Sau 5 năm triển khai chương trình xây dựng NTM (2010-2015), các địa phương trong tỉnh đã tập trung mọi nguồn lực, đặc biệt là huy động sự đóng góp của nhân dân đầu tư phát triển các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; trong đó có hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Trong 5 năm qua, toàn tỉnh đã xây mới và cải tạo 93 NVH, 74 khu thể thao xã, thị trấn (toàn tỉnh hiện có 201 (đạt tỷ lệ 96%) xã, thị trấn có NVH, 85 (đạt tỷ lệ 41%) khu thể thao xã, thị trấn); xây dựng và cải tạo, nâng cấp 658 NVH thôn, xóm theo tiêu chí NTM (toàn tỉnh hiện có 1.990 (tỷ lệ 64%) NVH thôn, xóm đạt chuẩn NTM); có 141 xã, thị trấn (đạt tỷ lệ 67,5%) số xã, thị trấn đạt chuẩn về tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa theo Bộ tiêu chí NTM. Các thiết chế văn hóa ở cơ sở sau khi xây dựng, cải tạo đều đã được khai thác, phát huy hiệu quả hoạt động, đáp ứng nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
Kinh nghiệm thực tiễn rút ra qua 5 năm triển khai việc xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở ở tỉnh ta là: Phát huy vai trò chủ thể của người dân và cộng đồng, thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng thụ”. Trong đó chú trọng động viên khích lệ, tạo phong trào thi đua giữa các hộ, các thôn, xóm, các xã, thị trấn, các tổ chức đoàn thể trong xây dựng thiết chế văn hóa. Từ hướng đi đúng, nhiều địa phương như: Hải Hậu, Giao Thủy, Trực Ninh, Nghĩa Hưng, Vụ Bản, Ý Yên… đã thực hiện hiệu quả công tác xã hội hóa trong xây dựng các thiết chế văn hóa. Huyện Hải Hậu là một trong 5 địa phương đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn NTM (năm 2015), trong đó việc xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa được Huyện ủy, UBND huyện quan tâm chỉ đạo, các cấp uỷ, chính quyền địa phương trong huyện đã phát huy vai trò chủ thể của người dân và cộng đồng thôn, xóm trong xây dựng thiết chế văn hóa. Các địa phương trong huyện đã phát huy quyền làm chủ của người dân trong việc đóng góp ý kiến vào đề án, kế hoạch xây dựng NVH, khu vui chơi, sinh hoạt TDTT, của địa phương, tham gia lựa chọn những công việc cần làm trước và mức đóng góp phù hợp với nhu cầu, điều kiện thực tế của địa phương. Bằng cơ chế cấp uỷ chỉ đạo, chính quyền quy hoạch, cấp đất, nhân dân trong xóm đóng góp xây dựng và con em xa quê ủng hộ kinh phí, đến nay, toàn huyện đã có 540/546 xóm, tổ dân phố có NVH. Đa số các NVH xóm đều đảm bảo diện tích trên 500m
2, sân thể thao, trang thiết bị, mua sắm bàn ghế, thiết bị âm thanh, vi tính nối mạng internet, tủ sách. Nhiều NVH xóm được xây dựng với kinh phí từ 350 đến trên 500 triệu đồng… Ở huyện Nghĩa Hưng, trong phân nhóm các công trình kết cấu hạ tầng xây dựng NTM của huyện, các công trình NVH, trung tâm văn hóa - thể thao xã… thuộc nhóm 1, phục vụ lợi ích cộng đồng do ngân sách Nhà nước các cấp đảm nhiệm. Công trình NVH thôn thuộc nhóm 2 do thôn, xóm quản lý, Nhà nước hỗ trợ không quá 50% kinh phí xây dựng, còn lại do nhân dân đóng góp. Từ định hướng đó, các cấp ủy Đảng, chính quyền trong huyện đã tập trung chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu, tự giác tham gia đóng góp công sức, tiền của xây dựng NVH. Đến nay, 247/293 thôn, xóm trong huyện có NVH. Phần lớn các NVH thôn, xóm đều có sân cầu lông, bóng chuyền để người dân tập luyện TDTT. Nhiều địa phương như: Thị trấn Quỹ Nhất, Liễu Đề, các xã: Nghĩa Thắng, Nghĩa Phong, Nghĩa Lợi, Nghĩa Sơn, Nghĩa Minh, Nghĩa Hồng… làm tốt công tác xã hội hoá xây dựng NVH thôn, xóm, tổ dân phố.
