Đến nay, toàn tỉnh có 96/209 xã, thị trấn xây dựng nông thôn mới (NTM) theo chương trình thí điểm. Qua 2 năm triển khai thực hiện, các địa phương đã đạt được những kết quả bước đầu, khẳng định xây dựng NTM là cuộc cách mạng trong nông nghiệp, nông thôn, nông dân, góp phần đẩy nhanh tiến trình CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn ở các địa phương trong tỉnh.
I - Những kết quả bước đầu
Xã Hải Đường (Hải Hậu) được Ban Bí thư Trung ương Đảng chọn làm điểm xây dựng NTM từ tháng 4-2009. Để chỉ đạo xây dựng thành công xã điểm của Trung ương, Ban TVTU chỉ đạo chọn mỗi huyện, thành phố 1 xã làm điểm xây dựng NTM từ tháng 7-2009. Như vậy đợt đầu tỉnh ta có 11 xã điểm xây dựng NTM. Tháng 2-2011 UBND tỉnh đã ban hành bộ tiêu chí NTM và quyết định phê duyệt 96 xã, thị trấn xây dựng NTM giai đoạn 2010-2015; trong đó có 1 xã điểm của Trung ương, 10 xã điểm của tỉnh và 85 xã, thị trấn. Để tạo điều kiện cho các xã, thị trấn xây dựng NTM, tỉnh có cơ chế hỗ trợ đầu tư; huy động, quản lý vốn; quản lý đầu tư, xây dựng tại các xã tham gia chương trình. Ngoài xã điểm của Trung ương, các xã, thị trấn xây dựng NTM của tỉnh giai đoạn 2010-2015 được tỉnh hỗ trợ mỗi địa phương 8-10 tỷ đồng. BCH Đảng bộ tỉnh đã ban hành 5 Nghị quyết chuyên đề (trong 7 Nghị quyết chuyên đề phát triển kinh tế - xã hội toàn khóa) tập trung lãnh đạo nhiệm vụ phát triển nông nghiệp và xây dựng NTM, gồm: Nghị quyết phát triển kinh tế trang trại, gia trại; Nghị quyết phát triển CN-TTCN và làng nghề nông thôn; Nghị quyết phát triển giao thông nông thôn; Nghị quyết nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn; Nghị quyết về nhiệm vụ quốc phòng an ninh giai đoạn 2011-2015. Với việc tập trung chỉ đạo quyết liệt, triển khai tích cực, đến nay toàn tỉnh đã hoàn thành rà soát, đánh giá thực trạng nông thôn ở 209/209 xã, thị trấn có sản xuất nông nghiệp. 190/209 xã, thị trấn đã hoàn thành quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp được UBND các huyện, thành phố phê duyệt; trong đó 8 huyện, thành phố đã hoàn thành, chỉ còn 2 huyện chưa hoàn thành. 187/209 xã, thị trấn đã hoàn thành quy hoạch xây dựng NTM được UBND cấp huyện phê duyệt; trong đó 5 huyện đã hoàn thành. Cả 209 xã, thị trấn có sản xuất nông nghiệp trong tỉnh đang hoàn thiện báo cáo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015). Toàn tỉnh đã đào tạo nghề cho 26.129 lao động, trong đó có 21.447 lao động khu vực nông thôn. Riêng 10 tháng đầu năm 2011, toàn tỉnh tổ chức được 263 lớp dạy nghề cho 4.602 lao động ở 83/96 xã, thị trấn đang xây dựng NTM giai đoạn 2010-2015 và hiện đang tiếp tục mở các lớp đào tạo nghề cho nông dân tại các địa phương đang xây dựng NTM, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông nghiệp, nông thôn theo tiêu chí xây dựng NTM. Vụ xuân năm 2011 toàn tỉnh đào đắp trên 3,7 triệu m3 thủy lợi nội đồng và kết hợp với đắp 380km giao thông nội đồng theo tiêu chuẩn để cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp. Trong chiến dịch làm thủy lợi nội đồng vụ sản xuất đông xuân 2011-2012, các địa phương trong tỉnh đang tổ chức ra quân đào đắp nạo vét 3.277.566m3 đất, xây 22.987m3 gạch đá và đúc 13.360m3 bê tông. Trong chiến dịch, toàn tỉnh phấn đấu đắp 581 tuyến đường giao thông nội đồng với chiều dài gần 452km; trong đó 27 tuyến đường có bề mặt rộng từ 7m trở lên với chiều dài trên 53km, 139 tuyến đường có bề mặt rộng 5-7m với chiều dài gần 133km, 415 tuyến đường có bề mặt rộng 3-5m với chiều dài gần 291km.
