Những năm qua, Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai thực hiện ở tỉnh ta và đã đem lại kết quả rõ rệt. Hầu hết phụ nữ mang thai nhiễm HIV được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ.
Bác sĩ Phạm Thị Minh Loan, Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: Lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong ba con đường lây truyền HIV/AIDS (qua đường máu và đường tình dục) và là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm HIV ở trẻ dưới 15 tuổi. HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con ở 3 giai đoạn: thời kỳ mang thai, thời kỳ chuyển dạ và thời kỳ cho con bú. Nguyên nhân chủ yếu là người mẹ nhiễm HIV không tiếp cận được với các thông tin dịch vụ chăm sóc, điều trị dự phòng lây nhiễm. Vì vậy, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ mang thai về HIV/AIDS. Thực hiện Chương trình mục tiêu y tế - dân số và Dự án phòng chống HIV/AIDS, Sở Y tế đã chỉ đạo các cơ sở y tế trong tỉnh triển khai nhiều hoạt động với mục tiêu: “Mẹ không có HIV - Con không nhiễm HIV”. Các cơ sở y tế tập trung thông tin, giáo dục, truyền thông về lợi ích tiếp cận sớm các dịch vụ, đặc biệt là tư vấn xét nghiệm phát hiện sớm nhiễm HIV cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ, các can thiệp dự phòng lây truyền và hiệu quả của các biện pháp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Quảng bá, giới thiệu địa chỉ các cơ sở cung cấp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trên địa bàn; phát sóng các đoạn phim ngắn, phóng sự, tiểu phẩm, tổ chức tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trên các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức các buổi nói chuyện, tư vấn, thăm gia đình, thảo luận nhóm; phát hành tài liệu truyền thông có nội dung về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Cùng với các hoạt động truyền thông, các cơ sở sản khoa tăng cường cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho các thai phụ. Tại tỉnh ta, gói dịch vụ can thiệp phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con của các cơ sở triển khai dịch vụ phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con gồm: Tư vấn miễn phí cho phụ nữ mang thai và người nhà về xét nghiệm HIV; Xét nghiệm HIV miễn phí, bí mật cho phụ nữ mang thai; Giới thiệu phụ nữ mang thai nhiễm HIV đến dịch vụ chăm sóc và điều trị HIV/AIDS để được khám, chẩn đoán và điều trị ARV; Điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV; Điều trị dự phòng lây truyền mẹ con cho đứa trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV... Riêng Bệnh viện Phụ sản tỉnh và Bệnh viện Đa khoa các huyện: Giao Thủy, Hải Hậu được Dự án Quỹ Toàn cầu hỗ trợ triển khai dịch vụ can thiệp phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con như: Đầu tư trang thiết bị tư vấn, xét nghiệm; đào tạo cán bộ y tế tham gia hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; hỗ trợ thuốc, sữa cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV… Năm 2018, toàn tỉnh có 13.280 phụ nữ mang thai được tư vấn, xét nghiệm HIV, trong đó phát hiện 15 phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Trong 9 tháng đầu năm 2019, toàn tỉnh có 15.534 phụ nữ mang thai được tư vấn, xét nghiệm HIV; phát hiện, điều trị 11 phụ nữ mang thai nhiễm HIV; cả 11 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được điều trị phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
Nhằm nâng cao hiệu quả công tác dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, hàng năm Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đều tổ chức các lớp tập huấn Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho cán bộ y tế cơ sở. Riêng từ đầu năm 2019 đến nay, Trung tâm đã tổ chức 9 lớp tập huấn cho 405 cán bộ y tế cơ sở của các huyện: Nghĩa Hưng, Mỹ Lộc, Ý Yên, Vụ Bản, Trực Ninh, Nam Trực, Xuân Trường, Giao Thủy, Hải Hậu. Tại các lớp tập huấn, cán bộ y tế cơ sở được cung cấp kiến thức cơ bản về HIV/AIDS; tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; quản lý, chăm sóc, theo dõi phụ nữ mang thai và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV; tổng quan phòng lây truyền mẹ con; kỹ năng điều dưỡng chăm sóc người nhiễm HIV tại nhà và tại cộng đồng,… Bên cạnh đó, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tăng cường công tác giám sát, hỗ trợ kỹ thuật hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Trong 9 tháng đầu năm 2019, Trung tâm đã triển khai giám sát, hỗ trợ kỹ thuật dự phòng lây truyền mẹ con tại 35 xã của huyện Hải Hậu và 22 xã của huyện Giao Thủy. Nội dung giám sát, hỗ trợ kỹ thuật bao gồm: Quy trình chung về phòng lây truyền mẹ - con; Tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; Quản lý, theo dõi, chuyển gửi bệnh nhân; Quy trình bảo quản sinh phẩm; Công tác ghi chép sổ sách, thống kê, báo cáo…
Hướng tới mục tiêu loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2020, các ngành, đoàn thể, các huyện, thành phố trong tỉnh tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. Sở Y tế tiếp tục nâng cao chất lượng và độ bao phủ của dịch vụ tư vấn, xét nghiệm HIV trên địa bàn tỉnh; mở các lớp đào tạo bồi dưỡng trình độ chuyên môn chuyên về tư vấn, xét nghiệm HIV cho cán bộ y tế; tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ y tế cơ sở, nhất là bộ phận tiếp xúc với người dân, nơi quản lý, chăm sóc bà mẹ mang thai tại các địa phương. Tạo thuận lợi cho người dân nhất là phụ nữ mang thai tiếp cận với các dịch vụ này để tất cả phụ nữ mang thai đều được xét nghiệm sàng lọc HIV sớm./.
Minh Tân
