Chợ Tết trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam. Trong mưa xuân phơi phới bay, người người đổ về những phiên chợ Tết với một tâm thế rộn ràng, náo nức, người bán, người mua đều vui vẻ chúc nhau năm mới an khang, thịnh vượng. Với mong muốn gìn giữ giá trị văn hóa, tái hiện không gian văn hóa phiên chợ xuân, từ năm 2018, Bảo tàng tỉnh đã tổ chức hoạt động chợ Tết “Một thoáng Thành Nam”.
Sau 2 năm tổ chức chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” được nhiều người đánh giá bài bản về khâu tổ chức, khoa học trong công tác trưng bày, sắp xếp thứ tự các gian hàng… Không khó để nhận ra những tiểu tiết trong khánh tiết đều được quan tâm để nội dung trưng bày chợ Tết được tiếp cận một cách dễ nhất đến người dân. Tại sảnh chính của Bảo tàng tỉnh, triển lãm “Thành Nam xưa” được thiết kế trưng bày dạng pa-nô, giới thiệu một số tư liệu, hình ảnh lịch sử của thành phố gồm Thành cổ, Trường thi, Nam Định phố cổ, Nhà máy Liên hợp Dệt, các hình ảnh sinh hoạt văn hóa của người dân. Có những bậc cao niên sống hàng chục năm ở thành phố Nam Định khi ngắm nhìn những bức ảnh giới thiệu về Thành Nam xưa bỗng xúc động trầm ngâm bởi những hình ảnh gợi nhiều hoài niệm quá khứ… Nhận được nhiều quan tâm của du khách đến chợ Tết Thành Nam là khu trưng bày triển lãm hoa lan và cây bonsai. Thú chơi hoa lan của người Thành Nam có từ thời Trần. Trong những ngày diễn ra chợ Tết “Một thoáng Thành Nam”, các thành viên Hội Hoa địa lan Thành Nam đều “trưng” những tác phẩm hoa đẹp nhất, đặc sắc nhất để du khách thập phương thưởng ngoạn. Nam Định là vùng đất đa nghề với làng cây cảnh Điền Xá, làng nghề gỗ La Xuyên, sơn mài Cát Đằng… thông qua các sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ, trưng bày cây bonsai, du khách tham gia phiên chợ hiểu hơn về giá trị văn hóa, thương hiệu của những làng nghề trong tỉnh. Đặc biệt, tại các phiên chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” Ban tổ chức đều trình diễn các loại hình văn hóa phi vật thể đặc trưng của địa phương như hát Văn, mở cửa cho du khách tham quan trưng bày hiện vật Bảo tàng và các khu chợ bán các sản phẩm ẩm thực đặc trưng của Nam Định như: phở bò, kẹo Sìu Châu, bánh xíu páo, bánh cuốn làng Kênh…
 |
| Du khách tham quan chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” Xuân Kỷ Hợi 2019 tại Bảo tàng tỉnh. |
Hoạt động tâm điểm của chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” là giao lưu, thưởng ngoạn, đấu giá cổ vật do Bảo tàng tỉnh phối hợp với Hội Cổ vật Thiên Trường và Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật tỉnh tổ chức. Tham gia sự kiện, sau khi trưng bày đã có nhiều tập thể, cá nhân tự nguyện hiến tặng các tài liệu, hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh. Đến nay các hội viên của Hội Cổ vật Thiên Trường đã hiến tặng trên 700 cổ vật cho Bảo tàng tỉnh và các Bảo tàng tỉnh Ninh Bình, Thanh Hoá, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam... Trong đó có nhiều bộ sưu tập quý như: Đồ đồng, đồ đất cổ thời kỳ văn hoá Đông Sơn, một trống đồng cỡ lớn thuộc loại cổ vật quý hiếm và các loại gốm cổ Việt Nam thuộc các triều đại Lý, Trần, Lê, Mạc, Nguyễn cùng với các loại đồ cổ của nước ngoài. Số tiền đấu giá các hiện vật trong phiên chợ đều được làm từ thiện, bởi vậy, cuộc “đua” giành quyền sở hữu các món đồ độc, quý thường khép lại bằng nụ cười mãn nguyện của cả người bán và người mua.
Đồng chí Nguyễn Văn Thư, Giám đốc Bảo tàng tỉnh cho biết: Bắt nguồn từ thông lệ tổ chức giao lưu cổ vật đầu xuân và chợ đồ xưa hơn 10 năm qua tại Bảo tàng tỉnh cho thấy đây là sân chơi bổ ích, lành mạnh, tuy nhiên có hạn chế là bó hẹp về hình thức hoạt động và đối tượng tham gia. Bởi vậy, từ năm 2018, Bảo tàng đã phát huy hiệu quả công tác xã hội hóa tổ chức phiên chợ Xuân với mong muốn tái hiện những nét đặc trưng về cuộc sống sinh hoạt và giá trị văn hóa truyền thống của Thành Nam với các phong tục, tập quán giàu bản sắc. Không đặt nặng vấn đề thương mại, chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” được tổ chức với mục đích tạo ra không gian văn hóa truyền thống, giới thiệu một số loại hình di sản tiêu biểu của Nam Định, gắn với mảnh đất Thành Nam xưa. Qua đó, góp phần phục vụ nhu cầu tham quan, thưởng thức và sáng tạo văn hóa của người dân địa phương và du khách trong dịp đón Tết cổ truyền của dân tộc; phát huy, bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch. Thành công lớn nhất của các phiên chợ vừa qua là mời gọi được các nghệ nhân, doanh nghiệp quy tụ tạo dựng một chương trình hoạt động thấm đẫm giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống.
Chuẩn bị cho chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” năm Canh Tý (2020) Bảo tàng tỉnh đã xây dựng ý tưởng tổ chức đường hoa đi bộ đoạn từ Phòng khám Đa khoa Sông Hồng đến Chùa Vọng Cung và đường Cột Cờ - Bảo tàng tỉnh trong khu vực Thành cổ Nam Định. Bên cạnh đó, thời gian tổ chức chợ Tết “Một thoáng Thành Nam năm 2020” sẽ kéo dài, từ mùng 5 đến mùng 8 tháng Giêng và có thêm nhiều nội dung hoạt động mới như biểu diễn rối nước, ca trù, hát xẩm, tăng số lượng các quán ẩm thực đặc trưng của Nam Định. Chợ Tết “Một thoáng Thành Nam” năm 2020 với sự quan tâm của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sự nỗ lực của Bảo tàng tỉnh cùng các nhà tài trợ hứa hẹn sẽ tiếp tục thành công, tạo hiệu ứng văn hóa lan tỏa, góp phần quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống, thúc đẩy du lịch phát triển./.
Bài và ảnh: Viết Dư
