Quá trình xây dựng và quy hoạch Thành Nam manh nha ngay từ quá trình hình thành, chia làm 3 giai đoạn:
+ Trước năm 1954: Thời kỳ quy hoạch theo kiểu ô vuông bàn cờ ở các khu phố cổ và phố cũ. Sau khi thành phố phát triển, ở hai đầu phía Đông Tây thành phố lưới đường có phát triển theo hình nan quạt như ngã sáu Năng Tĩnh.
Đặc điểm kiến trúc thành phố Nam Định chủ yếu là nhà một hai tầng lợp ngói, sàn gạch rỗng hoặc sàn gỗ; một phần nhà mái bằng tập trung chính ở phố Trần Hưng Đạo.
Loại nhà ở trong phố thường kết hợp với việc buôn bán nên kiến trúc mặt nhà theo dạng cửa hàng chiều rộng mỗi căn hộ chỉ từ 4-5m. Nhà chạy sâu vào phía trong, phòng ngoài giáp đường là nơi kinh doanh buôn bán. Tiếp là phòng ở rồi đến sân trong và khu phụ. Mỗi hộ có chiều sâu 15-20m.
 |
| Phố Bảo Hộ xưa - nay là Minh Khai (nguồn: Internet). |
Do đường phố theo lưới ô vuông nên toàn bộ khu phụ được tập trung vào giữa hai phố.
+ Từ năm 1954 đến nay: Sau năm 1954 thành phố Nam Định phát triển rất nhanh. Nhất là từ những năm 90 của thế kỉ XX trở lại này, năm 1997, mặc dù mới được tái lập những Nam Định đã đạt được những thành quả đáng kể trên tất cả các mặt đời sống kinh tế xã hội cũng như phát triển quy hoạch và xây dựng một thành phố khang trang.
Sản xuất công nghiệp phát triển mạnh, ngoài nhà máy dệt, máy tơ còn phát triển thêm hai khu công nghiệp phía Tây và Tây Nam thành phố là Công nghiệp cơ khí và sửa chữa chế tạo máy móc phục vụ nông nghiệp, công nghiệp sửa chữa và đóng mới các phương tiện đường thuỷ, công nghiệp chế biến thực phẩm đông lạnh như tôm, thịt. Cụm công nghiệp phía đông thành phố là công nghiệp chế biến thực phẩm bánh kẹo, hoa quả hộp. Thành phố được mở rộng từ chỗ 300-400 ha trên 1000 ha. Kiến trúc phát triển thêm nhiều khu ở mới: Cao tầng như khu Trần Đăng Ninh dạng nhà ở gia đình 3-5 tầng. Các khu nhà ở gia đình có căn hộ khép kín loại nhà cấp 4 được phát triển rất nhanh. Đầu tư xây dựng được chỉ đạo một cách tập trung.
Kiến trúc thành phố Nam Định có thể phân ra các loại như sau:
Các khu phố cổ và cũ - được cải tạo sửa chữa từ mái bằng sang mái ngói, nâng tầng hoặc phá đi làm lại theo kiến trúc mới.
Khu nhà ở cao tầng 3-4 tầng - do nhà nước xây.
Khu nhà ở cấp 4 - do nhà nước xây hoặc các cơ quan tự xây. Kiến trúc theo kiểu dãy nhà quay mặt vào nhau có chung khu phụ theo từng cặp nhà. Kiến trúc đơn điệu. Các công trình kỹ thuật đô thị hầu như không có.
Các làng được đô thị hoá - những khu này đường xá không có quy hoạch, phát triển tuỳ tiện theo đường cũ của làng xóm, pha tạp, xen ghép đủ loại kiến trúc... gây nhiều khó khăn cho việc cải tạo nâng cấp đô thị sau này.
Theo: Địa chí Nam Định
