Ứng dụng năng lượng nguyên tử vào các hoạt động kinh tế - xã hội ngày càng phổ biến và mang lại hiệu quả cao; đặc biệt trong việc hỗ trợ điều trị và chẩn đoán bệnh, xác định tuổi vàng và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên việc sử dụng năng lượng nguyên tử cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường khi các quy định về quản lý an toàn không được tuân thủ chặt chẽ. Do đó, thời gian qua, Sở KH và CN luôn quan tâm bố trí nhân lực quản lý, thường xuyên tập huấn đảm bảo an toàn cho các cơ sở sử dụng năng lượng nguyên tử và tổ chức thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về an toàn bức xạ hạt nhân của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn.
 |
| Vận hành thiết bị bức xạ tại Bệnh viện Đa khoa huyện Xuân Trường. |
Trên địa bàn tỉnh ta hiện có 60 đơn vị sử dụng năng lượng nguyên tử. Trong đó có 50 đơn vị y tế sử dụng thiết bị X-quang (tăng 13 đơn vị so với năm 2015), 10 đơn vị sử dụng 10 nguồn phóng xạ kín trong sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu. Trên cơ sở đó, Sở KH và CN đã xây dựng quy trình cấp giấy phép cho công việc bức xạ và cấp chứng chỉ cho nhân viên bức xạ, đã giải quyết 9 thủ tục hành chính theo hướng dẫn của Bộ KH và CN trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử phù hợp tiêu chuẩn Việt Nam TCVN ISO 9001:2008. Các thủ tục này được thực hiện công khai, minh bạch và được niêm yết trên trang thông tin điện tử của Sở KH và CN, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân chủ động tìm hiểu, thực thi các quy định pháp luật liên quan đến an toàn bức xạ. Sở KH và CN thường xuyên phối hợp với Cục An toàn bức xạ (Bộ KH và CN) tổ chức tập huấn, phổ biến kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về an toàn bức xạ hạt nhân cho các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, hằng năm, Sở KH và CN phối hợp với Công an tỉnh kiểm tra, thanh tra các cơ sở làm công việc bức xạ trên địa bàn tỉnh. Ngoài mục đích thực thi pháp luật, đánh giá việc chấp hành, tuân thủ pháp luật về an toàn bức xạ hạt nhân, đoàn thanh tra liên ngành cũng đã tuyên truyền, phổ biến các văn bản của pháp luật liên quan đến ngành nghề của các cơ sở được thanh tra... Đồng thời, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật nhằm tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử nếu phát hiện vi phạm. Trong cuộc thanh tra diện rộng về chấp hành Luật Năng lượng nguyên tử năm 2016 tại 26 đơn vị sử dụng thiết bị bức xạ trên địa bàn cho thấy hầu hết các thiết bị bức xạ và nguồn phóng xạ đều đã được cấp phép tiến hành công việc bức xạ và còn hiệu lực theo quy định. Các tổ chức, cá nhân làm công việc bức xạ trên địa bàn tỉnh đã thực hiện việc khai báo, xin cấp giấy phép và chứng chỉ nhân viên bức xạ với Sở KH và CN hoặc Cục An toàn bức xạ hạt nhân. Tuy nhiên vẫn còn nhiều sai phạm trong việc thực hiện các quy định đảm bảo an toàn bức xạ. Trong tổng số 26 cơ sở được kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện 93 lỗi vi phạm liên quan cần khắc phục ngay. Trong đó có 17 đơn vị thiếu hồ sơ và chưa lập đủ hồ sơ về an toàn bức xạ; 1 cơ sở sử dụng nhân viên vận hành thiết bị bức xạ nhưng không có chứng nhận; 15 cơ sở không thực hiện việc đánh giá liều kế cá nhân; 7 đơn vị không có chỉ dẫn an toàn, nội quy an toàn bức xạ, dấu hiệu cảnh báo khu vực bức xạ, đèn báo thiết bị bức xạ đang hoạt động; 14 cơ sở chưa quy định rõ quyền và nghĩa vụ của người phụ trách an toàn bức xạ theo quy định; 4 cơ sở chưa chấp hành việc niêm yết quy trình vận hành thiết bị bức xạ, chưa lưu giữ đầy đủ hồ sơ về việc vận hành, sửa chữa thiết bị bức xạ; 14 cơ sở không duy trì việc khám sức khỏe định kỳ trước 6 tháng/1 lần cho các nhân viên vận hành thiết bị bức xạ... Thực tế trên cho thấy việc chấp hành các quy định pháp luật về an toàn bức xạ chưa được các tổ chức, cá nhân trên địa bàn quan tâm đầy đủ nên đã dẫn đến những sai phạm từ việc phân công trách nhiệm người phụ trách, người thực thi nhiệm vụ đến thực hiện các điều kiện đảm bảo an toàn cho người vận hành thiết bị và những cảnh báo trong quá trình thiết bị hoạt động để không ảnh hưởng đến môi trường và những người xung quanh. Trước những sai phạm này, lực lượng chức năng đã xử phạt vi phạm hành chính theo quy định đối với 3 đơn vị có sai phạm nghiêm trọng là: Phòng khám Đa khoa 108 (TP Nam Định); Phòng khám Đa khoa Đình Cự, Thị trấn Yên Định (Hải Hậu); Phòng khám Đa khoa 568, Thị trấn Lâm (Ý Yên). Đồng thời yêu cầu các cơ sở y tế và phòng khám tư nhân thực hiện trách nhiệm kiểm định thiết bị bức xạ theo đúng thời gian quy định và đánh giá an toàn phòng chụp trong quá trình sử dụng nhằm đảm bảo chế độ làm việc tin cậy của thiết bị và triển khai công tác an toàn bức xạ theo đúng các quy định của Luật Năng lượng nguyên tử.
Để tiếp tục tháo gỡ khó khăn trong việc đảm bảo an toàn bức xạ, giúp các tổ chức, cá nhân chấp hành quy định của Nhà nước về an toàn bức xạ, cũng như nâng cao nhận thức, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, thời gian tới, Sở KH và CN tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến Luật Năng lượng nguyên tử và các văn bản liên quan, nhằm giúp người dân nâng cao hiểu biết để tự bảo vệ trước nguy cơ bị nhiễm xạ. Thường xuyên phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm để đảm bảo tốt cho người vận hành, sử dụng các thiết bị nguồn phóng xạ. Bên cạnh đó, các tổ chức, cá nhân sử dụng thiết bị bức xạ cần nghiêm túc chấn chỉnh những sai phạm và đặc biệt tuân thủ các biện pháp chủ yếu để bảo đảm an toàn bức xạ như: Sử dụng máy đạt các tiêu chuẩn quy định; che chắn phòng máy bằng vật liệu cản tia (như chì tấm, cao su chì, trát barrit...), hạn chế tia phóng xạ lọt ra ngoài; bố trí phòng X-quang xa khu dân cư và đảm bảo các tiêu chí về trang thiết bị phụ trợ./.
Bài và ảnh:
Nguyễn Hương
