Khủng hoảng vùng Vịnh bùng nổ và người ta thấy trong khi Ngoại trưởng Mỹ Rếch Ti-lơ-sơn đang cố gắng thúc đẩy các bên thương lượng tiến tới giải hòa, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm lại công khai ủng hộ A-rập Xê-út.
Ngày 25-3-2011, chiến đấu cơ Mirage 2000-5 của Không quân Ca-ta đã cất cánh từ căn cứ không quân Su-đa ở Crê-te để giúp thực thi một vùng cấm bay bảo vệ lực lượng nổi dậy bị lực lượng trung thành với lãnh đạo Mô-ha-mét Ca-đa-phi tấn công tại Li-bi. Ca-ta là nước vùng Vịnh đầu tiên giúp đỡ Mỹ trong cuộc xung đột này.
Quân đội Ca-ta đã huấn luyện các đơn vị nổi dậy, cung cấp vũ khí, cùng chiến đấu, trở thành mối liên kết giữa các chỉ huy lực lượng nổi dậy và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), hướng dẫn các chỉ huy quân sự của họ, tích hợp các đơn vị nổi dậy thành một lực lượng thống nhất và dẫn dắt họ tới cuộc tấn công cuối cùng nhằm vào nhóm ủng hộ ông Ca-đa-phi cuối cùng ở Tơ-ri-pô-li.
“Chúng tôi chưa từng phải bắt tay họ. Họ biết họ đang làm gì”, một quan chức cấp cao quân đội Mỹ về hưu nói. Nói một cách đơn giản, theo
Business Insider, khi Mỹ là người dẫn đầu từ phía sau ở Li-bi, thì Ca-ta là người tiên phong trong cuộc chiến. Lầu Năm Góc chưa từng lãng quên sự hỗ trợ của Ca-ta và đó cũng là một trong những lý do vì sao mà Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Giêm Mát-tít đã nỗ lực hết sức để giải quyết những bất đồng giữa Ca-ta và các nước vùng Vịnh.
 |
| Ngoại trưởng Mỹ Rếch Ti-lơ-sơn (phải) và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Giêm Mát-tít. Ảnh: Roi-tơ |
Trên thực tế, Bộ trưởng Quốc phòng Mát-tít đã rất bất ngờ trước động thái của A-rập Xê-út. “Phản ứng đầu tiên của ông ấy là sốc, nhưng ngay sau đó ông ấy lại không tin… Ông ấy cho rằng A-rập Xê-út đã gây ra một cuộc chiến không cần thiết, khi chính quyền A-rập Xê-út nghĩ rằng họ sẽ đưa tất cả các nước vùng Vịnh cùng quan điểm thành lập một mặt trận chung chống lại I-ran”, một quan chức cấp cao quân đội Mỹ đã về hưu nói.
Thời điểm A-rập Xê-út tuyên bố cắt đứt quan hệ với Ca-ta, ông Mát-tít đang ở Xít-ni, Ốt-xtrây-li-a cùng với Ngoại trưởng Mỹ Rếch Ti-lơ-sơn để trấn an những lo ngại về việc Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Pa-ri về chống biến đổi khí hậu.
Ông Mát-tít và ông Ti-lơ-sơn đã gặp gỡ các quan chức Ốt-xtrây-li-a và đưa ra tuyên bố trấn an về các dự định của Mỹ trong cuộc họp báo ngày 5-6 với các Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Ốt-xtrây-li-a. Khi căng thẳng leo thang giữa A-rập Xê-út và Ca-ta được đề cập, Ngoại trưởng Mỹ Ti-lơ-sơn đã miêu tả nó không là gì ngoài “một danh sách ngày càng nhiều những điều khó chịu trong khu vực” và sẽ không làm suy yếu “cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố…”.
Theo
Business Insider, câu trả lời của ông Ti-lơ-sơn được cho là để làm dịu đi những lo ngại về cuộc khủng hoảng vùng Vịnh, đằng sau đó ông Ti-lơ-sơn và Bộ trưởng Quốc phòng Mát-tít đang cố gắng giải quyết những thiệt hại gây ra bởi những hành động của A-rập Xê-út. Hai người đã có cuộc thảo luận ở Xít-ni và đi đến kết luận rằng ông Ti-lơ-sơn sẽ dẫn đầu trong việc giải quyết vấn đề này.
Đó là lý do tại sao 3 ngày sau cuộc họp báo ở Xít-ni, Ngoại trưởng Mỹ Ti-lơ-sơn kêu gọi A-rập Xê-út, UAE, Ba-ranh và Ai Cập giảm nới lỏng các biện pháp trừng phạt nhằm vào Đô-ha và tuyên bố Mỹ ủng hộ nỗ lực hòa giải của Cô-oét.
