Theo thống kê toàn tỉnh hiện có 470.275 trẻ em từ 0-16 tuổi, chiếm 25,5% dân số; trong đó trẻ từ 0-6 tuổi có 170.260 cháu, 3.446 cháu có hoàn cảnh đặc biệt; ước tính toàn tỉnh có khoảng 15.408 trẻ em sống trong các gia đình nghèo. Năm 2011 là năm đầu tiên thực hiện Chương trình bảo vệ trẻ em giai đoạn 2011-2015 đã được Chính phủ phê duyệt. Với mục tiêu huy động sức mạnh toàn hệ thống chính trị tham gia thực hiện nhiệm vụ sự nghiệp bảo vệ trẻ em, giành những gì tốt nhất cho trẻ em, xây dựng môi trường sống lành mạnh để trẻ phát triển, đảm bảo trẻ em tỉnh ta được hưởng đầy đủ các quyền cơ bản theo quy định của pháp luật, UBND tỉnh đã phê duyệt các chương trình hành động tổng thể làm cơ sở pháp lý và điểm tựa để các cấp, các ngành và toàn xã hội tham gia bảo vệ, chăm sóc trẻ em như Chương trình bảo vệ trẻ em tỉnh Nam Định giai đoạn 2011-2015, Kế hoạch phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ em giai đoạn 2011- 2015. Sở LĐ-TB và XH với chức năng nhiệm vụ được giao là cơ quan quản lý nhà nước về công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em (BVCSTE) đã triển khai xây dựng mô hình tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ tư vấn và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS; hướng dẫn tổ chức các hoạt động trong Tháng hành động vì trẻ em, đánh giá công nhận xã, phường phù hợp với trẻ em và tổ chức cho các địa phương đăng ký xây dựng xã, phường phù hợp trẻ em năm 2012; giúp cho các địa phương tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác BVCSTE ở cơ sở. Nhân dịp Quốc tế Thiếu nhi 1-6, Tết Trung thu, trên 3.500 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, hàng trăm trường mầm non và trại thu cho thiếu nhi ở các huyện, thành phố được các cấp, các ngành tổ chức đoàn đi thăm hỏi, động viên và tặng quà. Nhiều mô hình công tác BVCSTE được triển khai tích cực, hiệu quả như: mô hình tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ tư vấn và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS tại xã Nghĩa Hải (Nghĩa Hưng), xây dựng được đội ngũ CTV 15 người có kinh nghiệm và luôn nhiệt tình trong công tác BVCSTE. Dự án “Ngăn ngừa người chưa thành niên vi phạm pháp luật và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng (do tổ chức PLAN hỗ trợ) đã tổ chức cho cán bộ Ban quản lý dự án, cán bộ cộng đồng và cha mẹ trẻ em thăm, giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và đón học sinh rời trường giáo dưỡng số 2 (Ninh Bình). Nhờ đó 100% xã, phường triển khai dự án không phát sinh thêm trường hợp người chưa thành niên vi phạm và tái vi phạm pháp luật; thu thập, kiểm tra hồ sơ, chọn lọc và hỗ trợ cho 4 học sinh rời trường giáo dưỡng có nguyện vọng học nghề, lập nghiệp; đồng thời tư vấn và hỗ trợ cho 5 trẻ em có nguy cơ cao vi phạm pháp luật có nguyện vọng học nghề ở các xã có dự án. Tổ chức triển khai một số dự án: “Xây dựng và phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em” ở các huyện Hải Hậu, Trực Ninh; dự án xây dựng “mô hình phòng ngừa và trợ giúp trẻ em lang thang, trẻ em lao động nặng nhọc, nguy hiểm tiếp xúc với chất độc hại dựa vào cộng đồng” tại các huyện Ý Yên, Vụ Bản. Sở LĐ-TB và XH phối hợp với các huyện, thành phố tiến hành điều tra, khảo sát về nhận thức, thái độ và hành vi của cộng đồng, gia đình và chính trẻ em về công tác bảo vệ trẻ em, phân loại, đánh giá thực trạng cán bộ làm công tác chăm sóc, giáo dục, bảo vệ trẻ em ở các cấp làm cơ sở xây dựng các chương trình hoạt động BVCSTE đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Hoạt động vận động xây dựng Quỹ bảo trợ trẻ em được quan tâm chỉ đạo xây dựng, kết quả đã vận động được 2,721 tỷ đồng ở cả ba cấp. Từ nguồn Quỹ này đã tặng 647 suất học bổng và 127 xe đạp cho 774 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt; trao xe lăn cho 20 trẻ em khuyết tật; cấp phát 400 cặp phao cứu sinh cho trẻ em vùng sông nước; xây dựng 2 công trình nước sạch cho nhà trẻ; tổ chức phẫu thuật miễn phí và tập nhược thị cho 34 trẻ em bị mắc các bệnh về mắt, 10 trẻ em bị khuyết tật vùng hàm mặt, 10 trẻ em bị khuyết tật vận động; tổ chức các lớp học chữ, học nghề miễn phí cho 72 trẻ em khuyết tật tại Hội người mù, Trung tâm cứu trợ trẻ em tàn tật Thành phố Nam Định và Trung tâm dạy nghề cho trẻ khuyết tật tỉnh Nam Định.
