Năm 2011, tỉnh ta là một trong những địa phương đầu tiên của cả nước thống nhất 2 Ban Chỉ đạo (BCĐ) cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” và BCĐ phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) tạo sự thống nhất và thuận lợi trong chỉ đạo phong trào hoạt động hiệu quả. Các văn bản quy định về trình tự, thủ tục, tiêu chuẩn xét công nhận các danh hiệu văn hóa được biên soạn lại trên cơ sở các văn bản của Trung ương và ý kiến đóng góp của các ngành, địa phương cho phù hợp với tình hình thực tế ở cơ sở trong giai đoạn xây dựng NTM. Cụ thể là các văn bản quy định về: Gia đình văn hóa, làng (thôn, xóm) văn hóa, cơ quan đơn vị, doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn về Nếp sống văn hóa; xã văn hóa NTM và phường, thị trấn đạt tiêu chuẩn Văn minh đô thị.
 |
| Trung tâm Thị trấn Yên Định (Hải Hậu). |
Theo Thông tư số 17/2011 của Bộ VH, TT và DL, các địa phương được công nhận danh hiệu “Xã đạt chuẩn văn hóa NTM” phải đạt được 4 tiêu chí cơ bản là: Xây dựng thiết chế và phong trào văn hóa, thể thao cơ sở; Xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa nông thôn; Nâng cao chất lượng xây dựng gia đình văn hóa, làng, xóm, tổ dân phố (TDP) văn hóa. Giúp nhau phát triển kinh tế; chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và quy định của địa phương. Theo đó, các tiêu chí bắt buộc phải đạt là: 100% xóm (TDP) có Nhà Văn hóa (NVH) - Khu thể thao; trong đó 50% NVH - Khu thể thao đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH, TT và DL; có từ 50% làng, xóm, TDP trở lên được công nhận và giữ vững danh hiệu “Làng văn hóa”, “TDP văn hóa” liên tục từ 5 năm trở lên; có 60% trở lên gia đình được công nhận “Gia đình văn hóa” 3 năm trở lên; có 70% trở lên hộ gia đình tham gia các hình thức hợp tác phát triển kinh tế; 100% xóm (TDP) có tổ vệ sinh, thường xuyên quét dọn, thu gom rác thải về nơi quy định. Thời gian qua, phong trào TDĐKXDĐSVH gắn với phong trào xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa NTM ở tỉnh ta đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền tập trung chỉ đạo; đã tập hợp, đoàn kết các lực lượng nhân dân, khơi dậy và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong toàn xã hội. Công tác xã hội hóa được đẩy mạnh đã huy động các nguồn lực trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, góp phần thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa tiếp tục được thực hiện có hiệu quả. Toàn tỉnh hiện có 395.058 gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ 72,7%; 1.917 thôn, xóm, TDP văn hóa. Từ hướng đi đúng, cách làm sáng tạo, nhiều địa phương đã đạt những kết quả và mục tiêu đề ra trong việc triển khai và thực hiện phong trào như: Hải Hậu, Thành phố Nam Định, Trực Ninh, Nghĩa Hưng, Vụ Bản, Ý Yên… Tại huyện Hải Hậu, nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa được các cấp uỷ Đảng tập trung chỉ đạo thông qua phong trào TDĐKXDĐSVH, đã thu hút đông đảo nhân dân tham gia, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Năm 2012, toàn huyện có 299/546 Xóm văn hoá, đạt 54,7% (tăng 53,8% so năm 1998) trong đó có 4 xã có 100% số xóm đạt Xóm văn hoá (Hải Sơn, Hải Phương, Hải Toàn, Hải Phú). Ở huyện Nghĩa Hưng, việc gắn phong trào TDĐKXDĐSVH với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân về vị trí và vai trò của văn hóa đối với đời sống nông thôn. Các cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã tập trung chỉ đạo, huy động các nguồn lực xã hội xây dựng các thiết chế văn hoá, TDTT. Đến nay, 100% thôn, xóm trong huyện đã quy hoạch đất để xây dựng NVH và khu vui chơi văn hóa, thể thao. Toàn huyện hiện có 154 NVH thôn, xóm với quy mô từ 250-500 ghế; phần lớn, các NVH xóm, thôn đều có sân cầu lông, bóng chuyền phục vụ việc tập luyện TDTT của nhân dân. Việc chú trọng thực hiện các quy định, tiêu chuẩn về xây dựng làng, thôn, xóm văn hoá, gia đình văn hoá, cơ quan, trường học văn hóa đã góp phần đắc lực để huyện Nghĩa Hưng thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM. Các thành viên BCĐ phong trào TDĐKXDĐSVH của huyện được phân công phụ trách các xã, thị trấn thường xuyên bám sát cơ sở, phối hợp với Ủy ban MTTQ, các đoàn thể nhân dân chỉ đạo triển khai thực hiện các nội dung của phong trào. Đến nay, toàn huyện có hơn 41.544 hộ đạt danh hiệu Gia đình văn hoá (đạt tỷ lệ 76%); 114 Làng văn hóa. Phong trào xây dựng làng văn hóa ở huyện Trực Ninh trong những năm qua được triển khai sâu rộng. Đến nay, toàn huyện có 223/319 làng, thôn, xóm, khu dân cư đạt danh hiệu Làng văn hoá; hơn 80% số hộ trong huyện đạt danh hiệu Gia đình văn hoá. Hiệu quả từ phong trào đã tạo chuyển biến trong thực hiện nếp sống văn minh, thực hành tiết kiệm trong việc cưới, việc tang, hoạt động lễ hội; bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hoá, thuần phong mỹ tục của địa phương, ngăn chặn và đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Các xã, thị trấn quan tâm đầu tư hỗ trợ xây dựng NVH thôn, xóm, tiêu biểu như xã Trực Nội 7/7 làng, xã Trực Đại 18/21 thôn có NVH, xã Trực Thanh đã xây dựng 1 sân vận động phục vụ cho hoạt động thể thao. Các xã xây dựng NTM như: Trực Nội, Trực Thanh, Trực Đại, Trực Hùng, Trung Đông, Việt Hùng đã quy hoạch và phê duyệt diện tích xây dựng NVH thôn, làng theo quy chuẩn từ 500m2 trở lên.
Thực tiễn cho thấy, việc nâng cao chất lượng phong trào TDĐKXDĐSVH gắn với xây dựng "Xã đạt chuẩn văn hoá NTM" ở các địa phương trong tỉnh còn gặp khó khăn. Nguyên nhân do nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền về vai trò, vị trí của văn hóa chưa đầy đủ, sâu sắc; chưa định hướng lâu dài cho việc phát triển văn hóa cùng với phát triển kinh tế. Việc đầu tư ngân sách cho hoạt động văn hóa chưa đáp ứng được yêu cầu. Để xây dựng thành công và nhân rộng mô hình "Xã đạt chuẩn văn hoá NTM", trong thời gian tới, cần xác định rõ mục tiêu xây dựng "Xã đạt chuẩn văn hoá NTM" trong chiến lược phát triển phong trào xây dựng NTM theo Quyết định 17/QĐ-UBND ngày 30-5-2013 của UBND tỉnh về Quy định tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét công nhận “Xã đạt chuẩn văn hóa NTM”. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động trong toàn xã hội về mục tiêu, hiệu quả của phong trào. Nâng cao nhận thức của các cấp uỷ Đảng, chính quyền về văn hoá và xây dựng đời sống văn hoá. Nêu cao vai trò, trách nhiệm của các ngành, đoàn thể thành viên BCĐ các cấp trong việc lồng ghép thực hiện các nội dung tiêu chí chuyên ngành. Nâng cao hiệu quả xã hội hoá công tác xây dựng thiết chế văn hoá, đáp ứng nhu cầu giải trí, sinh hoạt văn hoá, văn nghệ TDTT, tạo điều kiện để các tầng lớp nhân dân tham gia sáng tạo đời sống văn hoá mới, góp phần bồi dưỡng, phát huy nhân tố con người trong việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
