Những năm qua, hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật (KHKT) trong quản lý, dạy và học trong ngành Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) tỉnh ta đã tạo chuyển biến tích cực, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các nhà trường.
 |
| Robot tránh vật cản của học sinh Trường THPT Mỹ Lộc (Mỹ Lộc) tại Ngày hội STEM cụm các trường THPT huyện Mỹ Lộc - Vụ Bản, năm học 2020-2021. |
Các nhà trường đã tổ chức triển khai thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở GD và ĐT về ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong quản lý, dạy, học, kiểm tra, đánh giá bước đầu đạt hiệu quả nhất định. Đến nay, 100% phòng GD và ĐT và các cơ sở giáo dục trên địa bàn thực hiện quản lý hành chính, xử lý hồ sơ công việc trên môi trường mạng. 100% cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục thành thạo ứng dụng CNTT vào công việc, đa số giáo viên biết khai thác, ứng dụng CNTT trong soạn giáo án, giảng dạy và nghiên cứu, trao đổi chuyên môn trên môi trường mạng và khai thác có hiệu quả kho bài giảng E-Learning, dạy học và quản lý bằng phần mềm “Trường học kết nối”. Nhiều nhà trường khai thác có hiệu quả trang thông tin điện tử, website của đơn vị; phần mềm cơ sở dữ liệu ngành, hệ thống thông tin điện tử PCGD-XMC của Bộ GD và ĐT; phần mềm quản lý trường học của Sở GD và ĐT trong việc cập nhật, chuyển tải các dữ liệu, thông tin, văn bản bao gồm cả thông tin kế hoạch hoạt động, thời khóa biểu… đáp ứng yêu cầu nhanh, chính xác và tiết kiệm. Các nhà trường cũng thường xuyên ứng dụng các phần mềm để quản lý có hiệu quả cơ sở vật chất, đội ngũ, tài chính, thư viện tại đơn vị. Với sự chủ động, sáng tạo, không ngừng học tập nâng cao trình độ, đội ngũ nhà giáo còn tích cực nghiên cứu khoa học, vận dụng tri thức và công nghệ mới vào quá trình đổi mới phương thức giảng dạy đã mang lại hiệu quả trong quản lý, giáo dục học sinh theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Với phương châm “Học đi đôi với hành”, bằng những hoạt động cụ thể, thiết thực, các nhà trường đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm, sáng tạo hiệu quả, giúp học sinh thu nhận những kiến thức tốt, đồng thời tăng cường giáo dục đạo đức, lý tưởng kết hợp bồi dưỡng kỹ năng sống nhằm nâng cao năng lực giải quyết vấn đề trong thực tế đời sống của học sinh. Nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo được các nhà trường thực hiện đạt hiệu quả thông qua các hoạt động tập thể, giáo dục ngoài giờ lên lớp, các hoạt động Đoàn, Hội, Đội… đã thu hút đông đảo học sinh tham gia.
Nhằm khuyến khích nhà giáo, học sinh tham gia nghiên cứu KHKT Sở GD và ĐT chỉ đạo, hướng dẫn các nhà trường tổ chức các sân chơi sáng tạo trong học sinh thông qua các Hội thi như: thi KHKT, thi vận dụng kiến thức liên môn giải quyết vấn đề thực tiễn, dạy học theo chủ đề, sáng tạo trên nền tảng CNTT, Sáng tạo kỹ thuật khoa học, tin học văn phòng… Trong 5 năm qua, nhiều sản phẩm, giải pháp sáng tạo kỹ thuật của học sinh được đánh giá và đạt thành tích cao trong các hội thi, cuộc thi như Cuộc thi KHKT, STEM (chương trình giáo dục tập trung vào các môn khoa học công nghệ, kỹ thuật và toán học). Từ năm 2016 đến 2019 có 380 dự án dự thi thuộc các lĩnh vực Toán - Tin học và điều khiển; Kỹ thuật cơ khí - Vật lý; Khoa học xã hội và hành vi; Hóa - sinh - y học - môi trường. Ngày hội STEM và Cuộc thi KHKT cấp tỉnh năm học 2020-2021 có số lượng sản phẩm dự thi nhiều nhất từ trước đến nay với 98 sản phẩm KHKT và 92 sản phẩm STEM. Nổi bật là các đề tài chú trọng vào các vấn đề mang tính thời sự; ứng dụng thực tiễn phục vụ lao động, sản xuất; bảo vệ môi trường như: “Máy rửa tay sát khuẩn tự động, đo nhiệt độ, cảnh báo khi tiếp xúc với người sốt cao” của Trường THCS Nguyễn Hiền (Nam Trực); “Sử dụng rác thải hữu cơ và xốp nuôi sâu gạo nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường và mang lại giá trị kinh tế cho hộ chăn nuôi tại xã Hải Nam” của Trường THPT A Hải Hậu (Hải Hậu); “Thuốc đuổi muỗi từ thảo dược thiên nhiên” của học sinh Trường THCS Yên Hồng (Ý Yên)… Đã có 2 dự án xuất sắc tham dự Cuộc thi KHKT toàn quốc và 1 dự án đạt giải Ba, 1 dự án được trao giải “Triển vọng”. Bên cạnh đó, Sở GD và ĐT cũng chỉ đạo các đơn vị khuyến khích cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên tham gia viết sáng kiến, các giải pháp, đề tài khoa học làm minh chứng cho những đổi mới, sáng tạo. Nhiều sáng kiến, giải pháp được công nhận phạm vi ảnh hưởng trong ngành GD và ĐT, được Hội đồng Khoa học cấp tỉnh công nhận, được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cấp Bằng Lao động sáng tạo… và giành giải cao trong các cuộc thi, hội thi. Tiêu biểu là các sáng kiến, giải pháp “Giải pháp thực hiện phong trào đổi mới sáng tạo trong dạy và học tại huyện Ý Yên” của Trường THPT Tống Văn Trân (Ý Yên), “Nghiên cứu xây dựng mô hình kết cấu công trình bằng công nghệ 3D phục vụ giảng dạy môn học kết cấu thép” của Trường Cao đẳng Xây dựng Nam Định, “Vận dụng phương pháp dạy học dự án môn ngữ Văn ở trường THPT” của Trường THPT Nguyễn Khuyến… đều đạt giải cao tại Hội thi Sáng tạo KHKT tỉnh lần thứ VIII (2020-2021). Bên cạnh kết quả đạt được đã được ghi nhận thì trong hoạt động nghiên cứu KHKT, viết sáng kiến, cải tiến kinh nghiệm trong các đơn vị trường học hiện nay khó khăn là có một bộ phận giáo viên kiến thức thực tiễn chưa nhiều; khả năng, năng lực KHKT của nhiều học sinh còn hạn chế nhất định; việc hỗ trợ kinh phí tổ chức hoạt động nghiên cứu chưa được nhiều... Khắc phục khó khăn này, thời gian tới, ngành GD và ĐT tiếp tục đẩy mạnh tập huấn bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ nhà giáo, hướng dẫn, định hướng cho học sinh trong quá trình triển khai các hoạt động nghiên cứu KHKT trong nhà trường. Khuyến khích lòng đam mê nghiên cứu khoa học của học sinh, nhà giáo; khen thưởng, tôn vinh kịp thời những tập thể, cá nhân có thành tích trong thực hiện phong trào nhằm lan tỏa rộng rãi trong các trường học một cách xứng đáng.
Từ việc đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng KHKT trong các nhà trường của ngành GD và ĐT tỉnh đã mang lại hiệu quả thiết thực góp phần nâng chất lượng giáo dục trong tình hình mới./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
