Nhận thức vai trò của công tác CSSKSS cho vị thành niên, thanh niên trong việc nâng cao chất lượng dân số, những năm qua, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã phối hợp với các ngành chức năng triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả. Tuy nhiên, đến nay một số mục tiêu về CSSKSS cho nhóm đối tượng này vẫn chưa đạt được. Tình trạng quan hệ tình dục trước hôn nhân, sự gia tăng nhanh nhóm đối tượng thanh, thiếu niên bị nhiễm HIV/AIDS mới; tỷ lệ nạo phá thai, nhiễm bệnh liên quan đến đường tình dục, tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trẻ… có chiều hướng gia tăng mà nguyên nhân chủ yếu là do thiếu kiến thức, kỹ năng về CSSKSS. Điều đó đặt ra yêu cầu cần phải có các giải pháp đồng bộ để nâng cao kiến thức, thay đổi hành vi về SKSS của vị thành niên, thanh niên.
Với chức năng, nhiệm vụ của mình, các đơn vị của Sở Y tế đã triển khai thực hiện các chính sách và chương trình CSSKSS cho vị thành niên, thanh niên. Tại Khoa CSSKSS của Trung tâm y tế các huyện, khoa sản của bệnh viện huyện, các trạm y tế xã, việc cung cấp các dịch vụ CSSKSS cho thanh niên được thực hiện thường xuyên, đáp ứng kịp thời mọi đối tượng có nhu cầu. Toàn tỉnh đã thành lập 2 điểm cung cấp dịch vụ thân thiện với vị thành niên, thanh niên tại Trung tâm CSSKSS tỉnh và Trung tâm Y tế Thành phố Nam Định, tạo được môi trường và cách phục vụ phù hợp, dễ tiếp cận. Các điểm dịch vụ này cung cấp thông tin về SKSS, sức khỏe tình dục cho các khách hàng vị thành niên, thanh niên; tổ chức một số hoạt động truyền thông nhóm nhỏ, tư vấn trực tiếp về các vấn đề SKSS; khám tổng thể SKSS cho vị thành niên, thanh niên; khám điều trị các nhiễm khuẩn đường sinh sản; cung cấp các biện pháp tránh thai… Ngoài ra, tại trạm y tế 229 xã, phường, thị trấn đều có góc tư vấn, CSSKSS cho thanh niên. Đối với các cơ sở y tế tư nhân, Sở Y tế đã cung cấp tranh và tờ rơi tuyên truyền về CSSKSS, góp phần đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, tạo thuận lợi trong việc tiếp cận các dịch vụ CSSKSS của thanh niên khi có nhu cầu. Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã đẩy mạnh các hoạt động truyền thông chuyển đổi hành vi về dân số - SKSS cho các nhóm đối tượng, trong đó có vị thành niên, thanh niên. Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân được triển khai tại 33 xã của 10 huyện, thành phố đã xây dựng được mạng lưới cung cấp thông tin, tư vấn dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ cho ban quản lý mô hình các cấp và tập huấn cho 100% đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở. Trong khuôn khổ của mô hình, các xã còn duy trì hoạt động của 66 CLB, nhóm đồng đẳng với sự tham gia của hàng nghìn người; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn cho các đối tượng là vị thành niên, thanh niên, nam nữ chuẩn bị kết hôn trên hệ thống đài truyền thanh cơ sở và thông qua đội ngũ tuyên truyền viên, CTV dân số; cấp phát hàng vạn tờ rơi và tổ chức khám, tư vấn cho các đối tượng. Riêng năm 2013 đã tổ chức khám, tư vấn cho các đối tượng tại 10 xã của 10 huyện, thành phố với hơn 800 lượt người; tư vấn điều trị chuyên khoa cho 80 người bị bệnh. Ở các xã Hải Lý, Hải Chính (Hải Hậu) nhờ thực hiện tốt các hoạt động của mô hình đã góp phần nâng cao kiến thức cho nam nữ thanh niên trước khi kết hôn.
Cùng với ngành Y tế, nhiều ban, ngành, đoàn thể đã có những hoạt động thiết thực góp phần nâng cao kiến thức, thay đổi hành vi về SKSS của vị thành niên, thanh niên. Ngành GD và ĐT tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện tuyên truyền, giáo dục về CSSKSS cho học sinh. Các nội dung về dân số - SKSS, dân số và phát triển, giới và giới tính được đưa vào các chương trình giảng dạy chính thức trong nhà trường. Thông qua các hình thức giáo dục kết hợp với giải trí, tham vấn, tự học và sinh hoạt ngoại khóa đã thu hút và tạo cơ hội cho học sinh mở rộng và bổ sung kiến thức về SKSS. Đội ngũ giáo viên dạy các môn Sinh học, Giáo dục công dân, cán bộ y tế của các nhà trường cũng được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về công tác dân số - SKSS, giới tính và bình đẳng giới để có nhận thức đúng đắn, kiến thức phù hợp và phương pháp truyền đạt hiệu quả vấn đề này cho học sinh. Tỉnh Đoàn đã có nhiều hoạt động giúp các đoàn viên, thanh niên có nhận thức và hành vi đúng đắn về SKSS. Trong đó đã thành lập đội kịch tuyên truyền về SKSS vị thành niên, tổ chức biểu diễn ở một số trường THPT, THCS tại huyện Nam Trực và Mỹ Lộc. Được sự tài trợ của Quỹ Ford, Hội LHPN tỉnh đã thực hiện dự án “Tạo sự gắn kết”, thành lập các CLB “Mẹ có con tuổi vị thành niên” và “Em gái tuổi vị thành niên” tại xã Nghĩa Hồng và Thị trấn Quỹ Nhất (Nghĩa Hưng), góp phần nâng cao kiến thức, kỹ năng về giới, tình dục an toàn, SKSS của nữ giới tuổi vị thành niên, thanh niên trên địa bàn.
Với các giải pháp đồng bộ trên, nhận thức của người dân trong việc CSSKSS cho vị thành niên, thanh niên đã được cải thiện. Đặc biệt, từ khi triển khai mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, việc nạo phá thai của các đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ đã giảm so với các năm trước, góp phần đạt được các mục tiêu đề ra trong kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược dân số và SKSS Việt Nam giai đoạn 2011-2015 của tỉnh. Trong đó có mục tiêu: cải thiện SKSS vị thành niên, thanh niên, đến năm 2015 tăng tỷ lệ điểm cung cấp dịch vụ CSSKSS có dịch vụ thân thiện cho người chưa thành niên và thanh niên lên 50% tổng số điểm cung cấp dịch vụ CSSKSS; giảm 30% số người chưa thành niên và thanh niên có thai ngoài ý muốn… Tuy nhiên, ngoài sự quan tâm của xã hội, mỗi gia đình cũng cần chủ động phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc cung cấp kiến thức, kỹ năng và sẵn sàng giúp con em có hướng xử trí thích hợp trước các vấn đề liên quan đến SKSS./.
Lam Hồng
