Việc triển khai về quy định tiêu chuẩn, trình tự thủ tục xét và công nhận các danh hiệu văn hoá ở tỉnh ta (sửa đổi Quyết định 681), trong đó, quy định tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét công nhận “xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới” thực hiện theo Thông tư số 17/2011 của Bộ VH, TT và DL là yêu cầu đặt ra từ thực tiễn. Để triển khai có hiệu quả mô hình “xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới”, đòi hỏi các địa phương phải khai thác tối đa nội lực trên cơ sở tiềm năng, lợi thế; tích cực tranh thủ các nguồn lực; đồng thời cần có hướng đi đúng và cách làm sáng tạo.
Kinh nghiệm từ “điểm sáng” Hải Hậu
Theo Thông tư số 17/2011 của Bộ VH, TT và DL, các địa phương được công nhận danh hiệu “xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới” phải đạt 4 tiêu chí: Xây dựng thiết chế và phong trào văn hóa, thể thao cơ sở; Xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa nông thôn; Nâng cao chất lượng xây dựng gia đình văn hóa, làng, xóm, tổ dân phố (TDP) văn hóa giúp nhau phát triển kinh tế; Chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và quy định của địa phương. Theo đó, các tiêu chí bắt buộc phải đạt là:100% xóm (TDP) có nhà văn hóa - khu thể thao; trong đó 50% nhà văn hóa - khu thể thao đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH, TT và DL; có từ 50% làng, xóm, TDP trở lên được công nhận và giữ vững danh hiệu “Làng văn hóa”, “TDP văn hóa” liên tục từ 5 năm trở lên; có 60% trở lên gia đình được công nhận “Gia đình văn hóa” 3 năm trở lên; có 70% hộ gia đình trở lên tham gia các hình thức hợp tác phát triển kinh tế; 100% xóm (TDP) có tổ vệ sinh, thường xuyên quét dọn, thu gom rác thải. Xã tổ chức tốt việc xử lý rác thải tập trung theo quy chuẩn về môi trường; nghĩa trang xã, xóm được xây dựng và quản lý theo quy hoạch; 80% trở lên hộ gia đình nông dân tham gia thực hiện cuộc vận động xây dựng NTM, tham gia xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng kinh tế - xã hội NTM; 100% xóm (TDP) xây dựng và thực hiện hiệu quả quy ước cộng đồng, quy chế dân chủ ở cơ sở; không có khiếu kiện đông người, trái pháp luật... Như vậy, các tiêu chí về “xã đạt chuẩn văn hóa NTM” có mục tiêu và nội dung cơ bản sát thực với các tiêu chí về văn hóa trong 19 tiêu chí chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Đó là: cơ sở vật chất văn hóa (tiêu chí 6) và văn hóa (tiêu chí 16) với mục đích hướng tới xây dựng mô hình “xã văn hóa” với những yêu cầu cơ bản như: Nông thôn có làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; sản xuất bền vững, theo hướng hàng hóa; đời sống vật chất và tinh thần của nông dân ngày được nâng cao; bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát triển; xã hội nông thôn được quản lý tốt và dân chủ.
