Thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới, Tỉnh ủy đã xây dựng chương trình hành động, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch thực hiện. Trong Kế hoạch của UBND tỉnh đã xác định rõ các nội dung, nhiệm vụ chủ yếu nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động của các cấp ủy Đảng, chính quyền, của cả hệ thống chính trị và nhân dân đối với công tác dân số trong tình hình mới.
I - Ngăn ngừa tư tưởng, tâm lý không hạn chế số lần sinh con
Theo báo cáo của Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh, năm 2017, công tác dân số tỉnh ta cơ bản đạt chỉ tiêu đề ra: Tỷ suất sinh giảm 0,1o/oo so với năm 2016; tỷ số giới tính khi sinh là 114,5 bé trai/100 bé gái, giảm 0,5 điểm phần trăm so với năm 2016. Để hoàn thành chỉ tiêu giảm sinh, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã đẩy mạnh các hoạt động, chương trình truyền thông, sàng lọc, nâng cao chất lượng dân số; tổ chức truyền thông giáo dục sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên. Công tác triển khai các mô hình, đề án về nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực. Năm 2017 là năm đầu tiên tỉnh ta thực hiện thu phí dịch vụ KHHGĐ, sàng lọc trước sinh, sơ sinh - chuyển từ miễn phí hoàn toàn sang thu phí đối với đối tượng không phải là hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách theo đúng hướng dẫn của Bộ Y tế và Tổng cục Dân số. Các huyện, thành phố trong tỉnh đều đã triển khai thu phí dịch vụ KHHGĐ từ ngày 1-5-2017. Kết quả bước đầu, đã thu phí đặt dụng cụ tử cung 1.549 ca; thu phí triệt sản 25 ca; 5.374 người uống thuốc tránh thai; 16.845 người sử dụng bao cao su. Bên cạnh những kết quả đạt được, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên tỉnh ta không đạt chỉ tiêu. Mặt khác, quy mô dân số lớn, mật độ dân số cao và vẫn tiếp tục tăng, cơ cấu dân số biến động mạnh, mất cân bằng giới tính khi sinh còn nghiêm trọng; tỷ lệ người cao tuổi tăng nhanh. Tuổi thọ trung bình mặc dù đạt 73,4 tuổi (số liệu năm 2016 của Tổng cục Thống kê), nhưng tuổi thọ khỏe mạnh chỉ đạt khoảng 66 tuổi. Mức thu nhập bình quân đầu người thấp (khoảng 42 triệu đồng/năm). Chất lượng dân số chưa đáp ứng được nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Hiện nay có ý kiến cho rằng Nhà nước đã “nới lỏng” không hạn chế số lần sinh(!). Bởi vậy năm 2017 có 53 đảng viên, 32 cán bộ, công chức, viên chức sinh con thứ 3. Đồng chí Vũ Xuân Bình, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh khẳng định: “Nghị quyết số 21 Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) của Đảng xác định chuyển trọng tâm công tác dân số từ KHHGĐ sang dân số và phát triển, nhưng không đồng nghĩa với việc từ bỏ thực hiện KHHGĐ, nhất là với địa phương còn mức sinh cao như tỉnh ta. Do đó, phải tiếp tục vận động giảm sinh trên địa bàn tỉnh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2015-2020)".
Ngày 15-11-2017, BCH Trung ương đã ban hành Quy định số 102-QĐ/TW về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm. Trong đó Điều 17 nêu rõ những vi phạm quy định về chính sách Dân số - KHHGĐ. Cụ thể, 1, Đảng viên vi phạm một trong các trường hợp sau gây hậu quả ít nghiêm trọng hoặc vi phạm trong trường hợp sinh con thứ ba (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác) thì kỷ luật bằng hình thức khiển trách: a, Cản trở, cưỡng bức thực hiện KHHGĐ; tham gia các hoạt động xét nghiệm, chẩn đoán để xác định giới tính thai nhi trái quy định; b, Khai báo hoặc xin xác nhận, giám định không trung thực về tình trạng sức khỏe của vợ (chồng), con để thực hiện không đúng quy định hoặc để trốn tránh không bị xử lý do vi phạm chính sách dân số - KHHGĐ. 2, Trường hợp vi phạm đã bị xử lý kỷ luật theo quy định tại Khoản 1 Điều này mà tái phạm hoặc vi phạm lần đầu gây hậu quả nghiêm trọng, hoặc vi phạm trong trường hợp sinh con thứ tư (trừ những trường hợp pháp luật có quy định khác) thì kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo hoặc cách chức (nếu có chức vụ). 3, Trường hợp vi phạm quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều này gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc vi phạm trong trường hợp sinh con thứ năm trở lên hoặc vi phạm trường hợp sau thì kỷ luật bằng hình thức khai trừ: Gian dối trong việc cho con đẻ hoặc nhận nuôi con nuôi mà thực chất là con đẻ nhằm cố tình sinh thêm con ngoài quy định.
