Sát Tết tôi mới về nhà. Đến cái ao làng là gặp "Tết" ở đó rồi. Cái ao như chiếc gương to đặt ở cổng làng. Bờ ao tất bật âm thanh và có bao tươi tắn, vồn vã của các chị, các em chào đón người ở xa về nhà. Ao làng rộn ràng thơm mùi lá dong, rau hành xì xoạp rửa, vẩy… Tết thường là mùa khô, nước giếng ở các nhà vườn đồi trung du thiếu nên ao làng trở thành cái chậu nước chung… Lá dong rửa xong, mang lên giếng sát cạnh ao tráng. Nước giếng âm ấm được ủ từ lòng đất không làm đôi tay các chị em bị đỏ tấy vì lạnh giá… trong cái rét bay về phía xuân sang.
Từ xưa, làng gọi là ao Giếng, có lẽ vì có giếng nằm cạnh ao. Thường nếu giếng nằm cạnh ao thì hay bị ngấm mạch ngang gì đó làm nước ao không trong hoặc ngang, nhưng cái giếng làng tôi rất đặc biệt. Nằm sát cạnh ao đấy mà nước lại trong vắt. Nước ao cạn, nhưng nước giếng vẫn đầy. Người làng lấy về làm nước nấu ăn, giặt áo trắng khi chưa có nước giếng khoan, bể lọc, nước máy…
Thanh niên làng thường ra ao Giếng câu cá. Từ ngày làng thả cá, thanh niên lại ra trông theo phiên. Cuối năm, đánh cá lên chia mỗi nhà một ít, còn lại để cả làng ăn tất niên. Làng tôi ngày xưa nhiều ao, nhưng giờ chỉ còn ao Giếng. Cạnh ao còn có miếu làng. Ngày hội làng tháng Giêng, cờ xí rước quanh ao làng. Lòng ao như nở rộ sắc màu sóng sánh…
Tôi nhớ hồi giữa năm, mẹ nói chuyện đóng góp sửa ao làng. Theo lệ làng, nhóm trung niên đến tuổi đóng đám, làm cai phải ra vét ao, xây bờ. Dẫu bận mấy, nhưng là việc làng, đám cai cũng nhiệt tình phục vụ. Người làng đóng góp mua vật liệu theo quy định chung. Có người khá giả trong làng thấy đám cai làm vất vả, đã động viên bằng cả một con lợn nái. Mâm cỗ làng trong nhà văn hóa nằm phía trên ao, cách một cái sân bóng rợp cỏ xanh… cứ tưng bừng như làng mở hội. Mấy doanh nghiệp trẻ trong làng cũng xung phong đóng góp, tài trợ cho ao làng thêm nguyên vật liệu… Nhìn ra toàn những người đã đong đầy tuổi thơ với ao làng…
Ao quê tôi như được khoác chiếc áo mới trong năm mới. Chung quanh bờ kè đá xanh. Trên bờ ao được láng rộng thành khuôn viên, kê thêm những ghế đá có in hàng chữ của một số gia đình tặng làng. Rặng tre quanh ao được phát quang chỉ để lại khoảng gần miếu thành hoàng. Làng trồng thêm cây xanh gần ao. Buổi sáng, nhiều người đi tập thể dục quanh ao làng, rồi ngồi nghỉ trò chuyện…
Tôi dừng chân bên "chiếc gương lớn" của làng để ngắm… Ao làng hăng hăng những quang gánh chất đầy hành trắng nõn, xanh mướt đang được đóng vào túi nilon chuyển ra thành phố. Trong ngỡ ngàng, mừng rỡ, tôi vẫn nhớ mùi lá dong khỏa nước năm xưa!
Theo: Thời Nay
