Thực tế trong quá trình thực hiện lộ trình BHYT toàn dân ở tỉnh ta, thời gian qua, đối tượng khó vận động tham gia BHYT là các hộ cận nghèo. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỉnh ta luôn trong nhóm các địa phương có tỷ lệ bao phủ BHYT thấp nhất cả nước.
 |
| Khám, chữa bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Ý Yên. |
Người thuộc hộ cận nghèo phần lớn sống ở khu vực nông thôn, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Trước đây, hộ cận nghèo chỉ được hỗ trợ một phần chi phí mua BHYT và cũng chỉ được thanh toán một phần chi phí khám, chữa bệnh. Một gia đình với khoảng 5-6 người dù đã được Nhà nước hỗ trợ thì chi phí mua BHYT cũng là gần 1 triệu đồng mỗi năm nên các hộ cận nghèo thường chỉ chọn mua cho người già yếu, người có nguy cơ ốm đau cao. Bên cạnh đó, ranh giới giữa hộ cận nghèo và hộ nghèo rất mong manh, trong khi người nghèo không thiết tha mua BHYT, được Nhà nước hỗ trợ 100% phí đóng BHYT và được thanh toán 100% chi phí khám, chữa bệnh thì người cận nghèo vừa phải đồng chi trả phí BHYT và 25% chi phí khám, chữa bệnh. Bởi vậy, nhiều người thuộc hộ cận nghèo không thiết tha mua BHYT, có tâm lý ỷ lại, trông chờ vào chính sách của Nhà nước. Mặt khác một bộ phận người dân thuộc đối tượng này lại chưa có ý thức đầy đủ về tính nhân văn, cộng đồng chia sẻ của chính sách BHYT, chỉ khi có bệnh mới tham gia. Công tác tuyên truyền, vận động của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị, xã hội, đoàn thể chưa được duy trì thường xuyên, nội dung tuyên truyền chưa cụ thể, chưa thực sự tác động đến nhận thức của người dân. Bên cạnh đó, công tác khám, chữa bệnh BHYT còn nhiều bất cập, nhất là hệ thống y tế tuyến dưới cơ sở vật chất nghèo nàn, thiếu trang thiết bị và nhân lực, chưa đáp ứng được nhu cầu khám, chữa bệnh cũng khiến người dân không “mặn mà” với việc tham gia BHYT. Năm 2012, đối tượng cận nghèo mặc dù được Nhà nước hỗ trợ 70% mức phí mua BHYT nhưng số người tham gia vẫn rất ít. Toàn tỉnh chỉ có 2.834/160 nghìn người, chiếm tỷ lệ 1,36% (trong khi tỷ lệ bình quân chung cả nước là 70%). Trước thực tế này, thời gian qua, cùng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, ngành BHXH đã triển khai nhiều chương trình ưu đãi khuyến khích đối tượng thuộc hộ cận nghèo tham gia BHYT. Ngoài việc mỗi người trong hộ cận nghèo tham gia BHYT được hỗ trợ 70% mức đóng, từ 1-1-2012, nếu nhiều người trong cùng gia đình tham gia thì sẽ được giảm dần thêm 10% so với mức đóng của người trước. Ngày 8-5-2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 705, tiếp tục nâng mức hỗ trợ đóng BHYT cho một số đối tượng thuộc hộ cận nghèo. Theo đó, từ ngày 1-1-2013, Nhà nước nâng mức hỗ trợ đóng BHYT từ 70% lên 100% cho các đối tượng: người thuộc hộ cận nghèo mới thoát nghèo, thời gian hỗ trợ 5 năm sau khi thoát nghèo; người thuộc hộ cận nghèo đang sinh sống tại các huyện nghèo và các huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao. Trường hợp người thuộc hộ cận nghèo đã thoát nghèo trước 1-1-2013 nhưng thời gian thoát nghèo tính đến nay chưa đủ 5 năm thì thời gian còn lại vẫn được hỗ trợ 100% mức đóng BHYT (thời gian hỗ trợ thấp nhất là 1 năm). Ngoài ra, quyết tâm tăng số lượng đối tượng cận nghèo tham gia BHXH, cùng với nguồn hỗ trợ của Trung ương, từ 1-1-2013, UBND tỉnh đã quyết định hỗ trợ thêm 30% mức đóng BHYT cho tất cả đối tượng hộ cận nghèo. Đây là điều kiện thuận lợi để người thuộc hộ cận nghèo tham gia BHYT, góp phần thực hiện mục tiêu công bằng xã hội trong chăm sóc sức khỏe nhân dân và đảm bảo an sinh xã hội. Bà Nguyễn Thị Huyền ở đội 1, Thị trấn Cổ Lễ (Trực Ninh) cho biết: Với người nghèo, cận nghèo, chỉ một lần bệnh nặng, nếu không có BHYT thì có khi mất hết tiền của tích cóp để chi trả viện phí. Nhiều người rất có ý thức, trách nhiệm muốn tham gia BHYT nhưng do điều kiện kinh tế khó khăn chưa thể mua BHYT cho tất cả người trong gia đình. Vì vậy, được hỗ trợ 100% phí BHYT, những người cận nghèo như chúng tôi rất phấn khởi vì xóa được nỗi lo "nhà nghèo bệnh trọng". Với hơn 120 nghìn người cận nghèo, mỗi người được hỗ trợ khoảng 170 nghìn đồng/năm thì mỗi năm tổng kinh phí tỉnh phải chi trả lên tới vài tỷ đồng. Quyết định mang tính “đột phá” này của tỉnh đã góp phần tăng nhanh số người thuộc hộ cận nghèo tham gia BHYT. Đến hết 30-6-2013, toàn tỉnh đã có 124.709 người thuộc hộ cận nghèo tham gia BHYT.
Để giúp người dân nói chung, người thuộc hộ cận nghèo nói riêng hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của chính sách BHYT, công tác vận động, tuyên truyền không chỉ là nhiệm vụ của riêng cơ quan BHXH mà là của chung các ban, ngành, đoàn thể, các địa phương. Bên cạnh đó, ngành BHXH cần tiếp tục thực hiện tốt quy chế phối hợp với ngành Y tế nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh; giám sát chặt chẽ chi phí khám, chữa bệnh; giảm bớt các thủ tục phiền hà, đảm bảo quyền lợi cho người có BHYT. Ngành Y tế cần nâng cấp trang thiết bị, cơ sở hạ tầng cho các trạm y tế xã, phường; nâng cao năng lực chuyên môn và tinh thần, thái độ phục vụ của đội ngũ y, bác sỹ, tạo chuyển biến tích cực trong công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, thu hút được ngày càng nhiều người dân tham gia BHYT./.
Bài và ảnh: Lam Hồng
