Hoàng Ước
(tiếp theo)
Cho đến ngày đi xa
Sau Đại hội lần thứ VI, là Cố vấn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, anh được Bộ Chính trị mời làm Trưởng tiểu ban Cương lĩnh của Đảng. Anh Hoàng Tùng được phân công làm Tổ trưởng tổ biên tập Cương lĩnh, ở tuổi 79, sức khỏe của anh có sút kém, nhưng trí nhớ không hề giảm sút. Mỗi tuần tổ họp một lần; anh tham gia đều đặn. Anh chủ trì, nhưng việc điều khiển họp hành là do anh Hoàng Tùng. Tổ tập hợp những anh em khoa học có trình độ, phần lớn là cán bộ đã qua thử thách, rèn luyện, nên không khí thảo luận lúc nào cũng nghiêm túc, lịch sự, chân tình. Với công việc có ý nghĩa đặc biệt này, mỗi anh em đều nói lên lời tâm huyết từ trái tim và tấm lòng cộng sản của mình. Và ai cũng giữ một thái độ có nguyên tắc, có ý thức tổ chức, tự giác chấp hành kỷ luật rất cao. Không khí trong tổ giống như trong một gia đình lớn mà anh là người anh cả.
Anh chăm chú theo dõi anh em phát biểu ý kiến, không hề chen ngang. Ý kiến chính của mỗi người trong mỗi kỳ họp đều được tổ thư ký ghi lại, và được tóm lược trong các cuốn kỷ yếu. Dù mỗi người đều có việc riêng khá bận rộn của mình, song tôi có cảm giác là ai cũng gắng thu xếp đến với anh, đến giãi bày tâm sự, nỗi lòng với Đảng và cũng để học tập lẫn nhau, mở rộng thêm tầm hiểu biết của mình. Điều đáng chú ý ở đây là trong thảo luận, ai cũng cố gắng gắn lý luận với thực tiễn. Quan điểm lịch sử, quan điểm thực tiễn và phát triển khá thấm nhuần ở anh em. Cũng có những cây đại thụ lý luận, học giả uyên thâm, nhưng mọi người đều có thái độ tôn trọng sự thật, lẽ phải, không thiên về lý luận suông, không có thái độ lên gân, cường điệu, áp đặt. Anh nghe anh em một cách thích thú, với nụ cười rộng lượng và thi thoảng lấy bút ghi chép.
Trước lúc họp, trong giờ nghỉ, từng nhóm anh em lại quây quần bên anh.
Hồi đó, Liên Xô suy yếu đi rõ rệt nhưng chưa tan rã. Tình hình trong nước khá hơn, không khí xã hội nhẹ nhõm hơn, nhưng chuyển biến thực ra vẫn chưa mạnh, chưa rõ rệt.
Nguồn tài chính chi phí cho việc làm Cương lĩnh cũng eo hẹp. Hình như chủ sự tài chính là anh Trần Nhâm cũng khá chặt chẽ. Báo cáo viên chính nhận thù lao không bằng một bài báo. Tuy nhiên, nhờ sự tài trợ của anh Lê Tẩu, lúc đó là Tổng cục trương Tổng cục Hậu cần của Bộ Nội vụ, nên tổ biên tập cũng có được một hai bữa liên hoan khá rôm rả. Giấy in cũng được anh Lê Tẩu giúp cho một ít. Thực ra, đó cũng là sự bày tỏ lòng quý trọng của anh Lê Tẩu đối với anh Trường Chinh.
Trong thời gian này, hàng tuần tôi thường dự họp cùng anh nên tôi chỉ đến làm việc với anh khi được dặn trực tiếp hoặc nhắc qua anh Hà Nghiệp.
Tôi xin kể tiếp một số điều tôi thu nhận được qua những lần tiếp xúc riêng với anh trong giai đoạn này.
Được phân công xây dựng Cương lĩnh trình ra Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, anh tỏ vẻ rất vui mừng thấy anh em thảo luận sôi nổi với thái độ xây dựng đầy trách nhiệm. Anh cũng tâm sự rằng anh đặc biệt quan tâm đến ý kiến của một số anh trong tổ. Anh tỏ ý tin tưởng rằng với công sức đóng góp cuối cùng của các anh Hoàng Tùng, Hà Nghiệp, Trần Nhâm... bản Cương lĩnh sẽ được Bộ Chính trị thảo luận, bổ sung và thông qua. Anh cũng hỏi qua về sự giúp đỡ, ủng hộ của anh Lê Tẩu và nhắc tôi báo cáo với anh Hoàng Tùng cảm ơn. Tôi không rõ có ai báo cáo mà anh biết và cũng biết tôi là "đầu têu" nhưng tôi không bị anh trách cứ.
Tất nhiên, anh không chỉ lo riêng việc xây dựng Cương lĩnh. Tôi hiểu anh mệt đầu vì chuyện khác. Anh lo cho tương lai của Liên Xô, của hệ thống xã hội chủ nghĩa, cũng lo tính đến lúc có tình hình gì đó diễn ra không có lợi cho hệ thống xã hội chủ nghĩa thì ta sẽ xoay sở ra sao đây. Anh nói: Đại hội VI đã ghi dấu một quyết tâm xoay chuyển tình hình theo hướng đổi mới; còn đổi mới như thế nào thì cả một loạt khó khăn cần phải khắc phục để thật nhất trí trong hành động, thì mới thành công được...
Anh còn hỏi tôi một số chuyện khác. Chuyện một số anh em công tác ở Văn phòng Trung ương cục miền Nam ra gặp anh kể tình hình trong đó, chuyện làm ăn, sinh hoạt ở trong Nam. Anh cũng rất thích thú những câu chuyện tiếu lâm kiểu Ba Phi ở miền Nam và trầm trồ khen: "Tài tình quá! Thật là sự tưởng tượng quá phong phú!". Anh tâm sự rằng nhiều lúc thấy nhớ miền Nam...
(còn nữa)
