Những năm qua, các địa phương trong tỉnh đã tập trung chỉ đạo, đẩy mạnh việc huy động các nguồn lực xã hội nhằm tăng cường khai thác, sử dụng có hiệu quả các thiết chế văn hoá, TDTT ở cơ sở, ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích, khen thưởng việc xây dựng nhà văn hóa (NVH) thôn, xóm. Với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, các cấp uỷ Đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở đã huy động các tầng lớp nhân dân tham gia đóng góp kinh phí, ngày công xây dựng NVH. Toàn tỉnh hiện có 215/229 xã, phường, thị trấn có NVH; 1.435/3.682 thôn, xóm, tổ dân phố có NVH.
Tuy nhiên, qua gần 3 năm triển khai xây dựng NTM, một trong những khó khăn lớn đối với các xã là thực hiện tiêu chí về văn hóa, nhất là xây dựng cơ sở vật chất văn hóa. Cụ thể đối với xã đạt NTM giai đoạn 2011-2015 là: 100% thôn, xóm có NVH, khu thể thao đạt tiêu chuẩn của Bộ VH, TT và DL. Trên thực tế, công tác huy động các nguồn lực xã hội xây dựng thiết chế văn hoá nói chung và việc tăng cường khai thác, sử dụng phát huy có hiệu quả thiết chế NVH ở tỉnh ta vẫn hạn chế. Tại huyện Giao Thủy, đối với 8 xã xây dựng NTM giai đoạn I (2010-2015), năm 2012, có 2/8 xã xây dựng được NVH xã; có 89/122 thôn, xóm, tổ dân phố xây dựng được NVH đạt 73%; 32/122 thôn, xóm, tổ dân phố được cấp bằng công nhận danh hiệu văn hóa, đạt 26,2%. Đến nay huyện Giao Thủy mới chỉ có 8 trong tổng số 22 xã, thị trấn đảm bảo diện tích đất quy hoạch dành cho TDTT theo quy định của Bộ VH, TT và DL (bình quân 3m2/người); 160/332 thôn, xóm quy hoạch được quỹ đất cho khu NVH đáp ứng được quy định (đạt 48,2%) và 41/332 thôn, xóm quy hoạch được quỹ đất cho khu thể thao thôn, xóm đạt quy định của Bộ VH, TT và DL (đạt 12,3%). Tại huyện Nghĩa Hưng, năm 2012, trên địa bàn huyện còn 40% số thôn, xóm chưa có NVH. Trong đó, có nhiều xã xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015 có tỷ lệ số thôn, xóm có NVH đạt thấp là: Nghĩa Sơn, Nghĩa Thịnh, Nghĩa Hồng, Nghĩa Bình, Nghĩa Thái.
 |
| Thị trấn Cồn (Hải Hậu) là một trong những địa phương đầu tiên đạt tiêu chí NTM về văn hoá. |
Theo tiêu chí của Bộ VH, TT và DL, diện tích, khu đất NVH là từ 500m2 trở lên; đối với khu thể thao, diện tích đất quy hoạch là 2.000m2 trở lên. Mỗi NVH phải có cán bộ nghiệp vụ quản lý có trình độ sơ cấp trở lên; các NVH phải thu hút được 50% dân số trở lên tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ và thu hút được 25% dân số trở lên tham gia thường xuyên hoạt động TDTT. Xét về mặt “chất lượng”, thì các NVH thôn, xóm trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng phần lớn chưa đạt “chuẩn” theo quy định của Bộ VH, TT và DL. Kết quả khảo sát cho thấy: cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dùng (bàn ghế, phông màn, trang âm, ánh sáng) không chỉ thiếu mà còn lạc hậu hoặc tạm bợ. Hầu hết các NVH thôn, xóm trong huyện đều thiếu đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về quản lý văn hóa, chưa đáp ứng được yêu cầu hoạt động của NVH. Việc triển khai xây dựng NTM về văn hóa ở tỉnh ta gặp nhiều khó khăn còn do trước khi tiến hành xây dựng NTM, các địa phương, nhất là đơn vị thôn, xóm đã tiến hành xây dựng NVH nhưng so với bộ tiêu chí NTM, thì phần lớn NVH trước đây có quy mô không đảm bảo theo quy định của Bộ VH, TT và DL. Đây là vấn đề nan giải đối với những địa phương xây dựng NVH trước thời điểm Bộ VH, TT và DL ban hành Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 8-3-2011 về việc quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của NVH, khu thể thao thôn. Bên cạnh đó, nhận thức về văn hoá của một số cấp uỷ, chính quyền (nhất là ở cơ sở) chưa toàn diện, chưa thấy vai trò của thiết chế NVH trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở nên chưa có định hướng lãnh đạo rõ ràng, thiếu những giải pháp chỉ đạo cụ thể, dẫn đến nhiều địa phương vẫn không có thiết chế NVH. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” nhìn chung phát triển chưa đồng đều. Công tác nhân rộng các điển hình tiên tiến chưa thực sự được quan tâm. Công tác xã hội hoá chưa quyết liệt, ngân sách còn khó khăn, nên việc đầu tư kinh phí cho lĩnh vực văn hoá chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Nhiều địa phương đã huy động xây dựng NVH có quy mô lớn, khang trang, nhưng thiếu cơ chế và phương pháp tổ chức hoạt động, không thu hút được các tổ chức đoàn thể và nhân dân tham gia sinh hoạt.
Để đạt tiêu chí về văn hóa, trước hết 96 xã, thị trấn triển khai chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015 cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh xã hội hoá, huy động các nguồn lực xã hội xây dựng, khai thác và sử dụng có hiệu quả thiết chế NVH. Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" gắn với thực hiện "quy chế dân chủ" ở cơ sở. Chú trọng xây dựng làng văn hóa, gia đình văn hóa, cơ quan, trường học, bệnh viện, doanh nghiệp có nếp sống văn hóa, làng xã có quy ước, quy chế về nếp sống văn hóa, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng, hoàn thiện cơ sở vật chất đảm bảo cho văn hóa phát triển toàn diện, bền vững. Chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa, nhất là ở cơ sở, nâng cao chất lượng hoạt động của các NVH đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá, văn nghệ, TDTT, giải trí ngày càng cao của các tầng lớp nhân dân./.
Bài và ảnh: Khánh Ngọc
