Trong đời sống văn hóa truyền thống dân tộc, Tết Trung thu (rằm tháng 8 âm lịch) là ngày hội lớn của trẻ em, gắn liền với hương vị bánh dẻo, bánh nướng, hình ảnh đèn lồng, đèn ông sao rực rỡ sắc màu, các điệu múa lân - sư hòa cùng tiếng trống “tùng dinh” của đoàn rước đèn trông trăng rộn ràng. Với mục tiêu gìn giữ, duy trì và phát huy nét đẹp văn hóa, đem đến sân chơi lành mạnh, bổ ích cho thanh, thiếu nhi, các hoạt động vui Tết Trung thu ở các địa phương trong tỉnh luôn được các cấp, các ngành, các địa phương quan tâm tổ chức với không khí sôi nổi, vui tươi.
 |
| Nghề làm đèn ông sao truyền thống ở làng Báo Đáp, xã Hồng Quang (Nam Trực). |
Ngay từ cuối tháng 7, các cơ sở làm bánh, đồ chơi Trung thu truyền thống đã tất bật chuẩn bị sản xuất để phục vụ nhu cầu khách hàng. Trên các tuyến phố trung tâm thành phố Nam Định, nhiều cửa hàng bày bán đa dạng các mặt hàng đồ chơi Trung thu hiện đại, kiểu dáng bắt mắt, giá cả phải chăng cùng với nhiều đồ chơi Trung thu làm thủ công truyền thống như: đèn lồng, đèn ông sao, đầu sư tử, trống bỏi, mặt nạ giấy bồi... Đây là những sản phẩm của một số làng nghề truyền thống lâu đời trong tỉnh như: nghề làm đèn ông sao, trống bỏi làng Báo Đáp, xã Hồng Quang (Nam Trực); nghề làm trống da trâu làng Tống Xá, thị trấn Lâm (Ý Yên); nghề nặn tò he làng Hà Dương, xã Hoàng Nam (Nghĩa Hưng), nghề làm đầu lân - sư ở một số phố cổ (thành phố Nam Định).
Làng Báo Đáp, xã Hồng Quang (Nam Trực) nổi tiếng khắp cả nước với nghề làm đèn ông sao. Ở Báo Đáp, đèn ông sao được người dân làm quanh năm nhưng nhộn nhịp nhất là từ tháng 5 đến tháng 8 âm lịch. Cả 7 thôn trong xã, hầu như nhà nào cũng làm đèn. Từ những em nhỏ đến các cụ già đều tham gia thực hiện các công đoạn làm đèn. Trung bình mỗi người có thể làm từ 50-70 chiếc/ngày. Nghề làm đèn ông sao được duy trì, phát triển giúp nhiều hộ dân ở Báo Đáp có thu nhập ổn định; những hộ kinh doanh làm đầu mối thu gom và xuất hàng đi các địa phương trong cả nước có thể thu nhập hàng chục triệu đồng/tháng. Ở làng Tống Xá, thị trấn Lâm (Ý Yên), nghề làm trống da trâu đã trải qua lịch sử phát triển gần 300 năm, được khách hàng gần xa tin tưởng đặt hàng với đủ loại như: trống chèo, trống Trung thu, trống con, trống cái, trống chùa, trống cơm…. Các loại trống cỡ nhỏ, cỡ trung có đường kính từ 10-50cm, trống lớn từ 1-1,5m. Nghề làm trống da trâu Tống Xá có lúc tưởng chừng đã mai một, nhưng với tâm huyết giữ gìn, kế thừa của các nghệ nhân và những người thợ nên nghề được duy trì và ngày càng phát triển trong những năm gần đây. Thực tế, các mặt hàng đồ chơi truyền thống vẫn luôn có sức hấp dẫn riêng; nhiều phụ huynh vẫn có xu hướng chọn cho con mình những sản phẩm đồ chơi Trung thu truyền thống chứa đựng “hồn cốt” và bản sắc dân tộc.
