Để tồn tại trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt với đối thủ không chỉ trong nước mà cả nước ngoài, các doanh nghiệp đồng thời phải giải quyết các vấn đề là tạo ra những sản phẩm tốt nhất, với giá thành cạnh tranh nhất và đưa ra thị trường trong thời gian ngắn nhất. Để giải quyết các vấn đề này, giải pháp then chốt nhất là doanh nghiệp phải có công nghệ, thiết bị hiện đại nhất. Với đặc thù doanh nghiệp chủ yếu quy mô nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ thì liên kết với các cơ sở nghiên cứu khoa học của các viện nghiên cứu, các trường đại học; khai thác, áp dụng các đề tài sáng kiến nghiên cứu khoa học, các sáng chế giải pháp hữu ích... là một giải pháp được coi là phù hợp, có hiệu quả để thúc đẩy phát triển doanh nghiệp trong xu thế chung. Hiện một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã thay đổi quan điểm sản xuất, kinh doanh theo hướng coi trọng việc dành nguồn lực đầu tư cho khoa học công nghệ với tầm nhìn chiến lược dài hạn.
 |
| Lò xử lý rác của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tân Thiên Phú (Xuân Trường). |
Từ năm 2007, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 80/2007/NĐ-CP về doanh nghiệp khoa học và công nghệ, quy định loại hình tổ chức của doanh nghiệp, các cơ chế ưu đãi, vai trò trong nền kinh tế và nền khoa học và công nghệ của quốc gia. Để thúc đẩy phát triển, các doanh nghiệp khoa học và công nghệ được hưởng nhiều ưu đãi, nhất là các chính sách về thuế, đất đai và những chính sách hỗ trợ khác của Nhà nước. Đến nay tỉnh ta có 2 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cường Tân, xã Trực Hùng (Trực Ninh) và Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tân Thiên Phú, xã Xuân Tiến (Xuân Trường). Là doanh nghiệp đầu tiên của tỉnh được chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ năm 2015 trong lĩnh vực nông nghiệp, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cường Tân tập trung đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ; liên kết với các chuyên gia, tổ chức đầu ngành trong lĩnh vực nghiên cứu, chọn tạo và sản xuất lúa lai. Hiện Công ty có quyền sở hữu hợp pháp 2 giống lúa lai là TH3-3 và M1-NĐ; trong đó giống lúa M1-NĐ được hỗ trợ kinh phí từ nguồn phát triển khoa học và công nghệ của tỉnh. Công ty đang liên kết với Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cùng thử nghiệm, sản xuất diện rộng và dự kiến sẽ nhận chuyển giao một số giống lúa lai có chất lượng cao mới như: TH3-7; TH7-2; HQ19; nhóm lúa lai 2 dòng có hương thơm TH 4-6 và TH6-6. Sản phẩm giống lúa TH3-3 của Công ty được cung cấp trên thị trường tại 36 tỉnh, thành phố từ Đắc Lắc trở ra; giống lúa M1-NĐ cung cấp tại các tỉnh miền núi phía Bắc và vùng đồng bằng sông Hồng. Năm 2018, lợi nhuận của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cường Tân đạt trên 2,5 tỷ đồng. Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tân Thiên Phú được chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ năm 2018 trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Được hỗ trợ từ dự án khoa học công nghệ cấp tỉnh năm 2014, Công ty đã chế tạo thành công lò đốt rác thải sinh hoạt LOSIHO có bằng độc quyền sáng chế do Cục Sở hữu Trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp số 17268 góp phần giải quyết “bài toán khó” về xử lý rác thải sinh hoạt ở nông thôn. Sản phẩm lò đốt rác của Công ty được cung cấp trên thị trường tại 15 tỉnh trên cả nước. Năm 2017, Công ty tiếp tục thực hiện Dự án “Tổ hợp xử lý rác thải sinh hoạt tại bãi rác Thị trấn Xuân Trường (Xuân Trường)”, biến bãi rác thải hơn 1ha tồn tại 20 năm trở thành công viên rộng rãi, thu hút khoảng 200 lượt người đến tham quan, vui chơi mỗi ngày. Có thể nói, việc hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ bước đầu đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao khoa học và công nghệ phục vụ sản xuất và đời sống của tỉnh. Tuy nhiên, 2 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ là con số rất nhỏ trên tổng số hơn 8.000 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh, cho thấy việc phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh còn những khó khăn, hạn chế. Nguyên nhân được ngành chức năng chỉ rõ là do các cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương chưa chủ động phối hợp trong hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp tiếp cận về các cơ chế, chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ của Nhà nước. Các doanh nghiệp ở tỉnh ta chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên thiếu các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị; hạn chế về vốn và nhân lực; thiếu các kỹ năng quản lý để thực hiện các hoạt động khoa học công nghệ. Nghị định 80 khi triển khai thực hiện qua hơn chục năm đã bộc lộ những hạn chế, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc chứng minh đáp ứng điều kiện theo quy định. Nhiều nội dung trong đó cũng không còn phù hợp với Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 và các Luật: Doanh nghiệp, Đất đai, Đầu tư đã sửa đổi. Ngay cả doanh nghiệp khoa học và công nghệ được Sở Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận nói trên cũng chưa tiếp cận và thụ hưởng được các cơ chế chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp và tiền thuê đất, tiếp cận nguồn vốn ưu đãi. Trong khi đó, việc đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ luôn chứa nhiều rủi ro và phải có nguồn lực lớn, sẵn sàng đầu tư dài hơi cũng là một trong những nguyên nhân hạn chế động lực đầu tư khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp.
Hiện nay Nghị định 13/2019/NĐ-CP ngày 1-2-2019, có hiệu lực từ 20-3-2019 đã thay thế Nghị định 80. Nghị định 13 đã đơn giản hóa các điều kiện chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ, giảm điều kiện để nhận ưu đãi thuế và giảm thời gian xử lý thủ tục hành chính... Các quy định này đòi hỏi Sở Khoa học và Công nghệ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải nâng cao năng lực thực thi và chịu trách nhiệm cao trong việc thẩm định, cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Nhằm phát triển lực lượng doanh nghiệp khoa học và công nghệ góp phần đẩy mạnh thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và thực hiện Nghị định 13 có hiệu quả, thời gian tới Sở Khoa học và Công nghệ sẽ tiến hành tổ chức khảo sát, phân loại các tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ có tiềm lực phát triển thành doanh nghiệp khoa học và công nghệ; xây dựng cơ sở dữ liệu về việc thành lập, số lượng, tình hình hoạt động và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ; doanh nghiệp khoa học và công nghệ tiềm năng trên địa bàn. Ưu tiên sử dụng các nguồn kinh phí khoa học và công nghệ hỗ trợ các doanh nghiệp khoa học và công nghệ tham gia thực hiện các nhiệm vụ hoàn thiện công nghệ và ứng dụng công nghệ thuộc các lĩnh vực là thế mạnh của tỉnh như: sản xuất giống cây trồng, con nuôi; chế biến nông, lâm, thủy, hải sản; sản xuất thuốc và hóa - dược; cơ khí… Tìm hiểu năng lực và lựa chọn các trường đại học, viện nghiên cứu... trên toàn quốc để kết nối cung cấp các thông tin về công nghệ, kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ cho các doanh nghiệp khoa học và công nghệ của địa phương. Phối hợp với các ngành Thuế, Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng để hướng dẫn hỗ trợ doanh nghiệp khoa học và công nghệ được hưởng các chính sách ưu đãi về miễn giảm thuế, tín dụng, thuê đất. Đưa Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị vào hoạt động trao đổi, giới thiệu, chào bán, tìm hiểu mua công nghệ và sản phẩm. Xây dựng và khai thác các cơ sở dữ liệu thông tin công nghệ, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về việc thành lập, quản lý, điều hành hoạt động của doanh nghiệp khoa học và công nghệ; hướng dẫn các tổ chức, cá nhân về quy trình, thủ tục, điều kiện và các vấn đề liên quan đến việc thành lập doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Dự kiến trong năm 2019, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ hỗ trợ và cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ cho 5-7 doanh nghiệp./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
