Khí hậu Nam Định mang tính chất chung của khí hậu đồng bằng Bắc Bộ, là khí hậu chí tuyến gió mùa ẩm có mùa đông lạnh khô do đồng bằng chịu tác động mạnh nhất của gió mùa đông bắc, so với dải đồng bằng miền Trung và đồng bằng Nam Bộ. Mặt khác, khí hậu Nam Định cũng có những sắc thái riêng do vị trí đông nam và giáp biển của tỉnh Nam Định trong khu đồng bằng Bắc Bộ. Nhiệt độ trung bình năm tại Nam Định 23o7C (Văn Lý 23o5C) ứng với tổng nhiệt độ 8650oC. Lượng mưa trung bình năm tại Nam Định bằng 1757mm (Văn Lý là 1760mm), vượt lượng bốc hơi (836mm tại Nam Định và 974mm tại Văn Lý). Như vậy là đạt tiêu chuẩn chí tuyến ẩm. Lượng mưa mùa đông do không khí lạnh gây nên cũng do tác động bức chắn của dải đồi núi này mà tăng lên tại vùng Đông Nam đồng bằng Bắc Bộ trong đó có Nam Định, khiến cho một số tháng khô cũng giảm (tại Bắc Ninh - Bắc Giang là 4 tháng, tại Hà Nội là 3 tháng) tại Nam Định là 2 tháng. Đồng thời tính chất lạnh cũng giảm bớt, tại Nam Định chỉ còn hai tháng lạnh với nhiệt độ dưới 18oC so với 3 tháng lạnh như thế tại các tỉnh ở phần phía Bắc đồng bằng Bắc Bộ. Vì vậy vụ đông xuân ở Nam Định có chế độ nhiệt ẩm thuận lợi, nhất là cho lúa. Ngoài ra, do vị trí giáp biển, chịu tác động của Vịnh Bắc Bộ, khiến cho khí hậu Nam Định còn có sự phân hóa giữa phần nằm ngay tại bờ biển và phần ở sâu một chút trong đất liền, như phần phía hữu ngạn sông Nam Định. Phần bờ biển có tốc độ gió lớn hơn quanh năm (tốc độ gió trung bình năm tại Văn Lý 3,8 m/s so với 2,3 m/s tại Nam Định và 2,0 m/s tại Phủ Lý), dẫn đến sự gia tăng bốc hơi, giảm độ ẩm tương đối, tăng giờ nắng, khiến cho sản xuất muối tại Văn Lý là một thế mạnh của tỉnh.
 |
| Bản đồ Nắng. |
Trong mùa hạ, vùng áp thấp địa phương đồng bằng Bắc Bộ hút gió mùa tây nam Nam Bán cầu từ Biển Đông chuyển hướng thành đông nam đi vào, khí hậu dịu mát, không khô nóng như ở Miền Trung. Thời tiết khô nóng kiểu gió Lào với nhiệt độ tối cao lên trên 39oC thường diễn ra vào đầu mùa hạ với gió từ vịnh Bengan hay khi có bão xa, khiến cho gió từ lục địa thổi về phía trung tâm bão hoặc áp thấp nhiệt đới theo hướng tây hay tây nam, kèm theo hiệu ứng "phơn" (foehn) khi vượt hệ thống núi khu Tây Bắc đi xuống.
Do thời gian chuyển tiếp giữa hai mùa gió đông bắc và tây nam cũng dài tới hai tháng, mà riêng tại đồng bằng Bắc Bộ trong đó có Nam Định có thời tiết 4 mùa xuân - hạ - thu - đông tương đối rõ. Mùa xuân vào hai tháng 3 và 4, đặc trưng thời tiết là ấm, có mưa phùn, không còn tháng lạnh dưới 18oC, nhiệt độ trung bình trong khoảng 20 - 25oC, số ngày mưa phùn khoảng 15- 20 ngày, tập trung vào tháng 3, tới trên 10 ngày. Do đó mùa xuân xưa kia là mùa lễ hội, vì với nền văn minh lúa nước, đây là thời gian nông nhàn, lúa nhờ có tiết xuân phát triển nhanh chóng, công việc chăm sóc và tát nước chống hạn giảm tối thiểu. Nhưng đây cũng là mùa ướt át, ẩm mốc khó chịu. Mùa hạ dài nhất tới 5 tháng, từ tháng 5 đến tháng 9, thời tiết nóng, mưa nhiều, nhiệt độ trung bình trong khoảng 25- 30oC, lượng mưa tháng tăng vọt từ 150 đến 400 mm, gây ngập úng nếu không tiêu nước tốt. Tuy nhiên nhờ có nhiệt lượng như vậy mà lúa mới có thể ra hoa kết hạt, dù là lúa chiêm xuân hay là lúa mùa đều phải kết hạt vào mùa hạ. Cũng chính diễn biến thời tiết như vậy mà tối đa ở đồng bằng Bắc Bộ chỉ có hai vụ lúa, muốn tăng vụ phải trồng hoa mầu. Chỉ từ Nam Trung bộ trở đi mới có khả năng trồng ba vụ lúa nếu có đủ nước. Mùa thu dài hai tháng 10 - 11, thời tiết mát trở lại, nhiệt độ trung bình lại xuống 25-20oC, lượng mưa tháng 11 đã xuống dưới 100mm, coi như chấm dứt mùa mưa, thời tiết khô hanh, độ ẩm tương đối chuyển sang thời kỳ thấp nhất trong năm. Đây là mùa gặt lúa tốt nhất, phơi thóc, rơm rạ cũng dễ dàng. Mùa đông đi từ tháng 12 đến tháng 2, nhiệt độ trung bình tháng xuống dưới 20oC, có tháng dưới 18oC, còn thời tiết hàng ngày thì trong các đợt gió mùa đông bắc mạnh, rét đậm, nhiệt độ có thể xuống dưới 15oC, thậm chí dưới 10oC (nhiệt độ không khí thấp nhất tuyệt đối trong mùa đông tại trạm Nam Định là 5,1oC (ngày 17-12-1975), 5,5oC (ngày 31-1-1977). Mùa đông cũng là mùa khô, vì lượng mưa trung bình tháng thấp hơn lượng bốc hơi trung bình tháng, nên cây trồng thiếu nước cần phải tưới thêm. Mùa hạ phải chống ngập úng, lũ lụt, mùa đông phải chống khô hạn.
Đặc trưng nhiệt ẩm trung bình năm và diễn biến mùa đã khiến cho khí hậu Nam Định nói chung thuộc kiểu "khí hậu chí tuyến gió mùa ẩm, có mùa đông lạnh với 2 tháng dưới 18oC và có mùa khô dài 2 tháng. Riêng vùng ven biển có "khí hậu chí tuyến gió mùa ẩm, có mùa đông lạnh với 2 tháng dưới 18oC và có mùa khô dài 4 tháng.
Theo: Địa chí Nam Định
[links()]
