Âm vang nhạc kèn ngày xuân

Ở tỉnh ta, nếu như trước đây nhạc kèn chủ yếu phục vụ các nghi lễ của đồng bào theo đạo Thiên Chúa, thì nay đã mở rộng phạm vi biểu diễn phục vụ các sự kiện chính trị và tham gia vào các hoạt động, sinh hoạt âm nhạc xã hội. Vào dịp đầu năm mới, kỷ niệm các ngày lễ lớn của Đảng, của đất nước hoặc những lễ hội ở các địa phương. Theo thống kê sơ bộ, toàn tỉnh hiện có gần 200 dàn kèn đồng và hơn 400 dàn trống, trắc hỗ trợ, trong đó có nhiều đội kèn mạnh ở các xứ đạo thuộc ở các huyện: Xuân Trường, Giao Thủy, Hải Hậu, Nam Trực, Trực Ninh, Nghĩa Hưng. Về xã Xuân Ninh (Xuân Trường) vào dịp cuối năm, chúng tôi được chứng kiến cảnh những “nghệ sĩ nông dân” sôi nổi trao đổi cách nhấn nhá, nhả hơi của những bản nhạc kèn mới. Hiện nay, đội kèn đồng Xuân Ninh có khoảng 70 người với lực lượng chủ yếu là người thôn Xuân Dục, nhiều gia đình có 3 thế hệ cùng tham gia đội kèn như các ông: Nguyễn Văn Cản, Nguyễn Văn Cát, Nguyễn Văn Tín... Nhiều ca khúc khơi dậy trong người nghe những cảm xúc cách mạng, lòng biết ơn công lao của Đảng, của Bác Hồ kính yêu như “Chào mừng Đảng Cộng sản Việt Nam”, “Ca ngợi Hồ Chủ tịch”. Không chỉ chú trọng đầu tư mua sắm thêm nhạc cụ, soạn những bản nhạc mới có nội dung phù hợp để phục vụ xã hội, đội kèn Xuân Ninh còn quan tâm chăm lo bồi dưỡng, đào tạo thế hệ kế cận tiếp nối. Các lớp nhạc lý do ông Kiểm, ông Cát, ông Viên mở vào dịp hè luôn thu hút đông thanh, thiếu niên đến học... Anh Vũ Văn Thiện, cán bộ văn hóa xã Xuân Ninh cho biết: Đội kèn đồng xã hoạt động sôi nổi nhất vào dịp đầu xuân như ở các lễ mừng thọ, lễ hội ở các di tích trong và ngoài xã, làm phong phú các hoạt động văn nghệ ở địa phương. Thông qua các buổi biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị, các hội diễn văn nghệ quần chúng, các đội kèn ở xã đã khơi dậy lòng tự hào dân tộc, về Đảng, Bác Hồ kính yêu, bồi đắp tình làng nghĩa xóm, động viên nhân dân cùng hướng tới xây dựng quê hương giàu đẹp. Ở làng nghề đúc đồng xã Xuân Tiến (Xuân Trường), ông Đinh Văn Mạnh nổi tiếng là tác giả làm chiếc kèn đồng lớn nhất cả nước với chiều dài 5,5m, loa rộng 1,5m, nặng 300kg. Không chỉ chuyên làm kèn, ông còn là nhạc công tiêu biểu của đội kèn đồng xã Xuân Tiến từng tham dự hội thi nhạc kèn toàn tỉnh. Đến nay, trong hàng chục chiếc kèn của đội, có nhiều chiếc do bàn tay ông Mạnh làm. Ông Mạnh cho biết: Nhạc công ở địa phương đều là những người dân lao động, tối đến lại tụ họp tại nhà văn hóa, các CLB ở các thôn, xóm, sân nhà thờ tập luyện, để thỏa mãn niềm đam mê nhạc kèn. Chuẩn bị biểu diễn dịp Tết Nguyên đán sắp tới, đội đang tập các bài nhạc kèn “Xuân chiến khu”, “Đảng đã cho ta một mùa Xuân”… Huyện Hải Hậu có trên 100 đội kèn đồng, mỗi đội gồm 35 đến 40 nhạc công. Xã Hải Minh có trên 50% đồng bào theo đạo Thiên Chúa. Từ lâu nhạc kèn đã gắn bó mật thiết với đời sống người dân Hải Minh và trở thành loại hình nghệ thuật độc đáo của địa phương. Theo các cụ cao niên, đội kèn đồng đầu tiên của xã được thành lập hàng trăm năm trước, phục vụ các nghi lễ, sinh hoạt tôn giáo ở nhà thờ trong những dịp lễ trọng; ngày nay hoạt động biểu diễn nhạc kèn đã dần mở rộng phục vụ các nhiệm vụ chính trị, văn hoá, xã hội. Tiêu