Ngày 12-4-2017, tại Thành phố Lào Cai (tỉnh Lào Cai), Chính phủ tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc về phát triển dược liệu Việt Nam. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc; Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam chủ trì hội nghị. Dự hội nghị có đồng chí Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Y tế; lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương; đại diện lãnh đạo 63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Dự hội nghị tại điểm cầu tỉnh ta có đồng chí Phạm Đình Nghị, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Trần Lê Đoài, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở: Y tế, NN và PTNT, Tài chính, Công thương, Văn phòng UBND tỉnh, Hội Đông y tỉnh.
 |
| Kết luận tại Hội nghị, Thủ tướng nêu một số giải pháp cụ thể để phát triển dược liệu trong thời gian tới. Ảnh: VGP/Quang Hiếu |
Tại hội nghị, báo cáo tình hình phát triển dược liệu Việt Nam của Bộ Y tế nêu rõ: Nước ta được đánh giá có tiềm năng lớn về dược liệu trong khu vực và trên thế giới. Thống kê của Viện Dược liệu cho thấy, đến nay đã ghi nhận 5.117 loài thực vật và nấm, 408 loài động vật và 75 loại khoáng vật có công dụng làm thuốc ở Việt Nam. Trong số đó, khoảng 70 loài có tiềm năng khai thác với tổng trữ lượng khoảng 18 nghìn tấn/năm... Đặc biệt, nước ta đang sở hữu nhiều loài dược liệu quý, hiếm, đặc hữu như: sâm ngọc linh, ba kích, châu thụ, ngân đằng… Thị trường tiêu thụ dược liệu, các sản phẩm dược liệu trong nước rất lớn, gồm: Hệ thống khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền (YHCT) với 63 bệnh viện YHCT công lập; hệ thống bệnh viện đa khoa có khoa YHCT hoặc tổ YHCT; khoảng 80% trạm y tế xã có hoạt động khám, chữa bệnh bằng YHCT và gần 7.000 cơ sở hành nghề YHCT tư nhân sử dụng dược liệu trong khám, chữa bệnh; 226 cơ sở sản xuất thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền được cấp số đăng ký lưu hành sử dụng dược liệu làm nguyên liệu làm thuốc trong sản xuất. Nhu cầu sử dụng dược liệu trong nước ước tính khoảng 60-80 nghìn tấn dược liệu, trong đó nhiều dược liệu có tiềm năng nuôi trồng trong nước. Phần lớn dược liệu được sử dụng trong sản xuất thuốc, thực phẩm chức năng… trong hệ thống khám, chữa bệnh, còn lại dùng để sản xuất mỹ phẩm, thực phẩm, hương liệu…, và phục vụ xuất khẩu. Giá trị kinh tế đem lại từ việc nuôi trồng dược liệu cao hơn nhiều so với các loại cây lương thực khác. Do đó, phát triển dược liệu đang là hướng đi bền vững, ổn định nhằm góp phần xóa đói giảm nghèo cho nhiều vùng trong cả nước. Để phát triển dược liệu, các cơ quan Trung ương đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, nghị quyết, chỉ thị về công tác phát triển ngành Y dược, trong đó có dược liệu. Thực hiện Quyết định 2166/QĐ-TTg ban hành kế hoạch hành động của Chính phủ về phát triển y, dược cổ truyền (YDCT) Việt Nam đến năm 2020, mạng lưới quản lý, khám, chữa bệnh bằng YHCT từng bước được củng cố và phát triển, tăng cả về số lượng và chất lượng; tăng tỷ lệ người bệnh được khám, chữa bệnh bằng YDCT so với tổng số người bệnh chung (tuyến Trung ương 4,4%; tuyến tỉnh 11,7%; tuyến huyện 13,4%; tuyến xã 28,5%). Công tác đào tạo cán bộ YDCT được quan tâm đầu tư. Công tác phát triển dược liệu, thuốc đông y, thuốc từ dược liệu luôn được chú trọng. Đã có chính sách hỗ trợ các tỉnh, thành phố tổ chức quy hoạch các vùng nuôi, trồng dược liệu; hỗ trợ đối với các cơ sở sản xuất dược liệu theo nguyên tắc, tiêu chuẩn Thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc của Tổ chức Y tế thế giới (GACP-WHO). Các đơn vị liên quan phối hợp tổ chức quản lý chất lượng dược liệu, ngăn chặn dược liệu nhập lậu. Công tác quy hoạch sản xuất, kinh doanh dược