 |
| Ảnh: Internet |
Đã thành tục lệ, cứ vào khoảng giữa tháng Chạp trở đi, người dân quê lại tất bật với việc tát ao bắt cá, chuẩn bị nguồn thực phẩm cho những ngày Tết. Cái ngày chưa có máy bơm phải dùng gầu sòng, nhà nào tát ao là bà con hàng xóm tập trung đến giúp, đông vui như hội. Nhà tôi có chiếc ao to nhất xóm, quanh bờ rợp bóng các loại cây ăn quả. Ao ăn thông với một dòng sông nhỏ nên nước bốn mùa trong xanh, mát lịm. Mỗi dịp vét ao, từ đêm các bạn của chị tôi đã tụ tập đông đủ, vừa đổi nhau tát nước, vừa hát hò đối đáp rộn cả xóm. Sáng sớm, khi trời còn mù sương, mọi người đã đổ ra bờ ao, tay xô tay chậu sẵn sàng. Lúc này, nước đã cạn rộc gần tới đáy, trơ dần lớp bùn đen đặc quánh. Bọn trẻ chúng tôi ngồi túm tụm bên bờ ao chờ “hôi” cá, hò hét ầm ĩ cổ vũ người lớn. Cá mùa đông con nào con nấy đều béo chắc. Những con cá trắm cỏ nổi cả sống lưng lên mặt nước, sau một hồi vùng vẫy đã bị bố tôi tóm gọn, cho vào thùng nước úp chiếc nơm lên trên. Bọn cá trê, cá chuối mình tròn lẳn, trơn nhẫy cố rúc sâu vào bùn để trốn cũng không thoát được bàn tay chắc khỏe, nhanh nhẹn của bố và mấy anh trai làng. Tháng Chạp trời lạnh cóng, nhưng khi được phép của bố mẹ, tôi và lũ trẻ trong xóm chẳng còn thấy rét buốt, nhảy ào xuống ao hôi cá. Mặc dù chỉ bắt được mấy con diếc, con rô be bé, mặt mũi quần áo chân tay thì lấm lem bùn đất song đứa nào cũng cảm thấy rất hào hứng vì được tham dự vào việc tát ao. Cá bắt lên, mẹ tôi chọn mấy con to nhất thả vào chum để dành ăn Tết, biếu ông bà nội, ngoại, họ hàng thân thiết, còn lại mang lên chợ huyện bán lấy tiền sắm Tết và mua cho các con mấy bộ quần áo mới xúng xính khoe với bạn bè. Bên rất nhiều món ngon dâng lên ông bà tổ tiên vào 3 ngày Tết không thể thiếu khoanh cá trắm đen kho khô với riềng và đặc biệt là món cá nướng úp chậu. Để làm được món ăn này đòi hỏi phải khá kỳ công và kiên nhẫn. Cá phải lựa những con vừa ăn, rửa sạch, để nguyên vảy, ướp riềng, sả, gia vị, nhồi thêm ít lá đinh lăng vào trong bụng. Bố tôi thường chọn góc sân chỗ khuất gió, rải một lớp rơm dày, xếp những con cá lên trên, chặn mấy viên gạch xung quanh rồi dùng chậu nhôm úp kín. Xong xuôi công đoạn chuẩn bị, bố mới đốt rơm cho lửa cháy hồng rực trên mặt chậu và rắc trấu vài lần để cá chín từ từ bằng hơi nóng âm ỉ. Chừng hai tiếng sau, khi một mặt cá đã chín vàng ruộm, những chiếc vảy cong lên như mái ngói âm dương, bố lật mặt cá, lại tiếp tục đốt rơm và ủ trấu. Mùi cá nướng ngào ngạt quyện với mùi khói rơm mới làm chúng tôi đứng ngồi không yên. Cá nướng úp chậu ăn dai dai, giòn giòn mà vẫn giữ được vị ngọt đậm đà do không bị mất nước đượm hương vị riềng, sả và khói rơm. Những ngày tháng Chạp mưa phùn, gió bấc, cả nhà ngồi quây quần bên nhau trong chiếc ổ rơm ấm áp, xé từng miếng cá nhỏ chấm với nước mắm chanh, ớt, lá thì là cắt nhỏ, chỉ giản dị vậy thôi mà thành ký ức khó phai mờ!
Bây giờ, món cá nướng úp chậu của quê tôi đã trở thành đặc sản để mỗi dịp Tết đến, Xuân về, nhiều bạn bè phương xa lặn lội tìm về tận nơi thưởng thức. Và những ngày cuối năm, trong nỗi nhớ của những đứa con xa quê luôn cồn cào mùi cá nướng thơm lựng và cả mùi bùn khen khét, nồng đượm vương trên mái tóc thuở ấu thơ mỗi lần đi hôi cá./.
Lam Hồng