Vấn đề đối với Ngoại trưởng Ti-lơ-sơn là tuyên bố của ông mâu thuẫn với Tổng thống Đô-nan Trăm. Trong lần xuất hiện tại Vườn Hồng của Nhà Trắng cùng ngày 9-6, ông Trăm đã khiển trách Ca-ta, cho rằng vương quốc này “có truyền thống là một nước tài trợ cho khủng bố ở cấp độ rất cao”. Một trợ lý thân cận của Ngoại trưởng Mỹ cho hay ông Ti-lơ-sơn không chỉ “bị tấn công bởi tuyên bố của ông Trăm” mà còn “vô cùng tức giận vì Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao không thống nhất với nhau”.
Những trợ lý của ông Ti-lơ-sơn tin rằng tác giả thực sự của những tuyên bố của ông Trăm là Đại sứ UAE tại Mỹ Giu-xép An Ô-tây-ba, một người bạn thân của con rể ông Trăm - Gia-rét Cu-xnhơ. Trợ lý thân cận của Ngoại trưởng Ti-lơ-sơn nói: “Rếch (ông Rếch Ti-lơ-sơn) đã nhận ra điều này và kết luận rằng Gia-rét Cu-xnhơ đang điều hành một chính sách đối ngoại thứ hai tại Nhà Trắng. Ô-tây-ba ảnh hưởng tới Gia-rét và Gia-rét ảnh hưởng tới (quyết sách) của ông Trăm. Thực là một mớ hỗn độn”.
Tuyên bố của ông Trăm ngày 9-6 gần như là “giọt nước làm tràn ly” đối với ông Ti-lơ-sơn. Trợ lý thân cận của Ngoại trưởng Mỹ giải thích: “Ông Ti-lơ-sơn quá mệt mỏi. Ông không được chấp thuận bất kỳ đề nghị nào và đang đi vòng quanh thế giới để “giải quyết hậu quả” cho vị tổng thống có cố vấn chính sách đối ngoại là một tay nghiệp dư 36 tuổi”. Tệ hơn nữa, ít nhất là theo quan điểm của ông Ti-lơ-sơn, một quan chức Nhà Trắng đã giải thích sự khác biệt giữa hai tuyên bố - của ông Ti-lơ-sơn và ông Trăm, bằng cách nói với báo chí rằng hãy bỏ qua tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ.
Một quan chức của Nhà Trắng nói với tờ
Washington Post: “Ông Ti-lơ-sơn ban đầu có thể có quan điểm. Sau đó Tổng thống cũng thể hiện quan điểm, và rõ ràng là quan điểm của Tổng thống đã thắng thế”. Hoặc có thể là không. Bởi trong khi tuyên bố ngày 9-6 của ông Trăm cho thấy Mỹ nghiêng về phía A-rập Xê-út và UAE, thì Ngoại trưởng Mỹ Ti-lơ-sơn và Bộ trưởng Quốc phòng Mát-tít nghiêng về phía Ca-ta.
Và dường như họ có lý do chính đáng để làm vậy. “Mỗi lần chúng tôi yêu cầu Ca-ta điều gì họ đều đồng ý, A-rập Xê-út thì không sẵn sàng như vậy… Nó thực sự bắt đầu với sự trợ giúp Mỹ của Ca-ta ở Li-bi, nhưng còn hơn thế nữa. Họ luôn dẫn đầu trong cuộc chiến chống IS. Trong khi A-rập Xê-út thì toàn gây rắc rối - đặc biệt ở Y-ê-men. Y-ê-men đã là một thảm họa, một vết nhơ. Và rồi còn cuộc khủng hoảng này nữa”, quan chức quân đội Mỹ về hưu nhấn mạnh.
Quan điểm này đã được phản ánh trong hành động của ông Mát-tít và Ti-lơ-sơn. Sáu ngày sau tuyên bố chỉ trích Ca-ta của ông Trăm, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ gặp người đồng cấp Ca-ta Kha-lít An Át-ti-a để ký thỏa thuận bán 36 máy bay chiến đấu F-15 cho quốc gia vùng Vịnh này. Thỏa thuận mua bán máy bay chiến đấu cho thấy một tín hiệu quan trọng của ông Mát-tít về việc Mỹ ủng hộ Ca-ta.
Lầu Năm Góc tuyên bố lệnh cấm vận Ca-ta còn cản trở khả năng Mỹ lên kế hoạch hoạt động lâu dài ở vùng Vịnh. Căn cứ không quân An U-đây của Mỹ ở Ca-ta hiện là bộ chỉ huy không kích khủng bố IS. Hơn 11 nghìn quân Mỹ và liên quân đóng ở căn cứ này.
Cùng ngày đó, ông Ti-lơ-sơn nói với Ủy ban Đối ngoại Hạ viện rằng sẽ là một sai lầm khi liệt nhóm Anh em Hồi giáo vào danh sách khủng bố, một trong những lý do chính mà liên minh chống Ca-ta đã đưa ra để cô lập nước láng giềng./.
Theo TTXVN
