Năm 2019 mô hình Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đi vào hoạt động trên cơ sở hợp nhất 3 đơn vị: Nhà hát Chèo, Đoàn Cải lương và Đoàn Kịch nói. Vượt qua khó khăn ban đầu Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã thực hiện tốt công tác chuyên môn, xây dựng các chương trình nghệ thuật phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh, đồng thời duy trì đều đặn các chương trình lưu diễn phục vụ nhân dân đảm bảo vượt chỉ tiêu, kế hoạch được giao về số lượng buổi biểu diễn, lượt xem. Năm 2019, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã tổ chức 270 buổi biểu diễn trong và ngoài tỉnh, thu hút 50 nghìn lượt người xem, doanh thu đạt 1,7 tỷ đồng. Những nỗ lực của tập thể lãnh đạo, nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã để lại dấu ấn trong lòng công chúng.
 |
| Một cảnh trong vở “Thánh Mẫu” của Đoàn Chèo (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh). |
Liên tục giành nhiều giải thưởng cao tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu Chèo chuyên nghiệp toàn quốc do Bộ VH, TT và DL tổ chức, Đoàn Chèo Nam Định khẳng định được vị thế vững chắc của “Chiếng chèo Nam” sau 60 năm thành lập và phát triển. Với mong muốn chinh phục khán giả bằng sức sống của nghệ thuật chèo cổ, Đoàn Chèo Nam Định đã khôi phục, dàn dựng nhiều trích đoạn chèo cổ; nghiên cứu, bảo tồn nhiều chương trình hát chèo, nhiều làn điệu dân ca vùng đồng bằng Bắc Bộ. Từ năm 2019 đến nay, Đoàn Chèo Nam Định đã xây dựng được một số vở diễn mới như: “Thánh Mẫu”, “Của gia bảo”, “Hỏi vợ”; trong đó vở chèo “Thánh Mẫu” là một trong 2 vở diễn được Đoàn lựa chọn tham gia Liên hoan Nghệ thuật sân khấu Chèo toàn quốc 2019 được tổ chức tại tỉnh Bắc Giang và đã xuất sắc giành 1 Huy chương Bạc vở diễn, 3 Huy chương Vàng, 4 Huy chương Bạc cá nhân và 1 giải nhạc sĩ xuất sắc. Những thành công của Đoàn tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu Chèo toàn quốc trong thời gian gần đây đã phản ánh thực chất quá trình lao động nghệ thuật nghiêm túc, hăng say của các nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công Đoàn Chèo Nam Định. Với tài năng diễn xuất, dàn dựng sân khấu, những tác phẩm đặc sắc của Đoàn Chèo Nam Định không chỉ tạo ấn tượng trong lòng những khán giả yêu nghệ thuật kịch hát dân tộc mà còn được bạn bè đồng nghiệp, các nhà quản lý, giới chuyên môn đánh giá cao. Đoàn Chèo Nam Định tích cực xây dựng dàn kịch mục phong phú, chọn những trích đoạn, vở diễn kinh điển và hiện đại biểu diễn vào các dịp lễ, tết phục vụ nhân dân ở các huyện: Giao Thuỷ, Nghĩa Hưng, Ý Yên, Vụ Bản, Hải Hậu… Ngoài ra, Đoàn Chèo Nam Định còn góp mặt biểu diễn nhiều chương trình nghệ thuật phục vụ các sự kiện văn hóa, chính trị của cả nước như: Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 (tỉnh Nam Định); lễ khai mạc Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (thành phố Hà Nội); lễ khai mạc Tuần “Văn hóa - Du lịch” (tỉnh Bạc Liêu)…
Trước những khó khăn của nghệ thuật sân khấu biểu diễn nói chung, nghệ thuật cải lương nói riêng, Đoàn Cải lương Nam Định vẫn nỗ lực giữ vững định hướng bảo tồn, phát huy vốn cải lương cổ bằng việc kiên trì rèn luyện đội ngũ, đào tạo các thế hệ diễn viên kế cận, tích cực luyện tập, nâng cao chất lượng nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu thông tin và thị hiếu thẩm mỹ của khán giả. Với phương châm “Không chờ khán giả đến mà phải tìm đến khán giả”, Đoàn Cải lương Nam Định đã mở rộng địa bàn biểu diễn, tranh thủ tìm đất diễn ở những vùng bà con còn thiếu thốn các phương tiện giải trí hiện đại tại nhiều tỉnh vùng núi phía Bắc như: Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Yên Bái… Để đáp ứng nhu cầu hưởng thụ nghệ thuật ngày càng cao của công chúng, Đoàn Cải lương Nam Định còn dàn dựng thêm các chương trình ca nhạc kết hợp với vở diễn có chất lượng để thu hút khán giả trẻ tuổi. Thời gian gần đây, bên cạnh các vở diễn đề tài hiện đại như: “Mặt nạ người”, “Giậu mồng tơi gãy dập”, Đoàn đã xây dựng và công diễn thành công nhiều vở diễn đề tài lịch sử Việt Nam như: “Tiếng trống Mê Linh”, “Công chúa Huyền Trân”, “Bên ánh sao khuê”. Các vở diễn mới là minh chứng cho sự nỗ lực, tinh thần lạc quan và tình yêu nghề luôn rực cháy của các diễn viên, nghệ sĩ trong Đoàn. Đoàn Cải lương Nam Định còn tích cực tham gia công tác xã hội thông qua việc biểu diễn tại nhiều trường học trên địa bàn tỉnh, hướng dẫn dàn dựng tiểu phẩm, kỹ năng biểu diễn cho các em học sinh tham gia Hội thi “Sân khấu hóa các tác phẩm văn học”, góp phần đưa sân khấu kịch hát truyền thống vào học đường, giúp học sinh khơi mở tính sáng tạo, khả năng cảm thụ văn chương gắn với các loại hình nghệ thuật sân khấu, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp, tính nhân văn của nghệ thuật cải lương truyền thống.
