Trong quá trình xây dựng NTM, khó khăn chung của các địa phương trong tỉnh là nguồn vốn đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa để hoàn thiện tiêu chí số 6 (cơ sở vật chất văn hóa) và tiêu chí 16 (xóm, TDP đạt danh hiệu văn hóa). Bằng những kinh nghiệm thực tiễn rút ra trong giai đoạn I thực hiện chương trình xây dựng NTM, bước vào giai đoạn II (2016-2020), các cấp ủy Đảng, chính quyền trong tỉnh đã thực hiện tốt phương châm “Người nông dân là chủ thể trong xây dựng NTM”, tập trung huy động các nguồn lực trong dân để xây dựng và khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.
 |
| NVH Xuân Tân (Xuân Trường) là địa điểm luyện tập và biểu diễn của đội văn nghệ xã. |
Với phương châm: “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ”, từ năm 2016 đến nay, toàn tỉnh đã xây mới và cải tạo 42 NVH xã, 84 NVH và khu thể thao thôn, xóm; 183 xã, thị trấn có NVH đạt tiêu chí NTM; 891 làng (thôn, xóm, TDP) được công nhận làng, thôn, xóm, TDP văn hóa. Như vậy toàn tỉnh hiện có 2.845 làng, thôn, xóm, TDP được công nhận văn hóa (đạt 78,2%); tổng số hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa chiếm tỷ lệ 82,3%. Nhiều địa phương đã thực hiện tốt các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM như: Hải Hậu, Xuân Trường, Giao Thủy, Trực Ninh, Nghĩa Hưng… Huyện Trực Ninh cả 21 xã, thị trấn đều hoàn thành các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM. Để thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM, Ban chỉ đạo NTM huyện đã hướng dẫn các xã, thị trấn tham quan, học tập kinh nghiệm, vận dụng các mô hình “Văn hóa - NTM”; rà soát, thống kê, lập danh sách các tập thể, cá nhân có nhiều đóng góp xây dựng NTM và phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” đề nghị UBND huyện khen thưởng. Ủy ban MTTQ huyện và các tổ chức đoàn thể tích cực tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân làm tốt chức năng giám sát cộng đồng, thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” gắn với xây dựng NTM. Ở các xã, thị trấn trong huyện đều phát động phong trào thi đua xây dựng NTM giữa các thôn, xóm. Phát huy vai trò lãnh đạo của chi bộ, trưởng thôn, xóm, các đoàn thể, sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên, các chức sắc tôn giáo, dòng họ trong công tác vận động nhân dân hiến đất, giải phóng mặt bằng, góp công sức, kinh phí xây dựng cải tạo NVH xóm, xây dựng thôn xóm sạch đẹp, văn minh, đoàn kết... Đến nay, 100% xã, thị trấn của huyện có NVH, khu trung tâm văn hóa thể thao; trong đó xây mới, cải tạo 9 NVH, 5 khu thể thao xã; 100% thôn, xóm có NVH phục vụ nhân dân sinh hoạt cộng đồng, trong đó xây mới và nâng cấp 65 NVH và khu thể thao thôn, xóm. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” gắn với xây dựng NTM được phát động, triển khai sâu rộng và được các tầng lớp nhân dân tích cực hưởng ứng. Đến nay, 100% các thôn, xóm trong huyện đã hoàn thành xây dựng hương ước, quy ước phù hợp với tình hình thực tế từng địa phương; 88% thôn, xóm đạt danh hiệu thôn, xóm văn hóa; 85% gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa.
