Theo các cụ cao niên ở Thị trấn Cát Thành (Trực Ninh), từ những năm 1960, tiếng hát chèo đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu được của người dân nơi đây. Mỗi khi tiếng trống chèo vang lên ở sân HTX là lúc trẻ em, người già trong xóm tíu tít rủ nhau đi xem. Những đêm diễn không loa đài, không có điện nhưng người dân đều đến kín sân đã tiếp thêm động lực để các diễn viên không chuyên “cháy” hết mình trên sân khấu. Những năm 2000, do điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu diễn viên, đội chèo khi đó hoạt động cầm chừng. Năm 2005, ông Nguyễn Thế Phong là người nặng lòng với nghệ thuật chèo đã đứng lên tái lập đội chèo. Năm 2015 UBND Thị trấn Cát Thành đã ra Quyết định thành lập CLB chèo. Từ đó đến nay vào các buổi chiều chủ nhật hằng tuần, thành viên CLB lại tập hợp để tập luyện những ca cảnh chèo.
 |
| Một buổi sinh hoạt của CLB chèo Thị trấn Cát Thành. |
Chứng kiến một buổi sinh hoạt của CLB, chúng tôi thấy bất ngờ bởi sự bài bản trong khâu tổ chức, từ chuẩn bị âm thanh, đạo cụ đến danh sách tiết mục dàn dựng. Ông Nguyễn Thế Phong, Chủ nhiệm CLB chèo Thị trấn Cát Thành cho biết: Mỗi buổi sinh hoạt của CLB thường kéo dài từ 2-3 giờ với nhiều nội dung như: tập luyện ca cảnh chèo, hát văn, rút kinh nghiệm cho các thành viên trong quá trình biểu diễn… Để CLB hoạt động hiệu quả, Ban chủ nhiệm CLB đề ra mục tiêu mỗi năm phải dàn dựng hai đến ba hoạt cảnh chèo biểu diễn vào các dịp lễ, tết ở địa phương và tham gia hội diễn văn nghệ quần chúng của huyện. Ngoài các trích đoạn chèo cổ, đội còn dàn dựng các hoạt cảnh chèo do thành viên trong đội tự sáng tác có nội dung ca ngợi tình làng nghĩa xóm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Những con người, sự việc trong các tác phẩm đều lấy chất liệu từ cuộc sống thực tế ngay trong làng, xã nên rất sống động. Dàn kịch mục của đội hiện nay khá phong phú, gồm những hoạt cảnh chèo: “Kỷ niệm nghĩa tình”, “Đắng cay một đoạn đời”, “Nghĩa mẹ tình đời”, “Niềm vui trước lúc lên đường”, “Câu chuyện người CCB”, “Con đường làm giàu”… Trong số gần 20 thành viên của CLB, nhiều người đã có hàng chục năm gắn bó với nghệ thuật chèo như các bà: Khánh Vân, Như Hoa, Nguyễn Chanh, Hồng Thanh… Bà Khánh Vân (73 tuổi), là người giàu kinh nghiệm biểu diễn trong CLB chèo Thị trấn Cát Thành. Năm 1960, bà Vân là hạt nhân chính trong đội văn nghệ huyện Trực Ninh. Năm 1992, là thành viên đội văn nghệ xã Cát Thành, bà Vân đại diện cho huyện tham gia hội thi hát ru và giọng hát hay tỉnh Nam Hà lần thứ nhất và đã đạt giải A với tiết mục “Dòng Ninh vọng mãi lời ru”. Năm 1997 tham gia hội diễn nghệ thuật quần chúng toàn tỉnh, bà Vân với vai bà mẹ trong hoạt cảnh chèo “Nghĩa mẹ tình đời” và xuất sắc giành giải A. Năm 1998 tham gia hội diễn nghệ thuật quần chúng toàn tỉnh, bà Vân tiếp tục tỏa sáng với HCB trong vở diễn “Chuyện nhà ông Mắn”. Bà Như Hoa (65 tuổi), ở tổ dân phố Bắc Giang, Thị trấn Cát Thành là diễn viên chính từ thời ở đội văn nghệ xã Trực Thành cũ. Với giọng hát chèo ngọt ngào cùng diễn xuất tự nhiên, có hồn, bà đã được đảm nhận nhiều vai diễn như Thị Kính trong vở chèo cổ “Quan Âm Thị Kính”, Trần Quốc Toản trong vở chèo “Trần Quốc Toản ra quân”… Hiện nay, ngoài việc hướng dẫn kỹ năng biểu diễn cho những thành viên mới, bà Hoa là người đi đầu trong ủng hộ kinh phí, tài trợ các đợt tham gia hội thi, hội diễn của CLB. Ngoài dàn diễn viên gạo cội, CLB chèo Thị trấn Cát Thành còn có dàn nhạc công gồm những tay đàn, tay sáo nổi tiếng trong huyện như các ông: Nguyễn Thế Phong, Đồng Đình Đàn…, ông Nguyễn Thế Phong (61 tuổi), ở tổ dân phố Bắc Lương là Chủ nhiệm CLB. Hiện nay, ông có thể sử dụng được nhiều loại nhạc cụ dân tộc như sáo, đàn thập lục, nhị, trống chèo… Bên cạnh đó, hầu hết các ca cảnh, hoạt cảnh chèo của CLB đều do ông Phong sáng tác và dàn dựng đã đạt giải cao trong các hội thi, hội diễn như: “Niềm vui trước lúc lên đường” (Giải A hội diễn nghệ thuật quần chúng LLVT tỉnh); “Nghĩa mẹ tình đời” (Giải A hội diễn nghệ thuật quần chúng toàn tỉnh) “Chuyện nhà ông Hám” (Giải đặc biệt hội diễn nghệ thuật quần chúng của Hội Nông dân tỉnh tổ chức năm 1998)… Với những đóng góp cho sự phát triển của CLB chèo Thị trấn Cát Thành, năm 2012, ông Phong được Bộ VH, TT và DL tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp VH, TT và DL”. Ở CLB chèo Thị trấn Cát Thành, có những cặp vợ chồng tâm huyết với nghệ thuật chèo như bà Hồng Thanh, vợ ông Nguyễn Thế Phong luôn sát cánh cùng chồng trong các buổi sinh hoạt, biểu diễn và truyền dạy kỹ năng cho các thành viên mới. Vợ chồng bà Như Hoa sẵn sàng bỏ kinh phí để các thành viên trong CLB có điều kiện ăn ở khi tham gia hội diễn. Ngoài nguồn kinh phí được tài trợ, nguồn do hội viên đóng góp, CLB còn nhận nhiều buổi biểu diễn ở các lễ hội ở địa phương để duy trì hoạt động.
Đồng chí Nguyễn Mạnh Trường, Giám đốc Trung tâm VH-TT huyện Trực Ninh cho biết: Hoạt động của CLB chèo Thị trấn Cát Thành đã góp phần làm phong phú các hoạt động văn nghệ trong huyện. Các thành viên trong CLB chèo Thị trấn Cát Thành đều là những hạt nhân tiêu biểu được Trung tâm VH-TT huyện lựa chọn tham gia hội diễn văn nghệ của tỉnh. Thông qua biểu diễn, CLB đã đóng góp tích cực trong việc truyền bá giá trị văn nghệ dân gian, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân địa phương./.
Bài và ảnh: Viết Dư
