Nằm trong chuỗi hoạt động ngoại giao đặc biệt sôi nổi của lãnh đạo phương Tây, Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) đã không thông qua được quyết định lớn nào, dù có sự hiện diện lần đầu tiên trong lịch sử của một tổng thống Mỹ.
 |
| Toàn cảnh Hội nghị Hội đồng châu Âu ở Brussels, Bỉ ngày 24-3-2022. Ảnh: THX/TTXVN |
Chỉ chưa đầy 5 tuần lễ, EU đã phải tổ chức đến 3 cuộc họp thượng đỉnh. Tần suất gặp nhau dày đặc của các nhà lãnh đạo, chưa kể các cuộc điện đàm và các khuôn khổ trao đổi theo nhóm nhỏ giữa nguyên thủ và người đứng đầu chính phủ các nước thành viên, cho thấy sức nóng mà cuộc khủng hoảng Ukraine đang phả sang khắp châu Âu. Đặc biệt, với sự tham dự của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Hội nghị thượng đỉnh EU và những sự kiện khác là màn phô diễn sự gắn kết của phương Tây giữa lúc môi trường an ninh quốc tế đứng trước thách thức rất lớn. Thế nhưng, ngoại trừ việc thông qua bản Định hướng chiến lược, những kết luận của hội nghị vẫn còn tương đối mơ hồ.
Trong thông cáo chung đưa ra sau cuộc họp hai ngày, các nhà lãnh đạo khẳng định “EU sát cánh cùng Ukraine và người dân của nước này, Hội đồng châu Âu tái khẳng định tuyên bố Versailles, ghi nhận xu thế hướng tới châu Âu của Ukraine, như đã thể hiện trong Thỏa thuận liên kết”. Tuy nhiên, từ ngữ mới chỉ đơn giản đề nghị Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra ý kiến về quy trình kết nạp Ukraine “phù hợp với các điều khoản của các hiệp ước”. Không có đột phá nào về chủ đề gai góc này, bởi vì việc “cho ý kiến” chỉ để tỏ thiện chí với quốc gia muốn gia nhập, quy trình này kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng trước khi bắt đầu một giai đoạn đàm phán dài dằng dặc với đầy rẫy những biến số phức tạp.
Một trong những điều đáng tiếc là EU đã không nhất trí được giải pháp để xử lý tình trạng giá năng lượng leo thang thời gian qua, gây ra những tác động lớn. Có thể thấy rõ sự chia rẽ mạnh mẽ trong vấn đề năng lượng. Những ngày gần đây, không khó để nhận thấy cuộc chiến ở Ukraine ngày càng ảnh hưởng rõ hơn đối với đời sống kinh tế - xã hội châu Âu. Không chỉ là hình ảnh dòng người lánh nạn từ Ukraine đổ sang các nước láng giềng, mà sự nhảy múa của giá cả, đặc biệt là giá nhiên liệu, và nỗi lo về nguy cơ thiếu lương thực đang làm cho đa số người dân và doanh nghiệp ở tất cả các nước lo âu. Tây Ban Nha đi đầu vận động EU can thiệp vào giá năng lượng, nhấn mạnh giá khí đốt tăng làm cho giá điện tăng theo. Thủ tướng Tây Ban Nha đe dọa sẽ phủ quyết kết luận của hội nghị nếu không được thỏa mãn. Tuy nhiên, Đức và Hà Lan chống đối kịch liệt, vì cho rằng nếu giá tăng, không có cách nào khác là phải cắt giảm nhu cầu hoặc ngừng mua. EU đã thỏa hiệp vào phút chót, chấp nhận để Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha được áp dụng một số biện pháp tạm thời trái với quy tắc về thị trường điện lực châu Âu nhằm chống lại việc giá điện tăng quá cao.
Trong suốt tuần qua, lãnh đạo nhiều nước liên tục đưa ra những tuyên bố trái ngược về việc cấm vận năng lượng Nga. Đối với Đức, Ba Lan, Đan Mạch, giới hạn đỏ là cấm vận than đá Nga, còn với Hà Lan, dầu mỏ là hàng hóa không thể đụng đến. Kết cục, EU không thể dung hòa lợi ích của tất cả các thành viên và không đưa ra được một quyết định cụ thể.
Từ sau khi nổ ra xung đột ở Ukraine, EU đã phải thanh toán cho Nga gần 17 tỷ euro hóa đơn năng lượng, cao hơn mức bình thường. Một báo cáo của trung tâm nghiên cứu Bruegel (Brussels) dẫn số liệu của Trung tâm quản lý mạng lưới vận chuyển khí đốt châu Âu cho biết trong tuần qua Nga đã bơm sang “lục địa già” 2,6 tỷ mét khối khí đốt, so với 1,7 tỷ tuần đầu tháng 1. Dù đường ống Dòng chảy phương Bắc 2 đã “chết lâm sàng” do bị phương Tây trừng phạt, Dòng chảy phương Bắc 1 đi theo biển Baltic để tránh Ukraine vẫn hoạt động bình thường trong điều kiện xung đột, mỗi ngày vận chuyển 170 triệu mét khối khí.
Những con số khổng lồ đó cho thấy EU đã gặp khó khăn đến chừng nào và buộc phải né tránh đặt ra thời gian biểu cụ thể loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch từ Nga. Trước mắt, Mỹ sẽ tăng nguồn cung khí hóa lỏng sang châu Âu. Trong tuyên bố chung đưa ra ngày 25-3, Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch EC Ursula von der Leyen thông báo Mỹ sẽ cung cấp cho EU ít nhất 15 tỷ mét khối khí hóa lỏng bằng các tàu chở chuyên dụng và có thể cao hơn trong năm 2022. Con số này rất nhỏ bé so với nhập khẩu từ Nga, ước tính khoảng 155 tỷ mét khối mỗi năm. EC đang hết sức cố gắng để tăng cường tiếp cận các nguồn cung khác, từ Australia, Mỹ Latinh cho đến Qatar để tăng khối lượng nhập khẩu khí hóa lỏng lên 50 tỷ mét khối. Về dài hạn, EU sẽ đẩy nhanh triển khai các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, khí methan, đồng thời tăng cường tiết kiệm năng lượng, cắt giảm tiêu thụ. Tuy nhiên, đó là câu chuyện lâu dài, còn ngay lúc này, không ít ý kiến cho rằng bài toán nguồn cung năng lượng đã khiến EU chạm đến giới hạn cuối cùng trong trừng phạt Nga./.
Theo TTXVN
