Cách mạng Tháng Tám - 1945 thành công cùng với sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ngày mồng 2-9 đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam - kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Sự kiện lịch sử trọng đại long trời lở đất này đã thay đổi căn bản vị thế của đất nước ta trên trường quốc tế, đưa nhân dân ta từ chỗ bị áp bức, bóc lột trở thành chủ nhân của đất nước. Giữa không khí vui mừng trào dâng khôn xiết đó, ngay lập tức rất nhiều bài thơ đã nhanh chóng được ra đời nhằm thể hiện niềm hạnh phúc lớn lao của toàn dân tộc và ca ngợi đất nước, ca ngợi cách mạng với một tinh thần phơi phới, hân hoan.
Trong số đông đảo các nhà thơ xuống đường cuốn theo dòng cảm xúc của mùa thu lịch sử đó, Tố Hữu vẫn luôn là lá cờ đầu của nền thơ ca cách mạng. Lúc ấy, ông cùng với Trần Huy Liệu được phân công nhiệm vụ vào Huế để thay mặt cách mạng tiếp nhận chính quyền từ tay Vua Bảo Đại. Chính vì vậy, Tố Hữu càng hiểu ý nghĩa hết sức to lớn của cuộc Cách mạng Tháng Tám khi ông được tận mắt chứng kiến nền quân chủ tồn tại hàng nghìn năm đã sụp đổ và xiềng xích của chế độ thực dân nửa phong kiến bị đập tan ở ngay dưới chân mình. Nhà thơ cùng hoà vào niềm vui triều dâng thác lũ của dòng người cuồn cuộn giữa không gian của Huế tháng Tám tràn ngập cờ đỏ sao vàng tung bay trong luồng gió cách mạng. Niềm hạnh phúc lớn mà cả dân tộc đợi chờ bao năm, bị kìm nén quá lâu nay được dịp thổi bùng lên thật mạnh mẽ, khiến ai cũng hồ hởi, say sưa:
Gió ơi gió! Hãy làm giông làm tố
Cuốn tung lên cờ đỏ máu thơm tươi
Vàng vàng bay, đẹp quá, sao sao ơi!
Ta ngã vật trong dòng người cuộn thác…
Giữa khí thế tưng bừng, sục sôi mà vô cùng xúc động đó, dường như mỗi ngọn núi, con sông đều thấy mình trẻ lại, rũ bỏ dáng vẻ trầm mặc, u uẩn nghìn năm mà vươn dậy bay lên sống cuộc đời mới. Mỗi người dân Việt Nam như được sinh ra một lần nữa. Nhưng để có cuộc “hoài thai cuộc đời” này thì phải trải qua bao đau thương, hy sinh và gian lao mới thấy được tương lai tươi sáng. Chính vì vậy, ai cũng dâng dâng niềm xúc động:
Hãy bay lên sông núi của ta ơi
Nước mắt ta trào húp mí tràn môi
Cổ ta ré trăm trận cười, trận khóc
Ta ôm nhau, hôn nhau từng mái tóc
Hả hê chưa, ai bịt được mồm ta
Ta thét huyên thuyên, ta chạy khắp nhà
Ai dám cấm ta say, say thần thánh
Ngực lép bốn nghìn năm,
trưa nay cơn gió mạnh
Thổi phồng lên. Tim bỗng hoá mặt trời.
(Huế tháng Tám)
 |
Cách mạng Tháng Tám - 1945 như ánh bình minh rực rỡ soi rọi khắp núi sông, xua tan đi cái giá lạnh của đêm trường nô lệ, làm thay đổi cuộc đời của mọi người dân Việt nói chung và thay đổi “ngòi bút” của mỗi nhà thơ nói riêng. Trước đó, Xuân Diệu là nhà thơ tiêu biểu của dòng thơ ca lãng mạn, luôn đề cao cái tôi cá nhân chật hẹp với giọng ca uỷ mị, sướt mướt cùng những thi ảnh quen thuộc như: tôi với người yêu, chàng và nàng, anh và em, nét mi, khoé mắt, mái tóc dài… Nhưng khi được đón nhận luồng gió của cách mạng, Xuân Diệu đã hồ hởi cùng toàn dân tộc cuốn theo cờ đỏ sao vàng và cùng hát lên khúc tráng ca Ngọn quốc kỳ thật hào sảng, say mê. Cách mạng Tháng Tám đã tác động mạnh mẽ đến mọi góc khuất trong tâm hồn, trong lý trí làm thay đổi nhận thức, thay đổi thế giới quan của Xuân Diệu giúp những câu thơ của ông được “lột xác”, mang một dáng vóc mới cùng một khẩu khí mới:
Việt Nam! Việt Nam! Cờ đỏ sao vàng!
