 |
Phong trào cải tạo vườn tạp diễn ra ở khắp các địa phương trong tỉnh ta, đặc biệt từ khi 96 xã của tỉnh triển khai thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới. Cây Đinh lăng là một trong những cây thuốc nam chủ lực được chọn trồng để cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy dược phẩm.
Cây Đinh lăng còn gọi là cây Gỏi cá, Nam dương lâm. Tên khoa học Polyscias Fruticosa thuộc họ Ngũ gia bì, cùng họ với Nhân sâm. Đinh lăng thuộc loại cây nhỏ, thân nhẵn, không có gai, cao 0,8-1,5m; lá kép, mọc so le, mép khía có răng cưa, lá có mùi thơm. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ phơi hoặc sấy khô.
Từ lâu, y học cổ truyền đã dùng Đinh lăng dưới dạng thuốc sắc, rượu ngâm hoặc bột khô để chữa chứng ho, đau tức vú, tắc tia sữa, làm lợi sữa, làm thuốc chữa kiết lỵ. Đặc biệt rượu và nước sắc rễ Đinh lăng được dùng để chữa chứng suy nhược cơ thể, làm thuốc bổ tăng lực nên danh y Hải Thượng Lãn Ông đã gọi cây Đinh lăng lá nhỏ là “Cây Sâm của người nghèo”.
Những nghiên cứu về hoá học cho thấy rễ cây Đinh lăng 3 năm tuổi chứa hàm lượng hoạt chất cao trong vỏ như gluxit, saponin triterpenioid, tanin. Bột rễ Đinh lăng chứa 20 axit amin, vitamin nhóm B và các nguyên tố vi lượng khác.
Những nghiên cứu về dược lý học cho thấy nước sắc hay bột rễ Đinh lăng có tác dụng bổ, tăng lực, khôi phục sức khoẻ cơ thể bị suy nhược, kích thích ăn ngon, ngủ tốt, lên cân… Nước sắc, rượu ngâm Đinh lăng lá nhỏ có tác dụng ức chế sự sinh trưởng các vi khuẩn sinh mủ và vi khuẩn đường ruột.
Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu chiết xuất saponin từ cây Đinh lăng bằng cách hoà tan cao rễ đinh lăng vào cồn 960 rồi tủa lại trong aceton, lặp lại quy trình nhiều lần đến khi cân khối lượng không đổi. Thu được kết quả từ 1kg cao rễ Đinh lăng chiết xuất được khoảng hơn 30g saponin toàn phần là hoạt chất chính có tác dụng của Đinh lăng.
Thời vụ trồng vào mùa xuân, đặt hom giống cách nhau 50cm, trồng xong phủ rơm rạ hoặc bèo tây lên mặt luống để giữ ẩm và tạo mùn cho đất tơi xốp. Đinh lăng là loại cây chịu hạn, không ưa đọng nước, phát triển tốt ở vùng đất pha cát, tơi xốp, có độ ẩm trung bình. Có thể tận dụng trên mọi loại địa hình như bờ rào, bờ ao, lối đi lại kể cả dưới tán cây lưu niên;… Trồng 3 năm trở lên mới thu hoạch, 1 sào thu được khoảng 150kg rễ với giá 50.000 đồng/kg thu nhập 7,5 triệu đồng/sào nhưng trên đất tận dụng.
Nếu chúng ta tiếp tục đầu tư, nghiên cứu hoàn thiện quy trình công nghệ chiết xuất những hoạt chất như saponin, acid amin sau đó tổ chức sản xuất theo quy mô công nghiệp sẽ chủ động được nguồn nguyên liệu trong sản xuất dược phẩm phục vụ sức khoẻ cho con người điển hình như hoạt huyết dưỡng não./.
Dược sĩ Phạm Huy Hoàng