Với sức trẻ nhiệt huyết, năng động, Đoàn Kịch nói Nam Định cũng để lại nhiều ấn tượng trong lòng công chúng qua các buổi diễn trải dài khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước. Trong hoạt động nghệ thuật, Đoàn Kịch nói Nam Định luôn “xung kích” trong mảng đề tài hiện đại, khai thác các vấn đề nóng bỏng của cuộc sống. Hầu hết các tiết mục của Đoàn dàn dựng đều nhằm vào một bộ phận khán giả với những vấn đề liên quan trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày. Thành công của Đoàn Kịch nói Nam Định trong năm 2019 là đã xây dựng thành công vở diễn mới “Hải âu trắng” - một vở diễn về đề tài công an nhân dân sau thành công của hàng loạt các vở diễn cùng đề tài trước đó như: “Ai là thủ phạm”, “Họa mi lại hót”, “Thành hoàng làng”, “Phía sau vụ án”… Từ các vở diễn, các nghệ sĩ, diễn viên đã đem đến cho người xem cái nhìn toàn diện hơn về cuộc sống, về cuộc “chiến đấu” khốc liệt của các chiến sĩ công an nhân dân trên mặt trận chống tội phạm, tệ nạn xã hội, bảo vệ an ninh Tổ quốc, giữ gìn cuộc sống yên bình của nhân dân.
Xác định công tác tuyển chọn, đào tạo lực lượng diễn viên trẻ kế cận có ý nghĩa quan trọng trong công tác bảo tồn nghệ thuật kịch hát dân tộc của địa phương, được sự chỉ đạo của Sở VH, TT và DL, thời gian qua, các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã phối hợp với Trường Cao đẳng Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Nam Định mở các lớp tuyển chọn, đào tạo lực lượng diễn viên trẻ (bình quân từ 2-3 năm/lớp/bộ môn). Trong quá trình đào tạo, các nghệ sĩ, diễn viên có kinh nghiệm của Nhà hát như các NSƯT: Diệu Hằng, Thanh Hằng, Thùy Linh… và giảng viên chuyên môn của trường cùng tham gia giảng dạy. Các đoàn nghệ thuật đã tuyển chọn được hàng chục diễn viên, nhạc công trẻ, kịp thời bổ sung, thay thế cho lớp diễn viên, nhạc công cao tuổi. Các đoàn nghệ thuật còn lên kế hoạch, phân công cán bộ về các địa phương trong tỉnh tuyển chọn những người có năng khiếu nghệ thuật chèo, cải lương để tuyển dụng đào tạo mang đến cho sân khấu những gương mặt mới tươi trẻ; đào tạo thế hệ kế cận xứng đáng, tiếp nối các nghệ sĩ đi trước để bảo tồn vốn văn nghệ truyền thống của địa phương.
Trước sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông, nghe nhìn hiện đại và sự cạnh tranh khốc liệt của các loại hình giải trí trong cơ chế thị trường, nghệ thuật sân khấu truyền thống đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức như tình trạng thiếu vắng khán giả; việc tiếp cận kịch bản mới, có chất lượng cao còn gặp nhiều khó khăn do kinh phí đầu tư cho dựng vở còn quá thấp so với yêu cầu thực tế; nguồn ngân sách địa phương dành cho hoạt động nghệ thuật biểu diễn còn hạn hẹp. Thời gian tới, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh định hướng đẩy mạnh xã hội hóa tìm kiếm nguồn lực đầu tư để có kịch bản hay nâng cao chất lượng nghệ thuật các vở diễn để thu hút khán giả, tăng doanh thu. Tích cực tham gia các cuộc thi, liên hoan, hội diễn sân khấu nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho đội ngũ diễn viên trẻ. Tập trung tìm tòi, sáng tạo dựng các vở diễn mới có chất lượng cả về nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật, đáp ứng thị hiếu nghệ thuật ngày càng cao của khán giả./.
Bài và ảnh: Khánh Dũng