 |
| NVH xóm 4, xã Hải Bắc (Hải Hậu) thường xuyên thu hút người dân tập luyện TDTT. |
Cùng với việc hỗ trợ và huy động các nguồn lực đầu tư, xây dựng cải tạo các thiết chế văn hóa cơ sở, các địa phương đã có nhiều giải pháp tăng cường quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả các thiết chế văn hóa. Theo số liệu thống kê của Sở VH, TT và DL, đến nay tỷ lệ người dân tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ thường xuyên đạt 48,5%; 30% dân số tham gia các hoạt động thể thao thường xuyên, 49,2% trẻ em tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí tại các NVH, số gia đình thể thao là 18,7%. Ở huyện Ý Yên việc đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa đã tạo thuận lợi để phát triển các CLB văn nghệ quần chúng (271/419 thôn, xóm có NVH). Toàn huyện hiện có trên 50 tốp, đội văn nghệ ở 32 xã, thị trấn; trong đó có 3 CLB văn hóa, văn nghệ được thành lập dưới sự quản lý của Trung tâm VH-TT-TT huyện gồm: CLB chèo Yên Phong, CLB dân ca Thị trấn Lâm, CLB chèo Yên Xá… Ở huyện Hải Hậu, 98% số NVH xóm được trang bị tủ sách với đa dạng các loại sách thuộc các lĩnh vực pháp luật, kinh tế, văn hóa, nông nghiệp. Kinh phí xây dựng các tủ sách phần lớn do nhân dân đóng góp, tiêu biểu như NVH xóm 4, xã Hải Bắc có tủ sách với trên 1.000 bản sách và các loại báo, tạp chí, trong đó có nhiều loại sách kỹ thuật phục vụ sản xuất nông nghiệp. Xã Hải Chính có 10 NVH xóm đảm bảo diện tích từ 500-700m
2, các tủ sách tại các NVH luôn duy trì về số lượng và chất lượng để phục vụ nhu cầu đọc sách của người dân. Huyện Vụ Bản hiện có 191/223 thôn, xóm có NVH. Ở hầu hết các NVH thôn, xóm đều thành lập CLB TDTT thu hút đông đảo nhân dân tham gia tập luyện các môn thể thao: bóng đá, bóng chuyền, thể dục dưỡng sinh, cầu lông, võ thuật, cờ tướng... Từ việc duy trì và phát triển phong trào văn nghệ ở các thôn, xóm, hằng năm huyện đều tổ chức hội diễn văn nghệ quần chúng, thu hút đông đảo các đội văn nghệ ở các địa phương tham gia. Thông qua hoạt động văn nghệ, huyện đã lồng ghép tuyên truyền các nội dung của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, phong trào xây dựng NTM... Từ các mô hình trên cho thấy, việc huy động sức dân trong xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa ở tỉnh ta đã bước đầu đạt kết quả và mục tiêu đề ra trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở theo tiêu chí NTM.
Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, mục tiêu xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020, các ngành, các địa phương trong tỉnh cần tích cực huy động các nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; trọng tâm là thực hiện chính sách khuyến khích xã hội hóa và tạo điều kiện để các cá nhân, tổ chức doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí; đồng thời lồng ghép việc xây dựng các tiêu chí văn hóa NTM với các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội nông thôn. Ngành VH, TT và DL cần quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ văn hóa, thể thao ở cơ sở để hướng dẫn, phát huy hiệu quả hoạt động của các NVH thôn, xóm, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và tham gia sáng tạo văn hóa của nhân dân./.
Bài và ảnh:
Viết Dư