 |
| Tuyên truyền về bảo vệ chăm sóc và thực hiện quyền trẻ em cho đại diện gia đình và các CTV làm công tác BVCSTE ở xã Hiển Khánh (Vụ Bản). |
Bằng nhiều chương trình hành động tích cực, công tác BVCSTE của tỉnh năm 2011 đã cơ bản hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2011, một số chỉ tiêu vượt kế hoạch. Số trẻ em có hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ, trợ giúp cao hơn so với năm trước 116%. Trong năm, tỉnh đã duy trì được 100% trẻ được đăng ký khai sinh đúng quy định pháp luật; đã phát hiện và hỗ trợ 31 trẻ em nhiễm HIV/AIDS, 17 trẻ bị xâm hại; đã phát hiện và xử lý 129 trẻ em vi phạm pháp luật, trong đó chủ yếu là xử lý hành chính. Theo dõi, bảo vệ 195 trẻ em lang thang, 41 trẻ phải làm việc xa gia đình, 1.957 trẻ em tàn tật. Nhờ làm tốt công tác truyền thông, nâng cao chất lượng công tác bảo vệ trẻ em từ cộng đồng, gia đình nên năm 2011 đã không phát sinh thêm trường hợp trẻ em nghiện ma túy. Các chỉ tiêu về công tác chăm sóc trẻ em đều đạt cao như: 100% trẻ mồ côi, không nơi nương tựa, trẻ em bị bỏ rơi trên địa bàn tỉnh được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng theo quy định của nhà nước. 100% trẻ em dưới 6 tuổi được cấp thẻ BHYT. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị SDD giảm xuống còn 14,5%. Tỷ lệ trẻ em được bú mẹ sớm trong vòng một giờ đầu sau khi sinh, trẻ em dưới một tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin thuộc chương trình mở rộng, trẻ sơ sinh được cân, đo chiều dài ngay sau khi sinh đạt 97-98%; trẻ sơ sinh cân nặng dưới 2.500 gram giảm còn 3%; số hộ gia đình có trẻ em sử dụng nước và hố xí hợp vệ sinh đạt 98%; tỷ lệ nhà trẻ mẫu giáo, trường học đảm bảo đủ nước sạch và công trình tự hoại hợp vệ sinh đạt 100%. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện nhiệm vụ cho thấy vẫn còn một số cấp ủy, chính quyền và không ít người trong cộng đồng nhận thức chưa đầy đủ về hoạt động BVCSTE, còn nặng tư tưởng ỷ lại các dự án, chương trình hỗ trợ. Việc vận động xây dựng Quỹ bảo trợ trẻ em, việc trợ giúp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt còn hạn chế so với yêu cầu, nhất là yêu cầu trợ giúp về giáo dục, phục hồi chức năng, trợ giúp học nghề và tạo việc làm. Quỹ bảo trợ trẻ em vận động ở cấp xã năm 2011 đạt 88,3% chỉ tiêu (1,038 tỷ/1,175 tỷ đồng). Tình trạng khó khăn về cán bộ làm công tác BVCSTE vẫn chưa được khắc phục, nhất là ở cấp cơ sở. Trẻ em có hành vi vi phạm pháp luật, trẻ em bị tai nạn thương tích vẫn diễn biến khó kiểm soát; số điểm vui chơi giải trí dành riêng cho trẻ em được quy hoạch, đầu tư xây dựng trang thiết bị và tổ chức các hoạt động văn hóa tinh thần cho trẻ em còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu.
Qua thực tiễn công tác cho thấy không chỉ tăng cường đầu tư kinh phí, nhân lực cho công tác BVCSTE, mà cần chú trọng đổi mới phương thức hoạt động, tăng cường phát huy vai trò cộng đồng trong BVCSTE để huy động nhiều nguồn lực hơn nữa, bảo đảm kết quả bền vững. Năm 2012 công tác BVCSTE của tỉnh tập trung thực hiện các mục tiêu cụ thể: tăng 20% số tổ chức, cá nhân, hộ gia đình được tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về BVCSTE so với năm 2011. Trên 90% hộ gia đình có trẻ em được cung cấp tài liệu tuyên truyền về BVCSTE. Có ít nhất 60% số xã, phường được công nhận đạt tiêu chuẩn xã, phường phù hợp với trẻ em. Giảm ít nhất 10% số trẻ em bị rơi vào hoàn cảnh đặc biệt và 30% trẻ em bị tai nạn đuối nước so với năm 2011. Ít nhất 90% trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt và bị tổn thương được can thiệp trợ giúp, phục hồi và tạo điều kiện thuận lợi để hòa nhập cộng đồng. Có 40% trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt và tổn thương được phát hiện và can thiệp kịp thời để giảm thiểu hoặc loại bỏ nguy cơ. Để thực hiện thành công các mục tiêu trên, trước hết cấp ủy, chính quyền các cấp cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác này, coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm, trực tiếp của mình. Đi đôi với đổi mới và tăng cường truyền thông về công tác BVCSTE trong cộng đồng, cần thực hiện tốt các chính sách, đề án, chương trình kế hoạch về bảo vệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Tiếp tục duy trì và triển khai mô hình thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia vì trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS; Kế hoạch phòng chống tai nạn đuối nước ở lứa tuổi trẻ em và trẻ vị thành niên. Tăng cường và đổi mới hình thức vận động các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước tham gia đóng góp xây dựng Quỹ bảo trợ trẻ em, quản lý và sử dụng có hiệu quả Quỹ bảo trợ trẻ em cấp tỉnh. Xây dựng hệ thống tổ chức BVCSTE thống nhất trong toàn tỉnh./.
Bài và ảnh: Vân Anh