 |
| Cty CP May Hải Đường (Hải Hậu) tạo việc làm cho trên 200 lao động xã NTM Hải Đường. Ảnh Hữu Quyết |
Đến tháng 11-2011, các xã điểm xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh đã huy động vốn xây dựng 276,5 tỷ đồng; trong đó vốn ngân sách Nhà nước 182,8 tỷ đồng, vốn nhân dân đóng góp 88,3 tỷ đồng. Có 97 công trình, dự án đã khởi công xây dựng với tổng số vốn đầu tư trên 306 tỷ đồng, hiện đã hoàn thành gần 50 dự án, công trình, giá trị thực hiện ước đạt trên 186 tỷ đồng. So với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM, 11 xã điểm của Trung ương và của tỉnh đều tăng 1-8 tiêu chí so với 19 tiêu chí quốc gia. Đối với xã điểm của Trung ương (Hải Đường) đã đạt cơ bản 13 tiêu chí NTM, tăng 8 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án. Xã Hải Đường đã hoàn thành công tác quy hoạch NTM, lập và triển khai 19 dự án, công trình xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội với tổng mức đầu tư 39,221 tỷ đồng; đã thực hiện xong 16 dự án với tổng vốn 34,277 tỷ đồng. Tổng số vốn huy động và đầu tư của xã Hải Đường đến nay đạt 70,881 tỷ đồng; trong đó vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước 24,909 tỷ đồng, vốn tín dụng 5,138 tỷ đồng, vốn doanh nghiệp 34 tỷ đồng, vốn đóng góp của nhân dân 3,573 tỷ đồng. Cơ cấu sản xuất của Hải Đường chuyển dịch tích cực: tỷ trọng CN-TTCN và dịch vụ tăng từ 20% (năm 2008) lên 48,5% (năm 2011); cơ cấu lao động nông nghiệp giảm từ 80% (năm 2008) xuống còn 55% (năm 2011); thu nhập bình quân đầu người từ 7,5 triệu đồng/năm (năm 2008) lên 15,83 triệu đồng/năm (năm 2011); duy trì, phát triển các nghề đã có, phát triển thêm các nghề mới như may công nghiệp, thêu ren, đan bẹ chuối, thảm cói, trồng cây cảnh…; đã giải quyết việc làm cho 1.820 lao động trong xã với mức thu nhập bình quân 1-2,5 triệu đồng/người/tháng.
Với 10 xã điểm xây dựng NTM của tỉnh, đã tổ chức được 42 lớp đào tạo nghề cho 1.460 lao động nông thôn. Xã Trực Nội đi đầu trong dồn điền đổi thửa (DĐĐT) đất nông nghiệp và đã hoàn thành ngay trong năm 2010, tạo được vùng quy hoạch sản xuất chuyên canh lớn, giảm số thửa, dồn đất công ích để phát triển hạ tầng cơ sở, vận động nhân dân hiến đất…, được nhân dân đồng thuận, giữ vững và tăng cường đoàn kết trong nhân dân. Những kinh nghiệm DĐĐT của xã Trực Nội được tỉnh áp dụng chỉ đạo các xã xây dựng NTM tổ chức DĐĐT ngay trong năm 2011. Đến nay 83 xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh đang triển khai DĐĐT, phấn đấu hoàn thành ngay trong tháng 12-2011 và trong tháng 1-2012 trước khi triển khai sản xuất vụ xuân năm 2012; trong đó có 75/96 xã, thị trấn xây dựng NTM giai đoạn 2010-2015. Trên cơ sở quyết định của UBND tỉnh về huy động và quản lý vốn xây dựng NTM, các xã điểm đã xây dựng và ban hành các quy định của xã về huy động vốn đóng góp của nhân dân cũng như huy động các nguồn vốn khác. Đến nay 10 xã điểm xây dựng NTM của tỉnh đã huy động được 205,578 tỷ đồng; trong đó có 115,496 tỷ đồng từ vốn ngân sách Nhà nước, 84,673 tỷ đồng do nhân dân đóng góp và 5,445 tỷ đồng từ các nguồn khác. Riêng nhân dân đã hiến trên 21,6ha đất, trị giá 42,766 tỷ đồng. 10 xã điểm đã khởi công 78 dự án, công trình hạ tầng kinh tế - xã hội với tổng số vốn 267 tỷ đồng, hiện đã hoàn thành 33 dự án, công trình còn 45 công trình, dự án đang triển khai. Giá trị khối lượng thực hiện ước đạt 150 tỷ đồng. So với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM các xã điểm đều tăng 1-6 tiêu chí. Cụ thể: xã Trực Nội (Trực Ninh) đã triển khai 10 dự án, công trình với tổng số vốn 30,2 tỷ đồng; vốn huy động 73,326 tỷ đồng, trong đó vốn nhân dân đóng góp 58,05 tỷ đồng; xã đạt 10/19 