Nằm ven sông Đáy, xã Yên Phú (Ý Yên) là vùng quê giàu truyền thống cách mạng. Trước khi thành lập Đảng, tháng 3-1929, tại Yên Phú (khi đó là xã Hưng Quyết) đã có chi bộ “Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội” gồm 5 người do đồng chí Nguyễn Xuân Chuế làm bí thư. Ngày 20-8-1945, trong khí thế sục sôi của cuộc Cách mạng Tháng Tám, dưới sự lãnh đạo của Ủy ban cách mạng lâm thời huyện Ý Yên, nhân dân xã Yên Phú đã nhất tề đứng dậy tham gia cướp chính quyền huyện, thành lập Ủy ban cách mạng lâm thời xã... Khi thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta, nhận thấy địa bàn xã Yên Phú nằm trên phòng tuyến sông Đáy, là cửa ngõ giao thông quan trọng giữa vùng tự do và vùng địch hậu, chúng xây dựng ngay trên địa bàn xã hai bốt đóng quân gồm bốt Hoàng Đan và bốt Trại Giáo, cùng với bốt Phố Cháy (Thị trấn Lâm), bốt Già (xã Yên Bình), bốt Kinh Thanh (xã Yên Thọ) tạo thành hệ thống đồn bốt dày đặc hòng kiểm soát, cắt đứt hệ thống giao thông, tiếp tế từ vùng tự do vào vùng địch hậu qua địa bàn Yên Phú. Ngày 5-2-1947, chi bộ Đảng đầu tiên ở Yên Phú bí mật được thành lập do đồng chí Nguyễn Đình Côn làm Bí thư. 10 đảng viên đầu tiên của chi bộ khi ấy không quản hiểm nguy, ngày đêm bám đất, bám dân, xây dựng phong trào cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, tích cực chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến trường kỳ và lãnh đạo nhân dân bám làng, xây dựng làng kháng chiến, chủ động diệt ác, phá tề, giữ vững phong trào cách mạng. Thực hiện chỉ đạo của chi bộ, các đoàn thể như Hội Phụ nữ cứu quốc, Đoàn Thanh niên cứu quốc, Hội nông dân cứu quốc, Hội Phụ lão cứu quốc… đã tích cực vận động hội viên, đoàn viên đoàn kết, thực hiện phong trào “Hũ gạo kháng chiến”, “Ba không” (không chỉ điểm, không làm căn cước, không đi lính cho Pháp)… Chi bộ lãnh đạo thành lập đội dân quân xã làm nòng cốt xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân địa phương, bảo vệ chính quyền, bảo vệ nhân dân. Lực lượng vũ trang và nhân dân xã Yên Phú đã tổ chức nhiều trận đánh thắng lợi, đập tan ý đồ của quân Pháp muốn chặt đứt tuyến giao thông, liên lạc của ta trên phòng tuyến sông Đáy. Trong kháng chiến chống Pháp, nhiều du kích, nhiều gia đình cơ sở cách mạng ở Yên Phú không may bị địch bắt, bị tra tấn dã man nhưng vẫn không một lời khai báo, vẫn một lòng bảo vệ cách mạng đến cùng. Hàng trăm gia đình trong xã tự nguyện nhường cơm, chia gạo để nuôi dưỡng du kích, bộ đội chiến đấu bảo vệ xóm làng. Dưới sự bao bọc, chở che của người dân Yên Phú, hàng chục đoàn cán bộ cách mạng đi công tác qua lại giữa vùng địch hậu và vùng tự do được đảm bảo an toàn. Hàng trăm lượt thuyền nan bền bỉ vượt sông vận chuyển hơn 52 nghìn tấn lương thực từ vùng địch hậu ra vùng tự do… Trải qua 9 năm trường kỳ kháng chiến chống Pháp, nhân dân và lực lượng vũ trang xã Yên Phú đã phối hợp tổ chức đánh địch hơn 30 trận, góp phần tiêu diệt được 577 tên địch, bắt sống 246 tên, thu 40 khẩu súng, phá huỷ 5 xe lội nước, triệt hạ được 3 đồn bốt địch. Ngoài 348 người tham gia du kích, thường trực chiến đấu tại địa phương, xã còn có 113 thanh niên nhập ngũ; 321 lượt người đi thanh niên xung phong. Toàn xã có 41 liệt sỹ, 11 thương binh. Ngoài ra nhân dân Yên Phú còn đóng góp cho nhà nước hàng trăm tấn lương thực, thực phẩm, duy trì gần 1.400 hũ gạo kháng chiến. Tinh thần, phẩm chất cách mạng tiếp tục được nhân dân Yên Phú phát huy mạnh mẽ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. 1.552 thanh niên con em địa phương tiếp nối cha anh lên đường nhập ngũ, chiến đấu ở khắp các chiến trường, 170 thanh niên xung phong, trong đó có 155 người đã anh dũng hy sinh, 203 thương bệnh binh, nhiễm chất độc hoá học. 6.200 tấn lương thực, thực phẩm được người dân Yên Phú chắt chiu gửi ra chiến trường nuôi quân đánh giặc…
 |
| Làng quê Yên Phú (Ý Yên) hôm nay. |
Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân xã Yên Phú tập trung xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Đảng bộ xã hiện có 330 đảng viên sinh hoạt ở 18 chi bộ, trong đó có 14 chi bộ thôn xóm. Nhiều năm liền Đảng bộ được công nhận là Đảng bộ trong sạch, vững mạnh. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, chính quyền xã, những năm qua, xã Yên Phú đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh sản xuất nông nghiệp, xã tập trung phát triển ngành nghề, dịch vụ. Năm 2010, tổng nguồn thu của xã đạt 76,2 tỷ đồng, trong đó giá trị thu từ ngành nghề, dịch vụ đạt 38,4 tỷ đồng, chiếm 50%. Xã hiện có hơn 7.000 dân, trong đó gần 40% số hộ có mức sống giàu và khá, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 7%. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được xã duy trì, thực hiện ngày càng có chiều sâu. Trong đó, toàn xã hiện có 12/15 thôn được công nhận “Làng văn hoá”. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS thi đỗ vào THPT hằng năm của xã luôn đạt gần 90%, cao nhất huyện. Hàng năm, Yên Phú đều hoàn thành và vượt chỉ tiêu giao quân… Tới đây, khi công trình đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình chạy qua địa bàn xã hoàn thành, đưa vào sử dụng sẽ mở ra cho địa phương nhiều điều kiện thuận lợi trong phát triển kinh tế - xã hội… Được tỉnh chọn là 1 trong 10 xã thực hiện thí điểm mô hình xây dựng nông thôn mới, hơn một năm qua, xã đã huy động được 16,8 tỷ đồng, trong đó hơn 1 tỷ đồng do nhân dân địa phương đóng góp, 2 tỷ đồng do con em Yên Phú ở mọi miền đất nước ủng hộ đầu tư xây mới nhà văn hoá xã, trường mầm non cao tầng theo chuẩn quốc gia, 6 phòng học của trường tiểu học, làm 4km đường liên thôn, kiên cố 2km kênh tưới tiêu, mở rộng, đổ bê tông 1km đường giao thông nội đồng, xây mới 2 nhà văn hoá thôn. Trước đó, nhân dân ở các thôn trong xã đã tổ chức đóng góp, hoàn thiện đổ bê tông toàn bộ 23km đường dong ngõ xóm của xã…
Với truyền thống cách mạng, đoàn kết, vượt khó, tin rằng Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Yên Phú sẽ sớm hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới./.
Bài và ảnh: Duy Hưng
