Trên các cấu kiện đỡ hoành như kẻ hiên ván mê, con chồng... đều mang những chủ đề phong phú, như hình hoa lá cách điệu thành mảng lớn chạy suốt chiều dài cấu kiện. Một số nhà trang trí theo đề tài tứ quý: tức là mỗi kẻ hiên hay bẩy hiên tại một bộ vì chạm trổ hình tượng khác nhau: mai (xuân), sen (hạ), cúc (thu), trúc, tùng (đông). Hay chạm trổ hình zíc zắc kiểu con triện, kết hợp với hoa lá tạo thành dây lá vây kín ván mê, có đường bo nổi rộng 3-4cm quanh ván mê. Đề tài hoa lá, cây quả cách điệu (vị trí thanh ngang), chữ Nho và hoa văn cánh sen uốn lượn (vị trí thanh đứng) trên con chồng.
Tại các thanh ngang có cách điệu hình mây, lá, hoa... thành hình tựa đầu rồng, hoặc có thể là con giao... chứng tỏ ước muốn của người dân vượt khỏi vòng cương toả, cấm đoán của chế độ phong kiến.
Đường nét chạm trổ có tính trung gian chuyển những đường cong từ kẻ bẩy, kẻ hiên lên xà hoặc thượng lương với những đường khép kín tạo cho kẻ, xà, bẩy thành một cấu kiện liên tục, mềm mại (nghé). Chạm khắc gờ chỉ và hình cánh hoa sen trên đấu hay chữ Nho hình con triện (chẹn nóc).
Ngoài trang trí trên vì thuận và vì chính, có thêm chạm trổ ở một số cấu kiện khác như bạo đứng, bạo ngang, ngưỡng cửa, ván nong trang trí đường chỉ soi rãnh. Một số ván nóc tại vị trí vì nóc, vì nách được thể hiện đặc biệt hơn theo hình hoa lá, cuốn thư... Những nhà cầu kỳ, ván nong trang trí kiểu những thanh sọc đứng hay còn gọi là kiểu thuận ốp vỏ măng.
 |
| Ảnh minh họa/Internet. |
Điêu khắc gỗ còn được sử dụng trên cửa bức bàn, nhưng ở mức đơn giản như những đường nét soi rãnh.
Màu sắc: Sử dụng màu sắc là một điểm nhấn khá quan trọng cho toàn bộ công trình, đối với nhà dân gian Nam Định.
Màu sắc ngoại thất: thường là màu tự nhiên của vật liệu - nâu vàng của cửa gỗ, nâu đỏ của gạch ngói; vàng hay vàng nhạt của tường hoà với cây xanh tạo cảm giác nhẹ nhàng, thanh bạch của đời sống giản dị của người dân.
Màu sắc nội thất: Ngoài những màu sắc của vật liệu như gỗ để mộc, màu nâu vàng tre, luồng ngâm..., còn dùng màu sắc tương phản: đỏ, vàng, đen của sơn thếp (sơn ta, sơn mài...) cho các đồ thờ cúng như hoành phi, câu đối, vải che, ngai, lư hương, lư cắm nến... tạo vẻ trang nghiêm thành kính.
Đối với nhà có niên đại khoảng 100 năm trở lại đây, trang trí trên vì có thêm màu đen của mực tàu điểm xuyết một số chỗ như ván mê và họa tiết hoa văn nhỏ.
Theo: Địa chí Nam Định