 |
| Làng văn hoá xóm 10, xã Hải Phương (Hải Hậu). |
Thực tiễn sau 2 năm triển khai xây dựng NTM ở Hải Hậu thực sự là những bài học kinh nghiệm về thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM. Thời gian qua, việc gắn phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở Hải Hậu đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân về vị trí, vai trò của phong trào đối với đời sống nông thôn. Để nâng cao chất lượng phong trào TDĐKXDĐSVH trong giai đoạn mới, gắn với mục tiêu xây dựng huyện NTM, huyện Hải Hậu đã cụ thể hoá 19 tiêu chí xây dựng NTM của Chính phủ thành tiêu chí gia đình NTM; xóm, TDP NTM. Theo đó, các xóm, TDP được công nhận xóm, TDP NTM phải đạt 12 tiêu chí: Có 75% số hộ NTM; có đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển. Tổ chức sản xuất canh tác theo quy hoạch, kế hoạch, giá trị sản xuất bình quân năm/ha canh tác đạt chỉ tiêu kế hoạch của xã, thị trấn. Thực hiện tốt quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, xóm, TDP theo tiêu chuẩn NTM. Đường trục xóm, dong xóm được cứng hoá theo tiêu chí NTM. Hệ thống thuỷ lợi có người quản lý, đảm bảo cơ bản đáp ứng yêu cầu sản xuất và dân sinh. Hệ thống rãnh thoát nước trong khu dân cư được cứng hóa đạt trên 75%. Có đời sống văn hoá tinh thần lành mạnh, có nhà văn hoá xóm, TDP, sân thể thao, tủ sách thư viện; thường xuyên tổ chức các hoạt động câu lạc bộ, văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao. Tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế đạt trên 40%. Tỷ lệ hộ nghèo dưới 3%. Có môi trường xanh, sạch, đẹp. Tổ chức Đảng, chính quyền vững mạnh; đoàn thể chính trị - xã hội cơ sở xóm, TDP đạt tiên tiến. Tiêu chí công nhận danh hiệu gia đình NTM gồm 8 tiêu chí: gương mẫu chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào xây dựng NTM của địa phương; cải tạo ao, vườn, chuồng, khai thác hiệu quả kinh tế VAC; có nghề, tích cực tham gia học nghề, thêm nghề (sản xuất, kinh doanh, dịch vụ…), tiếp thu, ứng dụng KH-KT vào xây dựng NTM; có thu nhập khá và năm sau cao hơn năm trước; con em trong độ tuổi đi học tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung học (phổ thông, bổ túc, học nghề); có 50% thành viên trong gia đình tham gia bảo hiểm y tế; có nhà ở kiên cố; có vườn, sân, ngõ, khuôn viên nhà ở sạch, đẹp; có công trình vệ sinh đạt tiêu chuẩn theo quy định của ngành Y tế; sử dụng nước hợp vệ sinh; thu gom rác thải và xử lý nước thải theo quy định.
Điều ghi nhận trong phong trào TDĐKXDĐSVH ở Hải Hậu trong thời gian qua là cách làm sáng tạo khi lồng ghép các nội dung tiêu chí thi đua, nhân rộng các điển hình tiên tiến, gương “Người tốt, việc tốt” gắn với mục tiêu xây dựng NTM. Cụ thể, các tổ chức đoàn thể chính trị trên địa bàn huyện ngoài nhiệm vụ chuyên môn, mỗi đoàn thể nhận đảm nhiệm thực hiện một số nhiệm vụ khác như: MTTQ chủ trì, phối hợp các tổ chức thành viên vận động nhân dân tham gia xây dựng xóm NTM, gia đình NTM; Hội Cựu chiến binh đẩy mạnh hoạt động của NVH xóm, TDP; Hội Nông dân vận động nhân dân góp đất, góp vốn xây dựng đường giao thông xóm và giao thông nội đồng; Hội Phụ nữ đẩy mạnh các hoạt động giữ gìn vệ sinh môi trường khu dân cư thôn, xóm, TDP; Đoàn Thanh niên tập trung công tác hướng nghiệp, dạy nghề và tạo việc làm cho thanh niên. Qua đó, xuất hiện nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo có sức lan tỏa, góp phần động viên, cổ vũ phong trào. Tiêu biểu là xóm Lê Lợi, xã Hải Lý. Xóm có 157 hộ với gần 600 khẩu, hơn một nửa số dân theo đạo Thiên chúa. Thực hiện phong trào xây dựng nếp sống văn hóa cơ sở gắn với mô hình xây dựng xóm NTM, chi bộ xóm Lê Lợi chỉ đạo các đoàn thể trong xóm tích cực tuyên truyền, vận động gia đình cán bộ, đảng viên gương mẫu đi đầu trong việc trồng rau màu, nuôi thuỷ sản. Đến nay, 100% số hộ nông dân trong xóm đã tham gia chuyển đổi sản xuất, diện tích cây vụ đông với cơ cấu cây trồng đa dạng gồm cà chua, bí xanh, đậu tương, thu