 |
| Ảnh: Internet |
Ngày còn bé, tôi vẫn thường nghe bà ru bài đồng dao “Chợ Chùa một tháng sáu phiên”. Trong rất nhiều hình ảnh sống động về phiên chợ như “mặn mà hàng muối, thơm ngát hàng hương, bộn bề hàng giang, nhấp nhổm hàng ếch, nghênh ngang hàng cua”…, tôi ấn tượng nhất vẫn là cảnh “Hàng khoai đông suốt sớm chiều/ Người quen, kẻ lạ cũng đều ngợi khen”. Giống khoai lang lim của vùng chợ Chùa vỏ đỏ tím, ruột trắng tinh, nhiều bột, khi luộc lên bở tung cả vỏ vốn nức tiếng gần xa bởi sự thơm ngon đặc biệt. Nhà tôi cách chợ Chùa gần chục cây số nên thỉnh thoảng tôi được mẹ ưu tiên cho đi chơi chợ. Bán xong mấy thứ hoa trái thu hoạch trong vườn nhà, bao giờ mẹ cũng dẫn tôi đến hàng khoai. Từng đống khoai đầy ắp, vừa nhổ từ ruộng lên vẫn còn dính cát, màu đỏ sẫm, tươi rói nhìn thật bắt mắt. Mẹ chọn những củ già đẫy, lành lặn, cầm nặng tay, mua đầy một bao. Trên đường về, tôi ngồi vắt vẻo trên khung xe phía trước, bao khoai mẹ chằng cẩn thận sau gác-ba-ga. Khoai mua về, mẹ dùng cát khô hoặc tro bếp rải đều xuống một góc buồng, chỗ thoáng mát, nhẹ nhàng xếp khoai từng lớp, sau đó phủ lá xoan lên trên để dùng được lâu ngày mà khoai không bị hà. Ngày ấy cơm gạo còn thiếu nên bữa sáng thường thay bằng ngô, khoai, sắn. Nhưng mấy chị em tôi không cho đó là kham khổ. Mỗi sáng thức giấc, nhìn nồi khoai nóng hổi của mẹ luộc sẵn, chúng tôi đã cảm thấy quá đỗi ấm áp, thân thương. Bởi cả nhà đều biết, trong khi các con còn say giấc, mẹ chẳng quản trời lạnh, trở dậy rửa khoai, nhóm bếp, chuẩn bị cho một ngày mới. Những ngày đông giá rét, trên đường đi học, có củ khoai lang ngọt bùi nóng ấm cầm theo, vừa đỡ cóng tay, vừa no bụng đến trưa. Bố mẹ tôi tất bật việc nhà, việc đồng áng, tranh thủ lúc giải lao cũng chỉ có củ khoai lang, ngụm nước chè tươi lót dạ, vậy mà quanh năm vườn, ruộng tốt tươi, gà, lợn đầy chuồng. Cả nhà ai cũng thích món khoai lang bởi mẹ tôi luộc rất khéo, chỉ cho ít nước, đun sôi đều một lúc là bắc ra vùi tro nóng nên khoai bở tơi mà vẫn giữ được độ ngọt và mềm dẻo. Lúc rỗi rãi, mẹ nấu chè khoai lang với đỗ đen ăn cũng rất ngon và mát. Nhưng đối với lũ trẻ con, khoái nhất vẫn là khoai lang nướng. Chúng tôi thường đốt rơm, ủ những củ khoai vào trong đống tro than hồng rực. Đến khi mùi thơm ngào ngạt tỏa đầy gian bếp, cả bọn nhẹ nhàng dùng que kều những củ khoai bỏng giẫy ra. Phía sau lớp vỏ cháy xém đen là lớp cháy vàng rộm bọc phần thịt khoai trắng tinh, nhìn đã đủ hấp dẫn. Mấy chị em chia nhau những củ khoai lang nướng, mặt mũi đứa nào đứa ấy đều nhem nhuốc, nhìn nhau cười lăn cả ra đất. Niềm hạnh phúc bình dị trong những ngày tháng còn khó khăn ấy cứ theo chúng tôi đi mãi và ồn ào trở lại trong câu chuyện hàn huyên mỗi dịp chị em sum họp. Mê món khoai lang lim chợ Chùa nên có lần đi chợ phiên, nhìn thấy bà con vùng đồng màu đang dỡ khoai, mẹ tôi còn hăng hái xuống xin một bó dây bánh tẻ, hỏi cặn kẽ kỹ thuật trồng và chăm sóc. Mẹ chọn chỗ đất cát, vun thành mấy luống chạy dọc, bón lót đầy đủ trước khi trồng ngọn khoai xuống. Chẳng mấy chốc, những đoạn dây khoai mập mạp đã ra rễ, nảy chồi, lá xanh thẫm phủ kín mặt đất. Khi thân lá phát triển mạnh, mẹ vén dây gọn lên mặt luống cho đứt hết rễ phụ, ngọn khoai không bò lan ra, tập trung chất dinh dưỡng cho cây nuôi củ. Tuy nhiên, giống khoai lang lim dường như chỉ hợp với đồng đất chợ Chùa, bởi khi đem về trồng ở quê tôi, dù chỉ cách gần chục cây số nhưng sự ngọt bùi, thơm ngon đặc trưng đã giảm hẳn. Cũng như giống lúa tám xoan chỉ cho chất lượng ngon nhất ở Xuân Đài, Hải Hậu, chuối ngự phải trồng trên đất Lý Nhân… Thế mới biết, mỗi vùng đất chỉ được thiên nhiên ưu đãi ban cho một đặc sản, để mỗi người con khi xa quê hương luôn nhớ về như một điều quý giá, thiêng liêng của riêng mình. /.
Lam Hồng
