Vòng đàm phán thứ 6 - vòng đàm phán cuối cùng về chương trình hạt nhân gây nhiều tranh cãi của I-ran giữa nước này với nhóm P5+1 (gồm 5 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an LHQ là Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức) - vừa khép lại mà không đạt được kết quả như trông đợi.
Diễn ra từ ngày 12-7 tại Viên (Áo), vòng đàm phán này có ý nghĩa hết sức quan trọng khi thời hạn chót vào hôm qua (20-7) là thời điểm kết thúc 6 tháng thực hiện thỏa thuận hạt nhân sơ bộ trước khi đạt được một thỏa thuận toàn diện chương trình hạt nhân I-ran.
Tuy không đạt được một thỏa thuận mới mang tính toàn diện nhưng I-ran và nhóm P5+1 vào ngày cuối cùng đã nhất trí kéo dài thời gian đàm phán thêm 4 tháng. Theo đó, thời hạn chót để đạt được thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân I-ran sẽ lùi từ ngày 20-7 đến ngày 24-11 tới. Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) phụ trách chính sách đối ngoại Ca-dơ-ria Át-tơn trong tuyên bố chung mới nhất với Ngoại trưởng I-ran Mô-ha-mét Gia-va Gia-ríp khẳng định, hai bên đã đạt được tiến triển khi phối hợp thảo luận về nội dung của thỏa thuận hạt nhân. Trong đó, I-ran và các nước phương Tây đã thu hẹp được khoảng cách trong một số vấn đề như lò phản ứng Arak và tăng cường hoạt động thanh sát của LHQ.
 |
| Đại diện của I-ran và nhóm P5+1 tại vòng đàm phán. Ảnh: Internet |
Dẫu vậy, thực tế hai bên vẫn còn tồn tại những khác biệt lớn cần được thảo luận cụ thể trong thời gian sớm nhất để có thể đạt được thỏa thuận toàn diện. Tranh cãi lớn nhất vẫn tồn tại là chương trình làm giàu urani của Tê-hê-ran. I-ran lập luận rằng, họ cần tiếp tục mở rộng quy mô làm giàu urani làm nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân. Tuy nhiên, nhóm P5+1, nhất là Mỹ, lo ngại Tê-hê-ran có thể lợi dụng làm giàu urani để hướng tới sản xuất các nguyên liệu chế tạo bom hạt nhân. Mỹ muốn cắt giảm mạnh việc làm giàu urani ít nhất 20 năm trong khi I-ran lại muốn mở rộng làm giàu ít nhất thêm một thập kỷ. Một vấn đề tranh cãi nữa là trong khi I-ran muốn mọi hạn chế với chương trình hạt nhân của nước này phải được dỡ bỏ sau từ 3 đến 7 năm, tuy nhiên phía Mỹ lại muốn duy trì các biện pháp hạn chế có thể kiểm chứng được này trong hơn một thập kỷ. Cụ thể, Ngoại trưởng Mô-ha-mét Gia-va Gia-ríp đề xuất Tê-hê-ran sẽ hoãn chương trình làm giàu urani cấp độ công nghiệp trong 7 năm và sẽ giữ lại 19.000 máy ly tâm để phục vụ cho hoạt động công nghiệp. Thế nhưng, Mỹ lại cho rằng, việc duy trì số máy ly tâm như vậy là quá nhiều và Oa-sinh-tơn đưa ra con số là không quá 2.000 máy.
Không quá thất vọng trước kết quả không như mong đợi, Ngoại trưởng Mỹ Giôn Ke-ry cho rằng, việc đàm phán đạt được những tiến triển nhất định cũng như triển vọng thành công của tiến trình này đã giúp các bên nhất trí kéo dài thời hạn chót. Thông báo của Nhà Trắng tỏ ra lạc quan khi cho rằng việc triển hạn đàm phán sẽ giúp các bên đạt được thỏa thuận toàn diện. Nhưng, Nhà Trắng cũng một lần nữa khẳng định sẽ không chấp nhận bất cứ thỏa thuận nào không đáp ứng các mục tiêu mà Oa-sinh-tơn đề ra.
Theo những điều khoản mới đạt được trong vòng đàm phán thứ 6 này, trong 4 tháng gia hạn, Oa-sinh-tơn sẽ giải ngân 2,8 tỷ USD từ các nguồn tiền của I-ran đang bị phong tỏa. Đổi lại, I-ran tiếp tục đình chỉ một phần hoạt động hạt nhân và thực thi thêm các biện pháp khác, trong đó có việc chuyển urani đã được làm giàu thành nhiên liệu cho các lò phản ứng. Thế nhưng, Ngoại trưởng Mỹ khẳng định, Tê-hê-ran vẫn không được tiếp cận phần lớn các khoản tiền đang bị phong tỏa và Oa-sinh-tơn vẫn duy trì hầu hết các biện pháp trừng phạt nhằm vào quốc gia Hồi giáo này.
Tiến trình đàm phán để đi đến thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân gây nhiều tranh cãi của I-ran một lần nữa đã lỗi hẹn thời hạn chót. Cuộc triển hạn đàm phán về chương trình hạt nhân I-ran không nằm ngoài dự đoán của giới phân tích khi giữa hai bên vẫn còn những bất đồng lớn trước một thỏa thuận cuối cùng. Nếu mọi hiềm nghi không được hóa giải, cuộc đàm phán cam go nhất trong lịch sử ngoại giao hiện đại của I-ran với các quốc gia phương Tây sẽ không thể hứa hẹn có hồi kết sau 4 tháng tới./.
Theo: HNM