biểu nhất là hoạt động của đội kèn đồng nhà xứ Phạm Pháo với hàng trăm thành viên. Trong đội hiện có khoảng 10 nhạc cụ được sử dụng thường xuyên như kèn Cơ-la-ri-nét, Sắc-xô-phôn, Trum-pét, An-tô Ba-ri-ton và dàn trống… Hiện nay ngoài phục vụ thánh lễ, đội còn phục vụ cả đám cưới, đám tang hay biểu diễn vào dịp tiễn thanh niên địa phương lên đường nhập ngũ. Thời điểm những ngày cuối năm đội đã kín lịch biểu diễn ở các lễ mừng thọ và các hoạt động văn hóa đầu xuân ở địa phương. Xã Hải Tân có 42% đồng bào theo đạo Thiên Chúa, có đội kèn đồng giáo xứ Tứ Trùng với gần 100 thành viên. Đội hoạt động theo phương thức xã hội hóa, tự đóng góp kinh phí mua sắm trang phục, nhạc cụ, tự sáng tác và dàn dựng các chương trình hợp xướng kèn đồng, phục vụ nhiệm vụ chính trị và đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân địa phương. Vào dịp này, đội kèn đồng giáo xứ Tứ Trùng lại hăng say luyện tập những ca khúc như “Hành khúc ngày và đêm”, “Bài ca non sông”… để biểu diễn phục vụ nhân dân trong xã dịp đầu xuân mới. Ở huyện Giao Thủy các đội kèn đồng cũng hoạt động sôi nổi vào dịp Tết. Tiêu biểu như đội kèn đồng nữ Sa Châu, xã Giao Châu; đội kèn đồng giáo họ Lạc Nội, xã Hồng Thuận… Đội kèn đồng nữ Sa Châu được tái lập năm 2009, hiện có 12 thành viên. Ông Vũ Minh Hiển là người trực tiếp giảng dạy các hội viên trong đội kèn đồng từ cách nhận biết các ký âm đến hướng dẫn thực hành. Đến nay đội đã dàn dựng thành công một số chương trình hợp xướng kèn đồng. Năm 2010, đội tham dự liên hoan “Đèn trời” hòa nhạc ở Thành phố Nam Định đạt giải nhì; năm 2011, được mời biểu diễn tại tỉnh Bắc Ninh nhân ngày giỗ tổ Cao Lỗ Vương; năm 2012, tham dự Liên hoan Hội thi nhạc kèn và đồng ca hợp xướng của tỉnh, đội kèn đồng nữ Sa Châu đạt giải ba... Ngoài ra, vào dịp kỷ niệm của Đảng, của đất nước ở địa phương, đều có tiếng kèn đồng của các thành viên đội kèn đồng nữ Sa Châu. Vào dịp lễ hội Chùa Tiên Chưởng, xã Giao Châu, đội kèn đồng nữ Sa Châu cũng tham gia biểu diễn nhiều tiết mục, thể hiện tinh thần đoàn kết lương - giáo. Đội kèn đồng giáo họ Lạc Nội, xã Hồng Thuận có trên 30 thành viên gồm cả nam và nữ; mỗi thành viên tự nguyện đóng góp 10 triệu đồng để mua sắm nhạc cụ, trang phục. Để học thuần thục các bản nhạc, ngoài việc theo thầy học vào các buổi tối, các thành viên còn chủ động tập hợp nhau học vào các ngày cuối tuần. Sau khi nắm vững âm điệu, các thành viên được thực hành từ những bài quen thuộc như: “Quốc ca” đến những bài dài và khó như: “Hát mãi khúc quân hành”, “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng”, “Bác đang cùng chúng cháu hành quân”… đều được đội biểu diễn thành thục, nhịp nhàng. Ở nhiều đội kèn đồng ở các địa phương khác trong tỉnh như: Đội kèn đồng các xã Nghĩa Phong, Nghĩa Sơn (Nghĩa Hưng); đội kèn đồng thôn Chiền, xã Nam Dương (Nam Trực); đội kèn đồng các xã Trực Hùng, Trực Đại (Trực Ninh)… cũng đang hối hả luyện tập các ca khúc phục vụ chương trình khai xuân, mừng thọ đầu xuân trong dịp Tết Đinh Dậu 2017.

 

Mùa xuân đang về, lòng người rộn rã. Trong âm hưởng nhạc kèn, mỗi người như được tiếp thêm sức mạnh để phấn đấu vươn lên hướng tới một năm mới hạnh phúc, an khang./.

 

Bài và ảnh: Viết Dư