Những năm qua, tỉnh ta đã thực hiện nhiều giải pháp nâng cao chất lượng dân số, trong đó đã triển khai hiệu quả một số mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số.
Ngày 17-8-2011, UBND tỉnh đã ban hành các quyết định về việc phê duyệt Đề án tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh, sơ sinh, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh của tỉnh giai đoạn 2011-2015. Đề án “Sàng lọc trước sinh, sơ sinh” để phát hiện sớm các dị tật, bệnh bẩm sinh triển khai tại 10 huyện, thành phố đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể quan tâm phối hợp chỉ đạo và đông đảo người dân ủng hộ, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ mang thai. Ngành Y tế đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc hỗ trợ kinh phí để việc lấy mẫu máu gót chân được thực hiện theo đúng quy định, qua đó ngày càng có nhiều trẻ sơ sinh được lấy máu sàng lọc. Năm 2014, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh tiếp tục phối hợp với Bệnh viện Phụ sản tỉnh, Trung tâm Dân số - KHHGĐ các huyện, thành phố tổ chức các lớp tập huấn chuyên môn ngay từ đầu năm về kỹ thuật lấy máu gót chân trẻ sơ sinh cho các bác sĩ, nữ hộ sinh của bệnh viện đa khoa, trung tâm y tế các huyện, thành phố; tập huấn, tuyên truyền quy trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh, kỹ năng tuyên truyền, tư vấn sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho cán bộ, tuyên truyền viên dân số, nữ hộ sinh trạm y tế. Đến hết tháng 11-2014, toàn tỉnh lấy được 2.191 mẫu máu gót chân, vượt kế hoạch đề ra (2.140 mẫu). Một số đơn vị triển khai lấy mẫu tốt như: Bệnh viện Phụ sản tỉnh, các huyện Vụ Bản, Hải Hậu, Giao Thủy, Mỹ Lộc.
 |
| Một buổi thực hành dinh dưỡng cho các bà mẹ có con nhỏ tại Trung tâm CSSKSS tỉnh. |
Cùng với đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh đã triển khai nhiều năm qua ở tỉnh ta, năm 2014, Bệnh viện Nhi Trung ương đã phối hợp với Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh triển khai chương trình sàng lọc khiếm thính cho trẻ em một số trường mầm non. Trong khuôn khổ chương trình, Ban giám hiệu 27 trường mầm non trên địa bàn Thành phố Nam Định và huyện Ý Yên đã được nghe những thông tin cơ bản về sàng lọc khiếm thính, dấu hiệu nhận biết trẻ nghe kém, các giải pháp can thiệp nghe kém. Hơn 10 nghìn trẻ em dưới 5 tuổi của 27 trường đã được bác sĩ của Bệnh viện Nhi Trung ương khám sàng lọc khiếm thính trực tiếp tại trường nhằm phát hiện, tư vấn, điều trị kịp thời cho các cháu mắc bệnh. Chương trình sàng lọc khiếm thính sẽ góp phần cải thiện tình trạng sức khỏe trẻ em, hạn chế tỷ lệ trẻ em bị khuyết tật, nâng cao chất lượng dân số trong tương lai. Mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” được triển khai tại 33 xã của 10 huyện, thành phố đã xây dựng được mạng lưới cung cấp thông tin, tư vấn dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ cho ban quản lý đề án các cấp và tập huấn cho 100% đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở. Trong khuôn khổ đề án, nhiều hoạt động thiết thực được duy trì như: tổ chức sinh hoạt CLB tiền hôn nhân, nhóm đồng đẳng; đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn cho đối tượng vị thành niên, thanh niên nam, nữ chuẩn bị kết hôn trên hệ thống đài phát thanh và thông qua đội ngũ tuyên truyền viên, cộng tác viên dân số ở cơ sở; cấp tờ rơi, sách nhỏ, sách mỏng và tổ chức nói chuyện chuyên đề về CSSKSS cho vị thành niên, thanh niên; khám và tư vấn cho các đối tượng. Thông qua đó đã cung cấp cho vị thành niên, thanh niên các kiến thức, kỹ năng thực hành CSSKSS, kỹ năng sống cơ bản, chuẩn bị cho họ bước vào cuộc sống gia đình; hướng dẫn phòng ngừa, điều trị các bệnh lý có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe trước khi kết hôn, mang thai, sinh đẻ… Mô hình “Chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng” mặc dù mới triển khai thí điểm từ năm 2012 tại 6 xã của 3 huyện Vụ Bản, Nam Trực, Trực Ninh nhưng bước đầu đã đạt được hiệu quả tích cực. Hiện tỉnh ta có khoảng 12% dân số là người cao tuổi. Sự già hóa dân số đang đặt ra thách thức không nhỏ về chăm sóc sức khỏe và chế độ an sinh xã hội cho người cao tuổi. Mô hình đã và đang được triển khai với nhiều hoạt động: tổ chức thực hiện khám và tư vấn về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi, giúp họ biết được tình trạng sức khỏe, đồng thời hỗ trợ một phần kinh phí mua thuốc điều trị các bệnh thông thường cho những đối tượng không có BHYT; thành lập CLB “người cao tuổi giúp người cao tuổi” để các cụ được tham gia sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể thao phù hợp với lứa tuổi, được cung cấp kiến thức chăm sóc sức khỏe; xây dựng mạng lưới tình nguyện viên hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi định kỳ tại gia đình. Trong khuôn khổ của mô hình, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã hỗ trợ 6 bộ dụng cụ khám sức khỏe cho 6 thôn, xóm của 2 xã Nam Hồng và Nam Thái (Nam Trực) và hướng dẫn cách sử dụng để chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng. Riêng đối với 3 huyện Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng, Đề án “Kiểm soát, nâng cao chất lượng dân số vùng biển, đảo và ven biển” được triển khai từ năm 2009 đã mang lại nhiều chuyển biến về công tác dân số. Hằng năm, Ban quản lý đề án tỉnh giao chỉ tiêu cụ thể cho tiểu ban quản lý đề án cấp huyện để triển khai kế hoạch hoạt động. Nội dung của đề án được phổ biến đến cơ sở bằng nhiều hình thức khác nhau. Qua các đợt cung cấp dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ, các huyện đã thành lập đội tuyên truyền lưu động, dựng pa nô, khẩu hiệu, đồng thời huy động đội ngũ cộng tác viên dân số, các ban, ngành, đoàn thể của thôn, xóm cùng tham gia. Sau 5 năm thực hiện đề án, nhận thức của người dân về công tác dân số - KHHGĐ được nâng cao. Người dân vùng biển được hưởng các dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ một cách đồng bộ và hiệu quả. Số người được thực hiện các biện pháp tránh thai, các dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ ngày một cao, mức sinh giảm và chất lượng dân số được cải thiện.
Từ kết quả bước đầu, thời gian tới tỉnh ta tiếp tục mở rộng địa bàn triển khai các đề án, các mô hình can thiệp nhằm nâng cao chất lượng dân số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh./.
Bài và ảnh: Lam Hồng
