tổ chức vào mồng 7 tháng 7 âm lịch hằng năm nhân kỷ niệm ngày Thái sư Trần Thủ Độ đặt chân lên mảnh đất quê hương. Ngoài các nghi thức như dâng hương, tế lễ, rước kiệu, phần hội còn có nhiều trò chơi như: tổ tôm điếm, đánh cờ, đấu vật, hát chèo…
Tháng 7-2011, đền Lựu Phố được Bộ VH, TT và DL xếp hạng Di tích cấp quốc gia. Đây là một trong 6 di tích của xã Mỹ Phúc thuộc Quần thể di tích lịch sử - văn hóa Trần được đầu tư tôn tạo là đền Vạn Khoảnh, đền Hậu Bồi, đình Tây, đình Đông, đình Liễu Nha./.
PV
Theo tài liệu của Ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh
