Tháng 7-2011, Đền Lựu Phố, xã Mỹ Phúc (Mỹ Lộc) được Bộ VH, TT và DL xếp hạng Di tích cấp quốc gia. Đây là một trong 6 di tích của xã Mỹ Phúc thuộc Quần thể di tích Lịch sử - Văn hóa Trần được đầu tư tôn tạo (Đền Vạn Khoảnh, Hậu Bồi, Đình Tây, Đình Đông, Đình Liễu Nha, Lựu Phố). Đền Lựu Phố thờ Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ, Linh Từ Quốc Mẫu Trần Thị Dung; Quốc Công Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Công chúa Trần Bạch Hoa, hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả và đức Bản cảnh Thành Hoàng.
 |
| Thi công tôn tạo khuôn viên cửa tam quan Đền Lựu Phố, xã Mỹ Phúc (Mỹ Lộc). |
Đền Lựu Phố được xây dựng trên địa danh cổ Lựu Viên, lúc sinh thời Thái sư Trần Thủ Độ đã sống và làm việc nơi đây mỗi khi ông về chầu, yết kiến Vua Trần và Thái Thượng hoàng tại cung Trùng Quang và Trùng Hoa ở phủ Thiên Trường. Đền được xây dựng trong khuôn viên rộng trên 13 nghìn m2, mặt quay về hướng tây, gồm nhiều hạng mục được bố trí lần lượt từ ngoài vào trong: Nghi môn đền, sân đền, trung tâm đền, nhà tổ, phủ mẫu, nhà khách và sân sau. Nghi môn Đền Lựu Phố xây dựng bằng gạch vữa kiến trúc kiểu tứ trụ. Cổng chính tạo dựng bởi hai đồng trụ cao 5m. Đền có kiến trúc kiểu “tiền chữ nhất, hậu chữ đinh”. Toàn bộ mặt bằng công trình có cốt đất cao hơn mặt sân 0,5m. Tiền đường của đền dài 13,25m, rộng 6,8m chia thành 5 gian. Bộ mái lợp ngói nam, giữa bờ nóc tiền đường đắp trang trí họa tiết lưỡng long chầu nguyệt, hai bờ hồi đắp trang trí họa tiết lá lật hóa long bằng vật liệu gạch vữa. Trên hiên bên đầu hồi xây hai cột hoa biểu cao 4,5m, đỉnh cột đắp nghê chầu, thân cột nhấn câu đối chữ Hán với nội dung ca tụng công lao, sự nghiệp của Thái sư Trần Thủ Độ. Hiện tại, Đền Lựu Phố còn lưu giữ được 4 chân tảng đá chạm khắc cánh sen kép tinh xảo, mang phong cách nghệ thuật thời Trần, thế kỷ XIII-XIV. Bộ cửa tiền đường được gia công bằng gỗ lim theo kiểu bức bàn, chạy hết chiều dài của 5 khoang cửa. Trung đường chia thành 3 gian xây nối mái tiền đường thông qua hệ thống máng nước, bộ khung trung đường lắp dựng bằng gỗ lim kiểu 3 hàng chân cột. Để làm tăng thêm giá trị thẩm mỹ cho các cấu kiện kiến trúc, trên các ván mê, nghệ nhân đã soi chỉ, chạm khắc họa tiết triện tàu lá dắt. Bộ cửa trung đường gia công theo kiểu thượng chấn song, hạ bức bàn chạy hết 3 gian công trình. Qua nghiên cứu, Đền Lựu Phố là một công trình kiến trúc gỗ còn bảo lưu được phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn, lưu giữ được một số mảng chạm khắc: lá lật, trúc hóa long góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật cho công trình kiến trúc. Cung cấm Đền Lựu Phố xây xoay dọc mái giao mái với tòa trung đường tạo thành mặt bằng kiến trúc kiểu chữ “đinh” truyền thống. Công trình có kích thước dài 9,70m, rộng 4,5m, chia thành 4 gian. Ngăn cách 3 gian ngoài với gian trong của cung cấm là một bức thuận. Bộ cửa cung cấm được gia công kiểu thượng song hạ bản bằng gỗ lim, mỗi khoang gồm hai cánh. Qua bức thuận là cung cấm. Đây là nơi bài trí ngai và tượng thờ Thái sư Trần Thủ Độ, Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả. Ngoài giá trị về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật, đền còn bảo lưu được một số di vật, cổ vật có giá trị như khám và tượng thờ Thái sư Trần Thủ Độ; ngai và bài vị thờ Thái sư Trần Thủ Độ, Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả và 5 đạo sắc phong ghi nhận công đức của Thái sư Trần Thủ Độ, Trần Hưng Đạo và hai cha con Thám hoa Hà Nhân Giả, trong đó có 4 đạo niên hiệu Khải Định 9 (1924) và 1 đạo niên hiệu Duy Tân 5 (1911); Đại tự và biển thờ thân thế, sự nghiệp của Thám hoa Hà Nhân Giả.
Lễ hội Đền Lựu Phố được tổ chức vào mồng 7 tháng 7 âm lịch hằng năm, là ngày Thái sư Trần Thủ Độ đặt chân lên mảnh đất quê hương. Ngoài các nghi thức như dâng hương, tế lễ, rước kiệu, lễ hội còn có nhiều trò chơi như: tổ tôm điếm, đánh cờ, đấu vật, hát chèo… Với vị trí nằm trong khu vực bảo tồn đặc biệt của Quần thể di tích Lịch sử - Văn hóa Trần, cùng với Đền Trần - Chùa Tháp, Đền Bảo Lộc…, Đền Lựu Phố là một điểm đến hấp dẫn đối với du khách tham quan trong và ngoài tỉnh./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