liệu theo chiến lược, kế hoạch được thực hiện tại các tỉnh, thành phố. Hiện đã có 11 cây dược liệu trồng theo GACP-WHO. Một số doanh nghiệp đang tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện để công bố GACP-WHO trong thời gian tới. Tính đến tháng 2-2017, cả nước có khoảng 200 cơ sở kinh doanh dược liệu, trong đó có 12 cơ sở đã đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất chế biến dược liệu. Đến hết 2016, cả nước có khoảng 226 cơ sở sản xuất, chế biến dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền… Tuy nhiên công tác phát triển dược liệu vẫn còn một số tồn tại: Chính sách về nuôi trồng, khai thác dược liệu chưa được triển khai kịp thời cả ở Trung ương và địa phương; các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến dược liệu, thuốc cổ truyền, vị thuốc cổ truyền còn thiếu; các văn bản quy phạm pháp luật quản lý về dược liệu còn chồng chéo và nhiều khoảng trống; chưa có chính sách nhằm đưa các dược liệu đặc thù trồng tại địa phương vào danh mục thanh toán BHYT trong các cơ sở khám, chữa bệnh…
Định hướng phát triển dược liệu Việt Nam thời gian tới là: Tập trung phát triển sản xuất nguyên liệu làm thuốc từ nguồn dược liệu sẵn có trong nước để phục vụ công nghiệp bào chế, sản xuất thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền; phát triển nguồn dược liệu và các vùng nuôi trồng dược liệu; bảo tồn nguồn gen và phát triển các loài dược liệu quý hiếm, đặc hữu trở thành lĩnh vực ưu tiên trong phát triển công nghiệp dược… Về chính sách quy hoạch, hướng tới sản xuất, bào chế dược liệu quy mô công nghiệp; phát triển vùng nuôi trồng dược liệu; bảo tồn nguồn gen và phát triển các loài, chủng loại dược liệu quý. Về chính sách ưu đãi đầu tư, kết hợp đầu tư ngân sách Nhà nước với huy động các nguồn lực khác cho phát triển công nghiệp nuôi trồng dược liệu; sản xuất dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền. Về chính sách ưu tiên trong đấu thầu mua dược liệu, thuốc từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước và quỹ BHYT, ưu tiên mua dược liệu, thuốc cổ truyền được sản xuất từ nguồn dược liệu trong nước và được sản xuất trên cơ sở nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia, cấp bộ hoặc cấp tỉnh; ưu tiên dược liệu tươi. Có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện trong phát hiện, thử lâm sàng, đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có liên quan, đăng ký lưu hành và kế thừa đối với các loại thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu có đề tài khoa học và công nghệ từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh đã được nghiệm thu…
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ: Phải có một số chính sách đặc thù để phát triển cây dược liệu, ngành dược liệu và công nghiệp dược liệu ở Việt Nam và phải có hình thức quảng bá, giới thiệu sản phẩm dược liệu Việt Nam ra quốc tế. Bộ Y tế phối hợp với Bộ KH và CN, Bộ NN và PTNT, Bộ Tài chính xây dựng cơ chế chính sách đặc thù để phát triển ngành Dược liệu Việt Nam; xây dựng chương trình khoa học trọng điểm về dược liệu; có chính sách hỗ trợ, công nhận các bài thuốc YHCT, lựa chọn một số dược liệu có giá trị kinh tế cao để đầu tư phát triển; tăng cường truyền thông để giúp người dân, cộng đồng có kiến thức về phát triển dược liệu. Khuyến khích khám, chữa bệnh bằng YHCT, đơn giản hóa các thủ tục thanh toán, có chính sách đặc thù trong đấu thầu mua dược liệu trong nước theo tiêu chuẩn quy định. Các bộ, ngành, địa phương quan tâm đội ngũ cán bộ làm công tác dược liệu, bổ sung nhân lực quản lý YDCT, trong đó có nhân lực dược liệu. Bộ Y tế, Bộ Công thương và các địa phương tăng cường quản lý giám sát chặt chẽ việc xuất nhập khẩu dược liệu./.
Minh Thuận