Những ngực nén hít thở ngày độc lập!
Nghìn lực mới bốn phương lên tới tấp
Nếp cờ bay chen vỗ sóng bài ca…
Chỉ khi có Cách mạng Tháng Tám thì trong thơ Xuân Diệu mới thấy sự xuất hiện của những con người cần lao, lầm than như: chị bán củi, anh kéo xe, em bé đánh giày… Những con người ấy vốn đã mang sẵn trong mình tinh thần cách mạng, nay mới được bùng ra, vươn dậy. Họ đều phấn khởi, tích cực góp phần của mình để làm lên thắng lợi của cách mạng, làm lên một Việt Nam tươi thắm màu cờ đỏ sao vàng:
Chị bán củi ra thị thành đón lấy
Anh kéo xe làm giấy dán trên mui
Em bé con hì hục cố pha mùi
Ông lão đón mớ lửa hồng vào dạ
Có mấy bữa mà Việt Nam thắm cả
Máu nén lâu từ ấy đã bùng ra
Những túp lều xơ xác cũng ra hoa
Những gốc cũ nảy một chồi sống mới
Cả anh dũng đã tưng bừng trở lại
Một trăm năm tan tác tựa mù sương…
(Ngọn quốc kỳ)
Ngọn quốc kỳ biểu tượng của cách mạng, có một sức mạnh kỳ diệu, làm hồi sinh mọi sự sống và khai sinh trong mỗi tâm hồn một nguồn cảm xúc mới - cảm xúc cách mạng. Và hình ảnh thiêng liêng đó đã xua tan một thế kỷ u ám sương mù để hiện ra khuôn mặt Việt Nam tươi sáng, tràn đầy sức trẻ. Với Xuân Diệu, từ chỗ đang mơ màng, mộng mị trong cái tôi lãng mạn bế tắc, ông đã bừng tỉnh, nhập thân vào đời sống mới, hát lên những ước vọng của nhân dân trong đấu tranh và dâng hiến:
Càng đấu tranh vàng mới lại vàng ra
Có nung nấu, đỏ mới càng đỏ riết
Theo cờ gọi, những con dân đất Việt
Dâng máu xương không tiếc với sơn hà
(Ngọn quốc kỳ)
Tổng khởi nghĩa liên tiếp giành thắng lợi trên cả nước, giúp cho cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công nhanh chóng. Để khẳng định quyền độc lập, tự do chính đáng của dân tộc mình trước toàn thế giới, ngày mồng 2-9-1945, giữa Quảng trường Ba Đình vàng tươi sắc nắng, tràn ngập cờ đỏ sao vàng và hoa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt cho đồng bào cả nước, trịnh trọng đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà:
Hôm nay sáng mồng 2 tháng 9
Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình
Muôn triệu tim chờ, chim cũng nín
Bỗng vang lên tiếng nói ân tình…
(Sáng mồng 2 tháng 9 - Tố Hữu)
Đó là ngày hội ngộ của núi sông, ngày đoàn tụ của cả dân tộc. Lời của Người là lời của độc lập, tự do, lời của ấm no, hạnh phúc. Dân tộc Việt Nam đã mong đợi phút giây thiêng liêng này đã bao năm nên ai cũng hồi hộp, rưng rưng nước mắt. Giữa không khí trang nghiêm và xúc động đó, nhà thơ Tố Hữu cảm nhận:
Trời bỗng xanh hơn, nắng chói loà
Ta nhìn lên Bác, Bác nhìn ta
Bốn phương chắc cũng nhìn ta đó
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà !…
Đất nước Việt Nam đã bước sang một trang sử mới tươi sáng hơn. Cả nước đều hướng về Bác và ánh mắt của Người nhìn thấu khắp non sông. Và bốn biển năm châu đều ngưỡng vọng hướng về Việt Nam. Tất cả cùng sung sướng reo lên: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà!… Đó là lời khẳng định thành quả quan trọng nhất của Cách mạng Tháng Tám - 1945, khẳng định niềm hạnh phúc lớn lao của toàn dân tộc…
Đã 70 năm trôi qua, mỗi lần đọc lại Huế tháng Tám, Ngọn quốc kỳ và nhiều bài thơ khác ra đời giữa mùa thu lịch sử năm 1945, chúng ta lại được sống trong không khí tưng bừng, phấn khởi của những ngày Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Tinh thần cách mạng, hào khí cách mạng sống mãi trong trái tim mỗi người Việt Nam. Mỗi độ thu về, chúng ta lại bồi hồi được đi dưới bóng cờ đỏ sao vàng phấp phới tung bay giữa bầu trời trong xanh nắng vàng rực rỡ…
Trần Văn Lợi