tiêu chí NTM, tăng 6 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án NTM. Xã Hiển Khánh (Vụ Bản) triển khai 8 dự án, công trình với tổng số vốn 24,7 tỷ đồng; huy động được 28,767 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp 6,13 tỷ đồng; xã đạt 12/19 tiêu chí, tăng 3 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM. Xã Hải Lộc (Hải Hậu) triển khai 6 công trình với tổng vốn 14,1 tỷ đồng, đã hoàn thành 1 công trình; tổng vốn huy động 5,845 tỷ đồng; đã đạt 11/19 tiêu chí, tăng 6 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM. Xã Nghĩa Sơn (Nghĩa Hưng) triển khai 3 công trình với tổng số vốn 10,8 tỷ đồng; tổng vốn huy động 8,17 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp 3,837 tỷ đồng; đã đạt 8/19 tiêu chí, tăng 3 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án. Xã Yên Phú (Ý Yên) triển khai 12 công trình, dự án với tổng số vốn 21,1 tỷ đồng, đã hoàn thành 5 công trình; tổng số vốn huy động 12,524 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp 3,089 tỷ đồng; đã đạt 11/19 tiêu chí, tăng 5 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án. Xã Giao Hà (Giao Thủy) triển khai 7 dự án, công trình với tổng vốn 76,7 tỷ đồng, mới hoàn thành được 1 công trình; tổng vốn huy động 15,72 tỷ đồng, trong đó vốn nhân dân đóng góp 2,147 tỷ đồng; đã đạt 10/19 tiêu chí, tăng 4 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án. Xã Xuân Kiên (Xuân Trường) triển khai 15 dự án, công trình với tổng số vốn 47,75 tỷ đồng, đã hoàn thành 10 công trình; tổng số vốn huy động 34,428 tỷ đồng, trong đó vốn nhân dân đóng góp 6,2 tỷ đồng; đã đạt 8/19 tiêu chí, tăng 2 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM. Xã Lộc An (TP Nam Định) triển khai 4 công trình với tổng số vốn 13,2 tỷ đồng, đã hoàn thành 3 công trình; tổng số vốn huy động 5,036 tỷ đồng, trong đó vốn nhân dân đóng góp 1,168 tỷ đồng; đã đạt 12/19 tiêu chí, tăng 2 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM. Xã Mỹ Tân (Mỹ Lộc) đang thi công 3 công trình với tổng số vốn 9,1 tỷ đồng; tổng số vốn huy động 7,115 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp 1,815 tỷ đồng; đã đạt 7/19 tiêu chí, tăng 1 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án xây dựng NTM. Đối với 85 xã, thị trấn xây dựng NTM theo Quyết định số 274 ngày 24-2-2011, tuy mới triển khai song đến nay 68/85 xã, thị trấn hoàn thành quy hoạch xây dựng NTM, 85/85 xã, thị trấn triển khai lập đề án xây dựng NTM, 83/85 xã, thị trấn đã lập xong đề án, 59/85 đơn vị được UBND huyện phê duyệt đề án; 68 xã, thị trấn đã tăng 1 tiêu chí so với trước khi thực hiện đề án.
Mặc dù công tác triển khai, tổ chức thực hiện có lúc có nơi còn chậm, song 96 xã, thị trấn xây dựng NTM giai đoạn 2010-2015 đều có chuyển biến tích cực, chương trình xây dựng NTM nhanh chóng đi vào cuộc sống, được các địa phương và mọi tầng lớp nhân dân trong tỉnh hưởng ứng và tích cực tham gia. Các xã, thị trấn tham gia xây dựng NTM đều quan tâm chỉ đạo phát triển sản xuất đào tạo nghề. Tỷ lệ lao động được đào tạo nghề tăng khá, cơ cấu kinh tế bước đầu có sự chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng CN-TTCN, dịch vụ. Một số xã, thị trấn đã thu hút được các doanh nghiệp đầu tư vào xây dựng và phát triển cơ sở sản xuất CN-TTCN trên địa bàn, góp phần giải quyết lao động, việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông thôn. Các địa phương đã tích cực huy động các nguồn lực của địa phương và đóng góp của nhân dân để xây dựng NTM. Tuy thời gian triển khai chưa dài nhưng sản xuất nông nghiệp và bộ mặt nông thôn ở các xã điểm xây dựng NTM đã có chuyển biến tích cực./.
(Còn nữa)
Tất Thắc
