Ngày 6-12, cựu Tổng thống Nam Phi Nen-xơn Man-đê-la, biểu tượng của cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai đã trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 95. Sự ra đi của "con người huyền thoại" này đã để lại niềm tiếc thương vô hạn của không chỉ nhân dân Nam Phi mà còn của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Nen-xơn Man-đê-la sinh ngày 18-7-1918, trong một gia đình tù trưởng thuộc bộ tộc Thêm-bu. Cụ cố của ông từng là thủ lĩnh của người Thêm-bu ở vùng Tran-xkê-an, nay là tỉnh Đông Kếp. Man-đê-la từng theo học tại nhiều trường đại học ở Nam Phi về các ngành chính trị học, nhân chủng học và luật học, đồng thời tham gia các hoạt động chính trị. Trong thời kỳ sinh viên sôi nổi, ông đã nghiên cứu Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và gia nhập đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC), trở thành thành viên sáng lập của Liên đoàn Thanh niên trực thuộc ANC. Sau khi phái dân tộc chủ nghĩa Afrikaner trong đảng Dân tộc lên nắm quyền năm 1948 và bắt đầu thực hiện chính sách phân biệt chủng tộc A-pác-thai, ông đã nổi lên như một nhà hoạt động chính trị kiệt xuất của ANC và được bầu làm Chủ tịch Đảng bộ tỉnh Tran-xvan lúc bấy giờ. Trong suốt những năm cuối thập niên 40, đầu thập niên 50 của thế kỷ trước, Man-đê-la đại diện ANC phát động hàng loạt hoạt động đấu tranh phản đối chế độ phân biệt chủng tộc. Lấy cảm hứng từ M.Gan-đi, Man-đê-la xác định đường lối đấu tranh bất bạo động. Ông từng bị bắt giam nhiều lần và đến năm 1964, bị chính quyền A-pác-thai kết án tù chung thân vì âm mưu lật đổ chính quyền.
 |
| Người dân Nam Phi tưởng nhớ cựu Tổng thống N.Man-đê-la. Ảnh: Internet |
Dưới ngọn cờ của Man-đê-la, phong trào chống chế độ phân biệt chủng tộc phát triển thành xu thế lớn. Sau 27 năm bị giam cầm tại đảo Rốp-ben, rồi bị chuyển hết nhà tù Pôn-xmo đến Vích-to Ve-xtơ, cuối cùng, dưới sức ép của cộng đồng quốc tế, chính quyền A-pác-thai đã phải trả tự do cho ông vào năm 1990. Được bầu làm Chủ tịch ANC năm 1991, ông đã khôn khéo đàm phán với Tổng thống cuối cùng của chế độ A-pác-thai P.U.Clếch về xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc hà khắc nhất trong lịch sử nhân loại và chuyển giao hòa bình sang chế độ dân chủ đa chủng tộc. Giành thắng lợi vang dội trong cuộc tổng tuyển cử dân chủ đầu tiên trong lịch sử Nam Phi, ANC đã giành lại quyền lãnh đạo đất nước từ người thiểu số da trắng trong suốt ba thế kỷ.
Chiến thắng của Man-đê-la kết thúc cuộc đấu tranh trường kỳ đậm chất anh hùng ca của phong trào Đại hội Dân tộc Phi và các nhóm giải phóng khác, chống lại giới cầm quyền da trắng. Trở thành Tổng thống da đen đầu tiên của nước CH Nam Phi dân chủ ngày 10-5-1994, ông Man-đê-la đã lãnh đạo xây dựng Hiến pháp mới và thiết lập Ủy ban thừa nhận sự thật và hòa giải để điều tra các hoạt động vi phạm nhân quyền trước đó, đồng thời xây dựng các chính sách nhằm thúc đẩy cải cách ruộng đất, đấu tranh chống đói nghèo và phát triển mạng lưới phúc lợi xã hội. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống N.Man-đê-la, Nam Phi từng bước xóa bỏ những tàn tích của thành trì phân biệt chủng tộc, xây dựng một đất nước hiện đại và dân chủ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Man-đê-la gắn với cuộc đấu tranh không mệt mỏi vì khát vọng tự do cho nhân loại. Người đã truyền cảm hứng cho bao thế hệ xuống đường tuần hành chống nạn phân biệt chủng tộc. Lòng can đảm, sự hy sinh cho lý tưởng của ông đã trở thành tấm gương cho các thế hệ người dân châu Phi. Ngay cả khi đối mặt bản án tử hình, ông vẫn nêu cao tinh thần đấu tranh quả cảm với câu nói bất hủ: "Tôi yêu mến lý tưởng về một xã hội dân chủ và tự do, trong đó mọi người dân sống với nhau hòa thuận, có những cơ hội bình đẳng. Đó là lý tưởng mà tôi hy vọng sẽ sống vì nó và đạt được nó. Nhưng nếu cần, tôi cũng sẵn sàng chết vì lý tưởng đó".
N.Man-đê-la đã trở thành biểu tượng vĩ đại của cuộc đấu tranh đòi bình đẳng, công lý, là một trong những chính khách xuất chúng của thế kỷ 20. Ông được tôn vinh như một vị anh hùng, được người dân đất nước "Cầu vồng" trìu mến gọi là "Người cha của dân tộc". Với những cống hiến, ông đã vinh dự được trao hơn 250 giải thưởng cao quý, trong đó có Giải Nô-ben Hòa bình, Huân chương Lê-nin của Liên Xô (trước đây), Huy chương Tự do của Mỹ... Ông trở thành niềm cảm hứng bất tận cho những sáng tác văn học và nghệ thuật. Đã có hàng nghìn cuốn sách và gần một chục bộ phim nói về cuộc đời "con người huyền thoại". Đánh giá cao những cống hiến của ông, tháng 9-2009, Đại Hội đồng LHQ đã chính thức tuyên bố ngày sinh của ông (18-7) hằng năm làm Ngày Quốc tế Man-đê-la.
Đối với nhân dân Việt Nam, N.Man-đê-la là người bạn lớn, là thần tượng của nhiều thế hệ. Ông đã xây đắp mối quan hệ tốt đẹp giữa Việt Nam và Nam Phi. Việt Nam từ lâu đã có mối quan hệ với ANC và Đảng CS Nam Phi, luôn ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân Nam Phi chống chế độ phân biệt chủng tộc do ông N.Man-đê-la sáng lập và lãnh đạo.
N.Man-đê-la đã ra đi, một trái tim lớn đã ngừng đập, nhưng ngọn lửa mà ông thắp lên trong trái tim những con người yêu chuộng hòa bình trên thế giới còn cháy mãi. Lòng can đảm và tinh thần bền bỉ của Man-đê-la sẽ cổ vũ, khích lệ những con người tiến bộ trên thế giới tiếp tục đấu tranh vì hòa bình, tự do, công bằng và dân chủ, xây dựng một thế giới ngày càng tươi đẹp hơn./.
Theo: nhandan.org.vn