 |
| Học sinh Trường Tiểu học Chu Văn An (thành phố Nam Định) vui Tết Trung thu. |
Cùng với các mặt hàng đồ chơi, thị trường bánh Trung thu cũng rất sôi động. Ngay từ đầu tháng 7 âm lịch, các nhãn hiệu lớn như: Kinh Đô, Hữu Nghị, Hải Hà, Tràng An, Bibica… đã dựng các cửa hàng giới thiệu, bày bán tiếp thị sản phẩm trên khắp các tuyến đường, phố của thành phố Nam Định như: Lê Hồng Phong, Điện Biên, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Trần Phú… Cùng với hương vị thập cẩm truyền thống, bánh dẻo, bánh nướng ngày nay còn có các vị đáp ứng đa dạng sở thích người mua như bánh làm từ nhân đậu xanh, đậu đỏ, trà xanh, sầu riêng, khoai môn, cốm, sữa dừa, phô-mai, hạt điều, hạnh nhân, vừng đen… Giá các sản phẩm dao động từ 50-150 nghìn đồng/chiếc. Tuy nhiên, bánh Trung thu của các hãng bánh kẹo nổi tiếng bán không “chạy” bằng bánh Trung thu truyền thống của các cơ sở làm bánh nổi tiếng ở thành phố Nam Định như: Minh Trang, Quang Hưng, Tân Anh… vì bánh có thương hiệu lâu đời, được sản xuất theo lối cổ truyền, vẫn giữ được hương vị truyền thống, ít sử dụng chất bảo quản, đảm bảo sức khỏe, giá vừa phải phù hợp với túi tiền của các đối tượng người mua, chỉ từ 50-60 nghìn đồng/chiếc. Bánh nướng, bánh dẻo cũng giống như bánh chưng, bánh dầy đều có điểm chung là vỏ bánh bọc lấy các loại nhân (ngũ vị) thể hiện quan niệm âm dương đối đãi, tương hợp, tương sinh, tình cảm gắn bó, bao bọc lẫn nhau. Đây là lý do khiến sản phẩm bánh Trung thu truyền thống của các cơ sở sản xuất tư nhân vẫn luôn là sự lựa chọn của phần đông người dân.
Không khí đón Tết Trung thu đang rộn rã ở khắp các địa phương trong tỉnh. Để chuẩn bị cho Trung thu năm nay, tại các nhà văn hóa, các trường học, khu vui chơi, giải trí, công viên, các tổ chức, cơ sở Đoàn, Đội cũng đang tất bật chuẩn bị chương trình hoạt động đón Tết Trung thu cho thiếu nhi với các chủ đề: “Trung thu nhớ Bác”, “Vầng trăng cổ tích”, “Vui hội đêm rằm”… Các ngành, các địa phương quan tâm chỉ đạo tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa, góp phần giáo dục, lưu truyền nét đẹp văn hóa của Tết Trung thu truyền thống cho thế hệ trẻ. Những năm qua, nhân dịp Tết Trung thu, Bảo tàng tỉnh đã xây dựng chương trình giáo dục với chủ đề “Tìm hiểu về Tết Trung thu xưa và nay”, giúp thanh, thiếu nhi có sân chơi lành mạnh, bổ ích với những hoạt động trải nghiệm thú vị thông qua các trò chơi dân gian, góp phần đưa giá trị văn hóa truyền thống của ngày Tết Trung thu đến với trẻ em và các gia đình. Bảo tàng tỉnh đã phối hợp với các nghệ nhân dân gian làng nghề Báo Đáp, xã Hồng Quang (Nam Trực) tổ chức không gian hoạt động làm các sản phẩm đồ chơi làng nghề truyền thống tại Bảo tàng cho học sinh tham gia, trải nghiệm. Dưới sự giúp đỡ của các nghệ nhân làng nghề, học sinh được tìm hiểu, thục hành làm một số đồ chơi Trung thu truyền thống của người Việt như: đèn ông sao, đèn kéo quân, tò he, đầu sư tử, mặt nạ bồi giấy... Không gian ngập tràn màu sắc của những chiếc đèn lồng, đèn ông sao, cùng các hoạt động giáo dục hấp dẫn này thực sự đã lôi cuốn, thu hút đông các em học sinh và các bậc phụ huynh nhân dịp Tết Trung thu hàng năm và để lại cho các em những ký ức đẹp.
Thực hiện các văn bản chỉ đạo của tỉnh về việc tổ chức các hoạt động vui Tết Trung thu, Tỉnh Đoàn phối hợp với sở, ngành tổ chức hoạt động vui đón Tết Trung thu bảo đảm an toàn, lành mạnh, thiết thực, tiết kiệm, phù hợp với điều kiện, đặc thù của địa phương; chú trọng bảo vệ trẻ em khỏi ảnh hưởng bởi những sản phẩm đồ chơi, trò chơi có tính bạo lực, phản giáo dục, kém chất lượng, độc hại, nguy hiểm, không phù hợp với trẻ em. Trung thu năm nay, sau 2 năm do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 không thể tổ chức các hoạt động vui chơi tập trung, các huyện, thành phố chỉ đạo các trường trung học cơ sở, tiểu học, mầm non tạo điều kiện để các em học sinh tham gia các hoạt động Trại thu tại địa phương. Các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi được tổ chức sôi nổi như: múa lân - sư, rước đèn, giao lưu văn nghệ, thi đấu bóng đá, thi nghi thức Đội, nghe kể chuyện chị Hằng, chú Cuội và phá cỗ Trung thu. Các hoạt động Trại thu được lồng ghép với việc nâng cao chất lượng sinh hoạt Đội; phát động đoàn viên, thanh niên giúp đỡ, ủng hộ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trong dịp Tết Trung thu.
Các chương trình vui Tết Trung thu năm 2022 trên địa bàn tỉnh được tổ chức với những hoạt động sôi nổi, ý nghĩa sẽ tạo sự hứng khởi, động viên tinh thần các em học sinh phấn khởi bước vào năm học mới với những quyết tâm mới./.
Bài và ảnh: Khánh Dũng
