“Chấm dứt bất bình đẳng. Chấm dứt bệnh AIDS. Chấm dứt các đại dịch” - chủ đề của Ngày Thế giới phòng chống AIDS 1-12 năm nay nêu bật một thực trạng cũng đang là rào cản trong cuộc chiến ứng phó với đại dịch COVID-19, đó là tình trạng bất bình đẳng.
 |
| Xếp hình ruy băng đỏ nhân Ngày Thế giới phòng, chống HIV/AIDS tại Bhubaneswar, Ấn Độ. Ảnh: AFP/TTXVN |
Trong báo cáo năm 2021, đánh dấu 40 năm kể từ khi thế giới ghi nhận các trường hợp HIV đầu tiên, Chương trình phối hợp Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) nhận định cộng đồng quốc tế đang đi chệch hướng trong việc thực hiện cam kết chung để chấm dứt dịch bệnh hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) do virus HIV gây ra vào năm 2030, mà một trong những nguyên nhân chính là vấn đề bất bình đẳng. Nói cách khác, bất bình đẳng chính là rào cản đối với việc thực hiện mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS.
Ngay trong nhan đề “Đương đầu với bất bình đẳng”, báo cáo của UNAIDS cũng đã phản ánh tình cảnh những người có HIV đang bị bỏ lại phía sau. Tình trạng bất bình đẳng đang cản trở người dân tiếp cận các dịch vụ phòng ngừa và điều trị HIV/AIDS. Sự kỳ thị, phân biệt, đối xử liên quan đến HIV cũng tạo thành những “chướng ngại vật” cản trở cơ hội tiếp cận công bằng các dịch vụ y tế, từ xét nghiệm đến điều trị, đối với người có HIV. Bên cạnh đó, đại dịch COVID-19 cũng đã làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng về chăm sóc sức khỏe tồn tại lâu nay.
Các nghiên cứu khoa học chỉ rõ nguy cơ phát triển COVID-19 nghiêm trọng hoặc tử vong ở người có HIV cao hơn 30% so với những người không bị nhiễm HIV. Theo các nghiên cứu từ Anh và Nam Phi, nguy cơ người có HIV tử vong do COVID-19 cao gấp đôi so với người bình thường.
Trong bối cảnh đại dịch kéo dài suốt 2 năm qua, những người có HIV là đối tượng dễ bị tổn thương, phải đối mặt với “mối đe dọa kép” và chính COVID-19 đang khiến cộng đồng quốc tế có nguy cơ “lỡ hẹn” với mục tiêu phát triển bền vững về chấm dứt HIV/AIDS vào năm 2030. Riêng năm 2020, thế giới ghi nhận tới 1,5 triệu ca HIV mới, không đạt mục tiêu đề ra là duy trì số ca HIV mới dưới con số 500 nghìn. Cùng thời gian này, khoảng 680 nghìn người có HIV đã tử vong. Tỷ lệ tỷ vong hàng đầu vẫn là phụ nữ tuổi từ 15-49 tại khu vực châu Phi và những trường hợp mắc mới phần lớn là trẻ em gái tuổi từ 15-19, một thực tế càng thể hiện rõ vấn đề bất bình đẳng.
Báo cáo AIDS năm 2021 của UNAIDS cho thấy đại dịch COVID-19 đang gây ra những tác động đáng lo ngại, nhất là đối với hệ thống y tế của những quốc gia có tỷ lệ người nhiễm HIV cao nhất, khiến việc tiếp cận những dịch vụ liên quan đến AIDS trở nên khó khăn hơn.
Các lệnh phong tỏa và những biện pháp hạn chế khác nhằm phòng chống COVID-19 đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động xét nghiệm HIV ở nhiều quốc gia, ảnh hưởng lớn đến việc chẩn đoán, chuyển tuyến đến các dịch vụ chăm sóc và điều trị ban đầu cho người có nguy cơ phơi nhiễm hoặc có HIV.
UNAIDS cảnh báo nếu không giải quyết được tình trạng bất bình đẳng, thế giới có thể phải chứng kiến 7,7 triệu ca tử vong do AIDS trong vòng 10 năm tới. Và nếu không thể chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030, nhân loại có thể vẫn mắc kẹt trong cuộc khủng hoảng COVID-19 và sẽ không chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với các đại dịch trong tương lai.
Tại hội nghị cấp cao về HIV/AIDS năm 2021 do Đại hội đồng LHQ khóa 75 tổ chức tháng 6 vừa qua với chủ đề “Chấm dứt bất bình đẳng. Chấm dứt AIDS”, Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc Volkan Bozkir nhấn mạnh AIDS là dịch bệnh của bất bình đẳng, nếu muốn đẩy lùi AIDS vào năm 2030 thì bắt buộc phải đẩy lùi bất bình đẳng. Đây vừa là điều kiện, vừa là kết quả của việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững 2030.
Tại hội nghị, các quốc gia thành viên LHQ đã cam kết thực hiện mục tiêu tham vọng là tới năm 2025 giúp 95% người có HIV được tiếp cận các dịch vụ chữa bệnh, giảm số ca lây nhiễm hằng năm xuống dưới 370 nghìn, và giảm số ca tử vong liên quan đến AIDS xuống dưới 250 nghìn; loại bỏ mọi hình thức kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV; Chấm dứt tình trạng bất bình đẳng mà những người sống với HIV, người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV và người bị ảnh hưởng bởi HIV cũng như các cộng đồng đang phải đối mặt; chấm dứt tình trạng bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia liên quan tới vấn đề này…
Trong thông điệp nhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS 2021, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhận định thế giới vẫn có thể chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, nhưng để thực hiện mục tiêu này, cộng đồng quốc tế cần gia tăng các nỗ lực và hành động tập thể. Trong khi đó, phát biểu tại Hội nghị cấp cao về HIV/AIDS tháng 6 vừa qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhắc lại cam kết của Việt Nam, cũng là lời kêu gọi cộng đồng quốc tế, rằng để đạt được mục tiêu 90-90-90 (gồm 90% người có HIV biết được tình trạng bệnh của mình; 90% người có HIV được điều trị ARV; 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virus ở mức thấp) và sắp tới đây là mục tiêu 95-95-95, thế giới cần nỗ lực 100-100-100 và hơn thế nữa. Và hành động khẩn cấp lúc này chính là chấm dứt bất bình đẳng để xóa bỏ những rào cản đối với việc thực hiện mục tiêu chấm dứt bệnh AIDS, từ đó xây dựng khả năng phục hồi khi đối mặt với các đại dịch trong tương lai./.
Theo Báo Tin Tức
