Những ngày nghỉ cuối tuần, khi cả nhà sum họp vui vầy, đông đủ, mẹ thường ra chợ sớm, tìm mua những thức ăn dân dã của mấy bà, mấy chị mang từ dưới quê lên. Khi thì mấy bó rau lang vừa hái còn xanh mướt, tươi non, khi mớ tôm chà càng bám rêu xanh đen hãy còn nhảy tanh tách, khi thì mẻ hến vàng suộm vừa cào từ dưới sông lên. Mỗi món ăn mẹ chăm chút cho các con đều chan chứa biết bao tình cảm với quê hương, nguồn cội.
 |
| Ảnh: Internet |
Dọc con sông Chanh quanh năm bồi lắng phù sa màu mỡ chảy qua làng tôi ngày trước, họ hàng nhà trai, hến sinh sôi nhiều vô kể, là nguồn thức ăn ngon và bổ dưỡng đã nuôi lớn bao thế hệ trong làng. Mùa nước cạn, cứ cách một quãng sông lại thấp thoáng bóng nón trắng của mấy phụ nữ lam lũ đang mò trai, hến ven bờ. Những khi nước lớn, không thể dầm mình xuống sông để mò, người dân quê tôi lại chế tạo ra dụng cụ làm bằng chiếc sào tre dài buộc cái vợt để cào những con hến sống trong lớp bùn non dưới đáy sông. Chỉ việc ngồi trên chiếc thuyền lá cần mẫn bơi dọc sông hoặc đứng trên bờ, lùa chiếc sào tre xuống sát đáy sao cho chiếc vợt lưới chạm mặt bùn rồi kéo rê một đoạn, lúc nhấc vợt lên là được cả một mẻ hến. Nghe thì có vẻ đơn giản vậy, nhưng thường cánh đàn ông hoặc các chị phụ nữ khỏe mạnh mới đủ sức cào hến cả buổi. Bọn trẻ con mỗi khi theo người lớn ra sông cào hến, trong lúc chờ đợi lại bày ra bao trò để nghịch. Chúng tôi nhặt những hòn đá mỏng ném thia lia trên mặt sông, tìm cỏ gà thi chọi hoặc ngắt lá phi lao câu công cống trên bờ đê. Cho đến khi nghe tiếng mẹ gọi, cả bọn mới chạy ào đến, xúm xung quanh chậu hến vừa cào được để nhặt giúp mẹ những viên sỏi và rác rưởi bị lẫn vào. Những con hến chỉ to bằng đầu ngón tay cái nhưng căng phồng, vỏ mỏng tang, màu vàng xanh óng ánh. Sau khi đãi sạch đất cát ngay dưới bến sông, các mẹ dành phần nhiều mang ra chợ bán, còn lại cho các con đem về. Những con hến sông rất béo, khi luộc lên ruột đầy ắp và trắng giòn, thịt ngọt đậm. Hôm ấy, cả nhà lại xúm xít bên nhau chế biến mấy món ngon từ hến. Hến xào rau bắp cải, xào lá hẹ, nấu canh chua với mẻ, món nào cũng thơm thảo, ngọt lành. Đặc biệt, món cháo nóng hổi nấu bằng nước hến luộc, thịt hến xào hành mỡ, bên trên rắc một ít thì là, hành hoa, rau răm thái nhỏ và hạt tiêu xay, vừa ăn vừa xuýt xoa trong những ngày đông lạnh giá thật đậm đà, khó quên.
Con sông Chanh vẫn êm đềm chảy qua làng tôi, nhưng nước sông giờ đây không còn trong xanh như trước. Làng quê ven sông cũng đổi thay nhiều, chẳng còn mấy ai đi cào hến như thuở còn lam lũ nhưng những món ăn đậm chất thôn quê ngày ấy vẫn rất gần gũi trong lòng những người con xa quê./.
Lam Hồng
