Quê tôi, nhà nào cũng có cây vối nhưng có lẽ cây vối nhà tôi thuộc dạng cổ thụ nhất. Cây vối được bà trồng từ khi mới về làm dâu nhà cụ tôi. Nhờ được chăm sóc tốt năm nào cây cũng xanh tốt và cho nhiều nụ. Lạ một điều, vối xanh tốt quanh năm, thứ gì trên cây cũng dùng được. Mẹ tôi bảo, lá vối tươi nấu uống mát nhưng lại có vị chát đậm đặc nên uống lá vối khô hoặc nụ vối thì ngon hơn.
Lá vối hái về cho vào chum ủ cùng với rơm chỉ vài ngày là được. Lá vối ủ xong đem phơi dưới nắng là tốt nhất. Khi đó, lá vối xanh tươi chuyển thành thứ màu nâu được mẹ gói cẩn thận, treo lên gác bếp dùng cả năm không bị ẩm mốc hay mất mùi, mất màu. Không chỉ hái lá vối, mẹ còn hái cả những nụ vối để cả nhà uống quanh năm. Mẹ bảo, giữa trưa hè nắng, đang gặt trên đồng khát khô cổ mà được bát nước vối thì đỡ khát biết nhường nào. Còn mùa đông giá lạnh, chỉ cần nhìn thấy tích nước vối nóng, rót một cốc nước vối sóng sánh, hít hà vài cái là thấy ấm cả người. Đôi khi, tôi có cảm giác nước vối ấy không chỉ đơn thuần là thứ nước giải khát quê mùa, thanh thiết mà còn là thứ nước tăng lực cho những nông dân chân lấm tay bùn quanh năm trên ruộng đồng.
Cả nhà tôi ai cũng thích uống nước vối, thích cái vị chan chát, mùi thơm nồng ngai ngái. Khi những nụ vối ẩn mình trốn trong kẽ lá bung nở những cánh hoa trắng li ti là tôi biết thế nào mình cũng sẽ được thưởng thức những trái vối chín với vị chua chua, dôn dốt tuyệt vời.
Không chỉ lá, nụ vối là nguyên liệu để pha nước uống hằng ngày, vối như một cây thuốc thần kỳ nhất mà tôi biết. Mùa hè nắng nóng, tôi lại ham chơi, nghịch bùn đất nên người lúc nào cũng lở loét, ngứa ngáy. Vậy mà, chỉ cần một nắm lá vối tươi giã nhỏ đắp lên những chỗ lở loét, rồi tắm rửa thường xuyên bằng nước lá vối tươi những cái mụn, những “con rôm, rẩy” xấu xí nhanh chóng biến mất. Còn nhớ, có lần chị tôi ăn sung xanh nên bị đau bụng, mẹ hãm một ấm nụ vối thật đặc bắt chị uống. Chị tôi kêu trời vì đắng chát nhưng chỉ lát sau, bụng chị hết sôi, hết đau bụng. Tôi càng thán phục tài trị bệnh của vối và càng mê tít thứ nước uống này.
Mỗi mùa vối, mẹ đều hái thật nhiều, rồi ủ, rồi phơi, rồi hì hục cất kỹ trên gác bếp để bố tôi có tích nước vối nóng uống cả năm. Đã mấy chục năm, kể từ khi lấy nhau, chưa bao giờ tích nước vối của mẹ nguội lạnh. Và dường như, bố tôi chỉ thích uống cái thứ nước vối dân dã do chính tay mẹ tôi làm. Chẳng thế mà, khi mẹ tôi mất đi, bố tôi uống dè sẻn từng nắm vối mẹ để dành trên gác bếp.
Đã biết bao mùa vối qua đi kể từ ngày ấy, tôi biết, mỗi ngày bố vẫn ngồi bên cây vối cổ thụ như để chăm sóc và chuyện trò. Bố bảo, cứ ra đây lại như nhìn thấy mẹ đang hái nụ vối, lá vối. Còn tôi, mỗi khi nghĩ đến mẹ, nhớ đến ngày xưa lại thèm lắm cái chén nước vối ấm nóng của mẹ./.
Theo: Đại Đoàn Kết