Thực hiện các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM, đến nay huyện Xuân Trường có 218/312 thôn, xóm được UBND tỉnh, UBND huyện công nhận làng, xóm, TDP văn hóa; 81% số hộ trong huyện đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa, trong đó có 111 gia đình văn hóa tiêu biểu được UBND huyện khen thưởng. Để khuyến khích các địa phương sớm hoàn thành tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, huyện ban hành cơ chế hỗ trợ các thôn, xóm, TDP xây dựng NVH với mức năm 2012 là 30 triệu đồng; năm 2013 là 20 triệu đồng; năm 2014 là 15 triệu đồng; năm 2015 là 10 triệu đồng/NVH. Nhiều xã đã hỗ trợ cho các thôn, xóm, TDP xây mới mỗi NVH từ 10 triệu đến 50 triệu đồng. Nhờ vậy, đến nay, 16/20 xã, thị trấn của huyện đã có NVH với sức chứa từ 250 chỗ ngồi trở lên; các địa phương còn lại đang nâng cấp, xây dựng dự kiến hoàn thành trong năm 2017; 278/312 NVH xóm, trong đó 149 thôn, xóm, TDP có NVH đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH, TT và DL... Nhiều địa phương của huyện đã hoàn thành sớm các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM như: Thị trấn Xuân Trường và các xã: Xuân Thượng, Xuân Phương, Xuân Kiên, Xuân Ninh, Xuân Hòa, Xuân Tân… Thành công khi thực hiện các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM của Xuân Trường có vai trò quan trọng của các cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện tới cơ sở. Huyện ủy, UBND huyện đã chỉ đạo các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân xây dựng làng văn hoá, gia đình văn hóa, thiết chế văn hóa. Các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác xã hội hoá các hoạt động xây dựng đời sống văn hoá, huy động sự đóng góp của nhân dân và tranh thủ các nguồn tài trợ để nâng mức đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa; gắn phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội, xây dựng môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh.
Để thực hiện các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM, huyện Giao Thủy đã xây dựng quy định chi tiết về tiêu chí, tiêu chuẩn, trình tự và thủ tục xét công nhận các danh hiệu “Gia đình văn hóa - NTM”, “Xóm, TDP văn hóa - NTM”, “Xã, thị trấn văn hóa - NTM”. Xác định tầm quan trọng của việc xây dựng cơ sở vật chất văn hóa, ngay trong quá trình thực hiện dồn điền đổi thửa, cấp ủy, chính quyền các địa phương đã chỉ đạo ưu tiên dành quỹ đất để xây dựng các thiết chế văn hoá - thể thao xã, thị trấn và NVH, khu thể thao xóm, TDP. Đến nay toàn huyện đã có 18/22 xã, thị trấn xây dựng NVH đáp ứng tiêu chí NTM; 271/332 NVH xóm, TDP được xây dựng và đưa vào sử dụng. Nhiều xã như: Giao Lạc, Giao Châu, Giao An, Giao Hải, Giao Thanh đã ban hành cơ chế khuyến khích xây dựng NVH xóm với mức hỗ trợ từ 50 đến 100 triệu đồng cho một NVH xóm. Thực hiện tiêu chí số 16 trong xây dựng NTM, đến nay toàn huyện có 231/332 khu dân cư được công nhận và công nhận lại danh hiệu “Xóm, TDP văn hóa NTM” đạt tỷ lệ 69,2%, hơn 80% gia đình đạt tiêu chuẩn “Gia đình văn hóa NTM”; 314/332 khu dân cư xây dựng được hương ước xóm, TDP văn hóa NTM; 80% khu dân cư thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, mừng thọ và lễ hội...
Để thực hiện và nâng cao chất lượng các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020, các ngành, các địa phương trong tỉnh cần tiếp tục huy động các nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; trọng tâm là đẩy mạnh xã hội hóa, huy động nguồn lực của các cá nhân, doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động văn hóa, thể thao, đồng thời lồng ghép việc xây dựng các tiêu chí văn hóa NTM với các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội nông thôn. Phát động và tổ chức thực hiện các phong trào thi đua: “Toàn dân chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2016-2020, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”. Sở VH, TT và DL cần quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ văn hóa, thể thao ở cơ sở để khai thác, phát huy hiệu quả hoạt động của các NVH thôn, xóm, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và tham gia sáng tạo văn hóa của nhân dân./.
Bài và ảnh: Viết Dư
