Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cùng với quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng với sự phát triển bùng nổ của các công nghệ liên ngành, đa ngành, xuyên ngành, máy móc ứng dụng trí tuệ nhân tạo dẫn đến nhu cầu sử dụng nhân lực trình độ cao, máy móc thay cho nhân công giá rẻ, kỹ năng thấp đặt ra nhiều vấn đề về phát triển nhân lực khoa học và công nghệ của tỉnh. Yêu cầu đầu tư phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngày càng trở nên cấp bách.
 |
| Áp dụng hệ thống quản lý sản xuất tinh gọn LEAN tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thắng Lợi, Cụm Công nghiệp An Xá (thành phố Nam Định). |
Những năm qua, thực hiện chủ trương phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ, đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ của tỉnh đã có bước phát triển nhanh về số lượng và chất lượng, đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế - xã hội và khoa học, công nghệ của tỉnh trong giai đoạn mới. Theo thống kê của Sở Khoa học và Công nghệ, chỉ tính riêng nhân lực khoa học và công nghệ thuộc các tổ chức khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh hiện có 562 người, trong đó có 1 phó giáo sư, 12 tiến sĩ, 259 thạc sĩ, 237 đại học và 53 cao đẳng; chia theo lĩnh vực đào tạo thì khoa học kỹ thuật, công nghệ có 293 người và khoa học y, dược có 269 người. Bên cạnh đó, tỉnh đã thu hút các nhà khoa học, công nghệ của các cơ quan Trung ương tham gia có hiệu quả vào việc tư vấn, phản biện, nghiên cứu và đề xuất giải pháp tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong một số vấn đề lớn, quan trọng về khoa học công nghệ; góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thông qua các chương trình, đề tài, dự án. Lực lượng cán bộ khoa học công nghệ tham gia công tác quản lý, lãnh đạo ở các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đã phát huy tốt vai trò và năng lực nâng cao chất lượng, hiệu quả lãnh đạo, quản lý, điều hành, góp phần quan trọng vào sự đổi mới hoạt động của hệ thống chính trị; đảm bảo tính khoa học trong xây dựng, ban hành các quyết sách, hoạch định chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Với sự chủ động, tích cực tham mưu đề xuất của lực lượng khoa học và công nghệ, tỉnh đã ban hành hàng loạt cơ chế chính sách, chiến lược, kế hoạch, phát triển kinh tế - xã hội thiết thực, trong đó nhiều chương trình, đề án, dự án lớn đã và đang được triển khai áp dụng và phát huy hiệu quả thực tiễn. Trong lĩnh vực y tế mạng lưới y tế từ tỉnh đến cơ sở được củng cố, phát triển; đội ngũ cán bộ, nhân viên ngành Y tế được tăng cường về số lượng, từng bước nâng cao về trình độ chuyên môn, góp phần quan trọng đảm bảo chất lượng công tác bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ nhân dân. Tiêu biểu như: Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã thực hiện thành công các kỹ thuật đòi hỏi trình độ khoa học công nghệ cao như thay khớp háng, khớp gối, phẫu thuật u não, cột sống, tán sỏi Laser; Bệnh viện Nhi tỉnh ứng dụng phần mềm “Bệnh viện thông minh” trong công tác quản lý khám, chữa bệnh; Bệnh viện Đa khoa huyện Hải Hậu áp dụng kỹ thuật phẫu thuật kết hợp xương, cắt túi mật, lấy sỏi ống mật chủ, mổ lấy thai lần 2 trở lên, chụp cắt lớp, phẫu thuật nội soi tiêu hoá, chạy thận nhân tạo, xét nghiệm tìm tế bào ung thư… Trong sản xuất nông nghiệp, một số giống cây trồng năng suất, chất lượng cao như các giống lúa Dự hương, M1-NĐ, TBR225, Thiên ưu 111, Kim cương 111; các giống cây rau màu là lạc Trạm dầu 207, khoai tây Đức, bí xanh Thành Nông 1 được đưa vào sản xuất. Xây dựng thành công một số mô hình sản xuất nông sản an toàn theo quy chuẩn VietGAP, GlobalGAP, công nghệ Nhật Bản…
Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, nguồn nhân lực khoa học và công nghệ của tỉnh còn những hạn chế, như: nhân lực khoa học và công nghệ tuy có gia tăng về số lượng và chất lượng nhưng vẫn còn ít, chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Còn thiếu cán bộ đầu ngành, chuyên gia giỏi trong các lĩnh vực công nghệ trình độ cao. Nhân lực khoa học và công nghệ phân bố không đồng đều, cơ cấu, trình độ chưa hợp lý theo vùng, miền và lĩnh vực hoạt động; phần lớn tập trung ở khu vực Nhà nước, thành thị, ở các khu vực tư nhân, doanh nghiệp và nông thôn còn thấp… Tinh thần hợp tác nghiên cứu và kỹ năng làm việc nhóm của lực lượng khoa học và công nghệ còn hạn chế. Một số ngành, địa phương chưa quan tâm, tranh thủ nguồn nhân lực khoa học từ Trung ương. Chính sách thu hút, sử dụng, đãi ngộ cán bộ khoa học và công nghệ chậm được đổi mới, chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao. Một số công trình nghiên cứu vẫn còn hạn chế về chất lượng, hàm lượng khoa học thấp…
Để tạo đột phá trong việc phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, ngành chức năng, cấp ủy, chính quyền các cấp cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp như nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý Nhà nước về khoa học và công nghệ. Xây dựng chiến lược, tầm nhìn dài hạn về công tác tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ, trong đó chú trọng phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đẩy mạnh phát triển nhân lực khoa học và công nghệ qua việc đào tạo, đào tạo lại gắn liền với sử dụng và trọng dụng nhân tài; thực hiện tốt chính sách ưu đãi để nuôi dưỡng tài năng đối với cán bộ khoa học trẻ. Cùng với thực hiện tốt cơ chế, chính sách, cần đẩy mạnh xã hội hóa, huy động có hiệu quả các nguồn lực đầu tư cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ. Tăng cường huy động đầu tư ngoài ngân sách để phát triển tiềm lực, đặc biệt là cơ sở vật chất, kỹ thuật của các tổ chức khoa học và công nghệ, góp phần cải thiện điều kiện làm việc cho nhân lực khoa học và công nghệ, phát huy khả năng sáng tạo của đội ngũ hoạt động khoa học và công nghệ, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa quê hương, đất nước./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