 |
| Trung tâm Dân số - KHHGĐ Thành phố Nam Định tổ chức truyền thông lồng ghép SKSS-KHHGĐ. |
II - Tạo chuyển biến về công tác dân số trong tình hình mới
Để góp phần thực hiện tốt Chiến lược Dân số trong tình hình mới, Tỉnh ủy đã ban hành Chương trình hành động số 21-CTr/TU ngày 14-12-2017 với các mục tiêu cụ thể: Giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tiếp tục giảm sinh nhằm sớm đưa mức sinh về mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con); đưa tỷ số giới tính về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số.
Thực hiện Chương trình hành động của Tỉnh ủy về công tác dân số trong tình hình mới, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 17 ngày 1-2-2018. Trong đó, đề ra các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm: Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác dân số. Đưa công tác dân số, đặc biệt là nâng cao chất lượng dân số thành một nội dung trọng tâm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các ngành, các cấp. Lồng ghép các mục tiêu dân số và phát triển vào quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội do sở, ngành, địa phương chủ trì xây dựng và thực hiện. Đưa dân số thành một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; lồng ghép các nội dung về dân số vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn và nghiên cứu khoa học tại các trường, cơ sở đào tạo do sở, ngành, địa phương quản lý. Xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, đề án, dự án về dân số và phát triển phù hợp với tình hình thực tế của từng ngành, địa phương. Tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua, các cuộc vận động về công tác dân số, đặc biệt là cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con, không lựa chọn giới tính khi sinh, toàn dân phát huy và chăm sóc người cao tuổi, nâng cao chất lượng dân số.
Tập trung đổi mới nội dung tuyên truyền, vận động về công tác dân số: Mở rộng toàn diện nội dung truyền thông, giáo dục cả về quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số trong mối quan hệ hữu cơ với phát triển kinh tế - xã hội; tiếp tục giảm sinh nhằm sớm đưa mức sinh về mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con), giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, tận dụng cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số, phân bố dân số hợp lý và nâng cao chất lượng dân số. Tiếp tục thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con, bảo đảm quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt. Đẩy mạnh truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi về bình đẳng giới, nêu cao vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội; chú trọng truyền thông về thực trạng, nguyên nhân và hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh, tạo dư luận xã hội phê phán các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi và khuyến khích người phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này. Tuyên truyền nâng cao đạo đức nghề nghiệp, ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ y tế, chấm dứt tình trạng lạm dụng khoa học công nghệ để lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, tạo chuyển biến rõ nét ở những địa phương có tỷ số giới tính khi sinh cao. Tập trung tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng, hiệu quả của việc thực hiện các dịch vụ nâng cao chất lượng dân số. Vận động thanh niên thực hiện tư vấn và khám sức khoẻ trước hôn nhân; phụ nữ mang thai thực hiện tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh; trẻ sơ sinh thực hiện tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh bẩm sinh. Vận động và phát huy vai trò của các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng tham gia tuyên truyền; lồng ghép nội dung dân số và phát triển vào các sinh hoạt cộng đồng, lễ hội văn hóa, hương ước, quy ước của cộng đồng, tiêu chuẩn thôn, xóm, tổ dân phố văn hóa, gia đình văn hóa. Đổi mới toàn diện, đa dạng các hình thức, phương pháp truyền thông phù hợp từng nhóm đối tượng. Đẩy mạnh truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng ở tỉnh, địa phương; tập trung khai thác, phát triển những lợi thế của công nghệ thông tin và các loại hình truyền thông khác. Nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền thông qua đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên và cộng tác viên dân số./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