nhập từ vụ đông gấp 2-3 lần một vụ lúa. Nhờ chuyển đổi, đa dạng hoá các hoạt động phát triển kinh tế, đến nay hầu hết các hộ trong xóm có cuộc sống khá giả, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 6%. Nhiều hộ dân trong xóm mạnh dạn cải tạo diện tích làm muối kém hiệu quả sang đào ao đầm nuôi tôm, cho hiệu quả kinh tế cao, mỗi năm cho thu nhập 400-500 triệu đồng… Kinh tế phát triển, nhân dân trong xóm có điều kiện đóng góp xây dựng nhiều công trình phục vụ sản xuất và dân sinh. 100% đường làng, ngõ xóm được bê tông hoá, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng, xây dựng NVH, cổng làng, cải tạo mương tiêu nước. Trong xóm không có người mắc các tệ nạn xã hội, các gia đình đều có ý thức giữ gìn an ninh trật tự, vệ sinh môi trường; duy trì hoạt động CLB văn hoá, văn nghệ, CLB thể thao, thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thi đấu thể thao đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của nhân dân. Xã Hải Phương, thực hiện chủ trương xây dựng nếp sống văn hóa cơ sở gắn với xây dựng xóm NTM, gia đình NTM, đến nay cả 13 xóm đăng ký tham gia, 100% gia đình ký cam kết thực hiện mô hình gia đình NTM. Để khuyến khích phong trào, xã đã ban hành cơ chế khen thưởng, theo đó, sẽ thưởng 10 triệu đồng cho xóm đạt danh hiệu NTM vào năm 2012, thưởng 5 triệu đồng cho xóm đạt danh hiệu NTM vào năm 2013; mục tiêu của Hải Phương phấn đấu đạt danh hiệu xã NTM vào cuối năm 2013…
Với hướng đi đúng, cách làm sáng tạo, phong trào TDĐKXDĐSVH ở Hải Hậu tiếp tục được đẩy mạnh. Năm 2011, toàn huyện có thêm 30 xóm, TDP, trường học đạt nếp sống văn hoá; xây mới 22 nhà văn hoá xóm. Đến nay, toàn huyện có 510/546 xóm, TDP có nhà văn hoá, đạt 93,4%; 28 cổng làng được xây dựng mới; 35 xã, thị trấn có bưu điện văn hoá đạt chuẩn, có 462 đơn vị (278 xóm, TDP; 106 trường học; 34 trạm y tế; 44 cơ quan) đạt tiêu chuẩn nếp sống văn hoá; số gia đình văn hóa đạt 77,5% tổng số hộ trong toàn huyện. Từ nhận thức lấy cộng đồng dân cư theo địa bàn xóm (TDP) là đơn vị để triển khai thực hiện Chương trình xây dựng NTM, từng hộ dân đã tự chỉnh trang khuôn viên nhà cửa, sân vườn khang trang sạch sẽ; mỗi gia đình có đủ 3 công trình nước sạch, nhà tắm, nhà tiêu hợp vệ sinh; quy hoạch, cải tạo vườn ao theo hướng sản xuất hàng hóa có giá trị cao, chủ động học thêm nghề mới, phát triển kinh tế hộ, chăm lo đời sống vật chất tinh thần của mỗi gia đình, xây dựng gia đình hạnh phúc, phấn đấu đạt tiêu chí gia đình NTM. Các xóm (TDP) đã nâng cao chất lượng hoạt động nhà văn hóa xóm, thành lập các CLB sinh hoạt thường xuyên tại nhà văn hóa xóm như: CLB người cao tuổi, CLB phụ nữ không sinh con thứ ba, CLB chăn nuôi… Trong nhà văn hóa đã trang bị thêm sách, báo, tạp chí, sử dụng vi tính nối mạng trong thông tin điện tử để nhân dân nghiên cứu tìm hiểu kiến thức khoa học, pháp luật và tìm hiểu thông tin mới. Các xóm, TDP đã cải tạo nâng cấp 72km đường dong, xóm với tổng giá trị 30.100 triệu đồng; đầu tư xây mới, cải tạo nâng cấp trên 130km đường trục giao thông nội đồng với tổng giá trị trên 61.400 triệu đồng; đầu tư nâng cấp trên 15km rãnh thoát nước khu dân cư với tổng giá trị 8.146 triệu đồng. Đến tháng 10-2012, toàn huyện đã có 140 xóm, TDP ở 35 xã, thị trấn, với 22.860 hộ dân đăng ký xây dựng xóm, TDP NTM và đề nghị huyện thẩm định, xét công nhận vào cuối năm 2012.
Thành công của phong trào TDĐKXDĐSVH ở Hải Hậu là sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể trong việc thực hiện phong trào; sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Chính vì vậy, phong trào đã tập hợp, đoàn kết được các lực lượng nhân dân, khơi dậy và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong toàn xã hội. Công tác xã hội hóa được đẩy mạnh đã huy động các nguồn lực hỗ trợ trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, góp phần thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM./.
(còn nữa)
Bài và ảnh: Việt Thắng
