Xuất huyết não (XHN) là một thể đột quỵ, xảy ra do vỡ những mạch máu (thường là mạch máu nhỏ) trong nhu mô não, máu có thể lan vào não thất và/hoặc vào khoang dưới nhện trong một số ít trường hợp. Các biểu hiện kinh điển là khởi phát đột ngột những tổn thương thần kinh tiến triển trong vài phút đến vài giờ kèm theo đau đầu, nôn ói, giảm ý thức và có thể kèm tăng huyết áp.
Xuất huyết não có tỷ lệ tử vong trong tháng đầu tiên ước tính khoảng 35 - 52%, hơn một nửa các trường hợp xuất huyết não tử vong trong hai ngày đầu. Tỷ lệ này đặc biệt cao ở các nước có thu nhập trung bình và thấp. Các bệnh nhân sống sót phải chịu di chứng lâu dài, ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống và xã hội.
 |
| Hình ảnh mô phỏng khi bị xuất huyết não |
Các yếu tố nguy cơ
Theo một khảo sát của một nhóm các bác sĩ chuyên khoa thần kinh tại TP.HCM về các đặc điểm xuất huyết não, phần lớn bệnh nhân xuất huyết não nhập viện là nam giới, có tuổi trung bình tương đối cao, các yếu tố nguy cơ thường gặp bao gồm tiền sử tăng huyết áp, hút thuốc lá, uống rượu bia. Theo đó, nam giới chiếm đa số với tỉ lệ 65,4%; 73,8% bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp. 12,9% bệnh nhân có tiền sử đột quỵ, 2,5% có tiền sử bệnh gan, 8,1% có tiền sử đái tháo đường và 38,5% bệnh nhân có uống bia, rượu.
Nghiên cứu còn ghi nhận về tình trạng hút thuốc lá, chia thành 2 nhóm bao gồm có hút thuốc lá khi tiền sử hút thuốc lá được ghi nhận hút ≥ 10 điếu thuốc mỗi ngày trong ít nhất 6 tháng trước khi nhập viện và nhóm không hút thuốc lá bao gồm có hút thuốc lá nhưng ít hoặc ngưng hơn 6 tháng hoặc không hút thuốc lá. Tỉ lệ hút thuốc lá bị xuất huyết não cao hơn nhóm còn lại, và khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Bên cạnh đó, bệnh nhân xuất huyết não có tiền sử uống rượu nhiều mỗi ngày khi bệnh nhân uống ≥ 100g rượu/ngày trong vòng 2 tháng trước nhập viện hoặc bệnh nhân ngộ độc rượu trong vòng 24 giờ trước đột quỵ. Số gram rượu trong mỗi loại thức uống là khác nhau, được ước lượng như sau: 1 chai bia (độ cồn 4,5%) 0,5 lít chứa 17,8g rượu; 1 ly rượu cồn (độ cồn 40%) 0,05 lít chứa 15,8g rượu.
Trong xuất huyết não, theo các chuyên gia, tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ quan trọng nhất có thể điều chỉnh được vì thực tế tỷ suất mới mắc của xuất huyết não nguyên phát giảm cùng với việc điều trị tăng huyết áp. Trong số 480 bệnh nhân xuất huyết não, các bác sĩ đã ghi nhận 354 bệnh nhân (chiếm 73,8%) có tiền căn tăng huyết áp, 56 bệnh nhân (chiếm 12%) thực sự không có tăng huyết áp qua nhiều lần khám sức khỏe và 70 bệnh nhân (chiếm 14,6%) không biết trị số huyết áp của mình trước khi bệnh do không đi khám sức khỏe.
Xuất huyết não là gì?
Đây là một loại đột quỵ có thể gây tử vong và xảy ra khi có chảy máu do vỡ mạch máu trong nhu mô não. Nó được cho là thường được gây ra bởi chứng phình động mạch, đó là một vết sưng phồng giống như quả bóng trên động mạch. Hiện tượng xuất huyết xảy ra khi thành phình động mạch vỡ và máu thoát ra các mô xung quanh, giết chết các tế bào não.
Thường không có dấu hiệu cảnh báo, nhưng đôi khi xuất huyết não xảy ra trong quá trình vận động thể chất quá độ hoặc quá căng thẳng, chẳng hạn như ho kéo dài, rặn do đi vệ sinh khó hoặc cố sức nâng vật nặng.Bệnh nhân có thể cảm thấy như một cú đánh bất ngờ vào đầu và sau đó là một cơn đau đầu đột ngột.Các triệu chứng khác bao gồm cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng và nhìn mờ hoặc nhìn ra bóng đôi.
Nguy hiểm hơn là chứng phình động mạch có thể vỡ trở lại hoặc não bị tổn thương.Nếu bệnh nhân sống sót, trí nhớ và sự tập trung thường bị ảnh hưởng, trầm cảm và rối loạn lo âu có thể xảy ra.Động kinh phát triển ở khoảng một trong 20 người bị xuất huyết não.Nhức đầu, mệt mỏi và mất cảm giác ở các bộ phận khác của cơ thể trong quá trình phục hồi sau xuất huyết não không phải là hiếm.
Mặc dù chứng phình động mạch có thể xảy ra âm thầm ở nhiều người không có các yếu tố nguy cơ, tuy nhiên rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ xuất huyết não. Một nghiên cứu được thực hiện ở Hà Lan cho thấy những người có hai (hoặc nhiều) quan hệ huyết thống gần gũi bị tiền sử xuất huyết dưới màng nhện sẽ có một phần tư khả năng bị xuất huyết dưới nhện.
Do vậy, nên trải qua sàng lọc cứ năm năm một lần nếu bạn có hai hoặc nhiều người thân cùng huyết thống bậc 1 trở lên bị xuất huyết dưới nhện, chẳng hạn như mẹ, cha, anh, dì hoặc chú của bạn (nhưng không phải bà hoặc ông của bạn).
Lời khuyên của thầy thuốc
Thực hiện các bước kiểm soát huyết áp cao (tăng huyết áp) sẽ giảm bớt căng thẳng cho bất kỳ chứng phình động mạch nào bạn đang mắc phải và sẽ làm giảm nguy cơ chỗ phình bị vỡ.
- Ăn một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh với ít muối. Mức muối khuyến nghị là không quá 6g mỗi ngày(6g muối là khoảng một muỗng cà phê).
- Giảm cân, nếu bạn thừa cân
- Tập thể dục thường xuyên - 30 phút tập thể dục mạnh mẽ mỗi ngày, ít nhất năm lần một tuần.
- Ngừng hút thuốc
- Giảm tiêu thụ rượu và caffeine của bạn xuống mức khuyến nghị.
Mức khuyến nghị hàng ngày là từ ba đến bốn đơn vị rượu đối với nam giới và từ hai đến ba đơn vị đối với phụ nữ. Một đơn vị rượu tương đương với khoảng một nửa lít bia, một ly rượu mạnh nhỏ. Lượng caffeine được khuyến nghị hàng ngày là 300mg, tương đương với ba tách cà phê.
Theo suckhoedoisong.vn
